Θανάσιμα μυστικά στον μαγικό κόσμο της Ντίσνεϊ…

Ο κορυφαίος, ίσως, παραμυθάς του 20ού αιώνα, o Γουόλτ Ντίσνεϊ, γεννήθηκε στο Σικάγο στις 5 Δεκεμβρίου του 1901. Αφού μετήλθε διάφορα επαγγέλματα και πήρε μέρος ως οδηγός ασθενοφόρου στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, αποφάσισε το 1920 ότι η δημιουργία κινουμένων σχεδίων ήταν η δουλειά που του ταίριαζε. Αρχικά εργαζόταν για 40 δολάρια την εβδομάδα, μέχρι που μετακόμισε στην Καλιφόρνια κι έστησε το δικό του στούντιο σ’ ένα εγκαταλελειμμένο γκαράζ. Εκεί στις 16 Οκτωβρίου του 1923 -ακριβώς 94 χρόνια πριν- ίδρυσε (μαζί με τον αδελφό του Ρόι) την εταιρεία «Disney»… Μια εταιρεία που εξελίχθηκε έκτοτε σε κολοσσό της παγκόσμιας βιομηχανίας του θεάματος, κραταιό μέχρι και σήμερα…

Στο γκαράζ της Καλιφόρνιας, λοιπόν, γεννήθηκε από τη γραφίδα του ο Μίκυ Μάους, η διασημότερη ίσως φιγούρα στην ιστορία των κινουμένων σχεδίων, αλλά και ο Πλούτο, ο Ντόναλντ, ο Γκούφι και πολλοί άλλοι «χάρτινοι» ήρωες, που τέρπουν και θέλγουν ακόμη και σήμερα εκατομμύρια παιδιά σε ολόκληρο τον κόσμο, γιατί όχι και ενήλικες!

Η πρώτη εμφάνιση του Μίκυ Μάους στον ομιλούντα κινηματογράφο έγινε το 1928 στην επτάλεπτης διάρκειας ταινία «Ατμόπλοιο Γουίλι». Σταθμός στην καριέρα του Γουόλτ Ντίσνεϊ υπήρξε η ταινία «Φαντασία» το 1937. Ένας συνδυασμός κινουμένων σχεδίων και κλασσικής μουσικής, ένα πρώιμο «βίντεο κλιπ» μεγάλων διαστάσεων, που έχει περάσει στο Πάνθεον της έβδομης τέχνης.

Ο Γουόλτ Ντίσνεϊ γύρισε συνολικά 600 ταινίες, κερδίζοντας συνολικά 22 Όσκαρ. Μερικές από αυτές θα μείνουν στην ιστορία των κινουμένων σχεδίων, όπως η «Χιονάτη και οι 7 Νάνοι», η «Μπάμπι», «Η Λαίδη και ο αλήτης» και «Το βιβλίο της ζούγκλας».

Πέθανε στις 15 Δεκεμβρίου του 1966 από καρδιακή προσβολή. Υπήρξε μανιώδης καπνιστής και η κατάσταση της υγείας του είχε επιδεινωθεί δραματικά εξαιτίας του καρκίνου των πνευμόνων, που τον ταλαιπωρούσε. Η σορός του αποτεφρώθηκε δύο μέρες αργότερα και η τέφρα του τοποθετήθηκε σε κενοτάφιο στο Γκλέντεϊλ της Καλιφόρνιας. Τα λεγόμενα περί παγώματος της σορού του μέχρι να ανακαλυφθεί θεραπεία για τον καρκίνο, που θα τον επαναφέρει στη ζωή, είναι αστικός μύθος.

Στα 43 χρόνια της χολιγουντιανής καριέρας του ασχολήθηκε με κάθε πλευρά της σόου μπιζ. Στην κυριολεξία διαμόρφωσε αυτό που αποκαλούμε σήμερα λαϊκή ψυχαγωγία, ιδιαίτερα και μέσα από τις Disneyland, τα θεματικά πάρκα, που ο ίδιος εμπνεύστηκε. Για κάποιους, ο Ντίσνεϊ υπήρξε ένας από τις πυλώνες του αμερικάνικου πολιτιστικού ιμπεριαλισμού. Όμως, για μια τόσο ακραία αναγνωρίσιμη αυτοκρατορία, δεν θα μπορούσαν να μην υπάρχουν αξιοπερίεργα πράγματα (θετικά και αρνητικά) που την αφορούν, εν πολλοίς άγνωστα στο ευρύ κοινό. Κάποια «μυστικά», ακόμη και θανάσιμα. Σταχυολογούμε 10 από αυτά:

1.Το μονοπώλιο στο χρώμα

Ένα γεγονός που θα μπορούσε να αλλάξει την ιστορία του κινηματογράφου όπως τη γνωρίζουμε, είναι η προσπάθειά του Γουόλτ Ντίσνεϊ να μονοπωλήσει την τεχνολογία Technicolor που έδινε την δυνατότητα να γυρίζονται έγχρωμες ταινίες. Είναι ο πρώτος που κατάλαβε τη σημασία της και κατάφερε για μια τριετία, να έχει την αποκλειστικότητα παραγωγής χρωματιστών φιλμ. Ευτυχώς, αυτό το μονοπώλιο καταργήθηκε με απόφαση δικαστηρίου το 1935, ανοίγοντας το δρόμο και στα υπόλοιπα στούντιο του Χόλιγουντ…

2. Η «ανακάλυψη» των σάουντρακ

Σχεδόν ανέκαθεν οι ταινίες είχαν τα δικά τους μουσικά θέματα. Όμως πρώτος ο Ντίσνεϊ μετά την ταινία «Η Χιονάτη και οι Επτά Νάνοι» σκέφτηκε ότι μπορεί να βάλει σε δίσκους και να τα εκμεταλλευτεί εμπορικά. Και επειδή δεν διέθετε ακόμα τη δική του δισκογραφική εταιρεία, ανέθεσε αυτή την «μπίζνα» στην Bourne Co. Music Publishers, η οποία έκτοτε εισπράττει δικαιώματα για κλασικά πλέον σάουντρακ, όπως το «Heigh-Ho». Ο Γουόλτ Ντίσνεϊ αποπειράθηκε αρκετές φορές να εξαγοράσει αλλά ποτέ δεν τα κατάφερε.

3. Τα 4 δάκτυλα των καρτούν

Κατά τον αρχικό σχεδιασμό του Μίκυ Μάους επικράτησε η αντίληψη πως για αισθητικούς λόγους τα χέρια του θα έδειχναν πιο όμορφα, αν είχαν έκαστο, αντί για πέντε… τέσσερα δάκτυλα. Από τότε, λοιπόν, όλοι οι «χάρτινοι» ήρωες (από τους Φλινστόουνς και τους Σίμπσονς μέχρι και τους νεώτερους), τόσα δάχτυλα έχουν. Προσέξτε τους…

4. Και οι τοίχοι έχουν… αυτιά

Είτε είμαστε στην αυθεντική Ντίσνεϊλαντ της Καλιφόρνια είτε σε μια από τις υπόλοιπες 10 του πλανήτη, όπου κι αν στρέψουμε το βλέμμα μας (έστω κι αν δεν το συνειδητοποιούμε), θα πέσουμε πάνω στα… αυτιά του Μίκυ. Κατόπιν επιθυμίας του ίδιου του Γουόλτ Ντίσνεϊ, οι τρεις κύκλοι που σκιαγραφούν το περίγραμμα του κεφαλιού και των αυτιών του (ένας μεγαλύτερος και δυο μικρότεροι) υπάρχουν κυριολεκτικά παντού, «κρυμμένοι» ή φανεροί: Από το σχήμα της πίτσας και τους φράχτες μέχρι και τα πλακάκια… Με αυτό τον τρόπο θέλησε να προσθέσει λίγη ακόμη «μαγεία» στο -ούτως ή άλλως- «εξωπραγματικό» βασίλειό του…

5.Θανάσιμες βόλτες

Από το 1955, όταν άνοιξε τις πύλες της η Disneyland της Καλιφόρνια, έχουμε μετρήσει περισσότερους από 10 θανάτους επισκεπτών σε αυτή, οι οποίοι προήλθαν είτε από τραγικές αμέλειες του προσωπικού ή της εταιρείας, είτε επειδή τα θύματα παραβίασαν τις σαφείς οδηγίες ασφαλείας.

6. Τα «ιερά και όσια»

Η «Disney» αποδεικνύεται «κέρβερος», αμείλικτη έναντι όλων όσοι τολμήσουν να προσπαθήσουν να «εκμεταλλευτούν» τα «ιερά και όσια» σύμβολά της. Έφτασε σε σημείο να μηνύσει ακόμα και γονείς που μέσω διαδικτύου προσκαλούσαν φίλους στο πάρτι γενεθλίων του παιδιού τους και εικονογραφούσαν την ανάρτησή τους με κάποια από τα καρτούν της εταιρείας. Το ίδιο έχει συμβεί με τρία κέντρα ημερήσιας φροντίδας της Φλόριντα, αλλά και με παιδικές κλινικές ανά τον κόσμο…

 

7.Τα τρία «D» της Disney

Οι εργαζόμενοι της εταιρείας Disney απαγορεύεται ρητά να συνάπτουν σχέσεις μεταξύ τους, απ’ όπου προέκυψαν τα διαβόητα «DDD», δηλαδή «Don’t Date Disney»! Όσα περιστατικά απείθειας φτάνουν στα αυτιά των ανωτέρων μάλιστα τιμωρούνται με απευθείας απόλυση χωρίς πολλά πολλά. Την ίδια στιγμή, οι υπάλληλοι των θεματικών πάρκων αποθαρρύνονται έντονα από την Disney να μην προσπαθούν να σαγηνεύσουν μέλη του αντίθετου φύλου, ενώ ταυτόχρονα οφείλουν να έχουν τα αυτιά τους κλειστά στο φλερτ των πελατών…

8. Η «αιματοβαμμένη» Γιουροντίσνεϊλαντ

Στις 12 Απριλίου του 1992, το θέρετρο Γιουροντίσνεϊ και το θεματικό του πάρκο Γιουροντίσνεϊλαντ υποδέχονταν τους πρώτους επισκέπτες τους. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της γαλλικής κυβέρνησης, περίπου μισό εκατομμύριο άνθρωποι και 90.000 αυτοκίνητα θα συνέρρεαν μαζικά στην «πρεμιέρα» της Ντίσνεϊλαντ, προκαλώντας κυκλοφοριακό «έμφραγμα» στην περιοχή. Όμως, όλοι διαψεύστηκαν πανηγυρικά. Οι αριθμοί ήταν κάτι παραπάνω από αποκαρδιωτικοί, με μόλις 25.000 ανθρώπους να περνούν τελικά τις ατσάλινες πύλες του αχανούς «βασιλείου». Σύντομα αποδείχτηκε πως δεν ήταν το μόνο πρόβλημα. Ένα μήνα μετά τα εγκαίνια, το αμερικανικό περιοδικό «The Hollywood Reporter» αποκάλυπτε πως περίπου το ένα τέταρτο των εργαζομένων -περί τους 3.000 ανθρώπους- είχε υποβάλει την παραίτησή του λόγω των απαράδεκτων εργασιακών συνθηκών. Ήταν ο πρώτος οιωνός μιας συνέχειας κάθε άλλο παρά παραμυθένιας…

Μετά την πρώτη ψυχρολουσία, ο αριθμός των επισκεπτών άρχισε σταδιακά να αυξάνεται και το 1995 η εταιρεία καταγράφει τα πρώτα κέρδη της. Η ευφορία, όμως, και πάλι, δεν κράτησε για πολύ. Τα 20ά γενέθλιά της θα τη βρουν βυθισμένη στα χρέη. Κι όμως. Παρ’ ότι η Ντίσνεϊλαντ αποτελούσε -κι αποτελεί- τον πιο δημοφιλή προορισμό της Ευρώπης με 250 εκατομμύρια επισκέπτες μέχρι τότε, παρ’ ότι κατέγραφε υπερδιπλάσια εισιτήρια από το πιο εμβληματικό σημείο της γαλλικής πρωτεύουσας -αν όχι της Ευρώπης- τον Πύργο του Άιφελ, παρ’ ότι για να διαβεί κανείς το κατώφλι της έπρεπε να πληρώσει το λιγότερο 60 ευρώ, η εταιρεία αιμορραγούσε οικονομικά. Μετά από δύο δεκαετίες λειτουργίας, τα χρέη της άγγιζαν τα 1,9 δισ. ευρώ, η τιμή της μετοχής της είχε μειωθεί κατά 50% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ κορυφαίος αναλυτής του City προειδοποιούσε πως τα οικονομικά της εταιρείας ήταν σε τόσο φρικτή κατάσταση που δε θα γινόταν ποτέ κερδοφόρα. Και πράγματι, τον Οκτώβριο του 2014, η εταιρεία κατέφυγε στον δανεισμό, ζητώντας πακέτο διάσωσης ενός δισεκατομμυρίου ευρώ.

«Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι πως θα είμαστε υπερβολικά πετυχημένοι», είχε πει το 1992 ο τότε πρόεδρος της Γουόλτ Ντίσνεϊ, Ρόμπερτ Φιτσπάτρικ, δήλωση που, δεδομένης της εξέλιξης, μοιάζει τραγικά ατυχής. Η εταιρεία δεν είχε να αντιμετωπίσει μόνο τον δαίμονα της χρεοκοπίας αλλά και τους δυσαρεστημένους εργαζομένους, με τους οποίους οι σχέσεις παρέμεναν προβληματικές. 23 Δεκεμβρίου 2009, σε μία περίοδο με τη μεγαλύτερη κίνηση του έτους, οι χαμογελαστές καλημέρες σίγησαν και το παραμύθι πήρε ανθρώπινες διαστάσεις: Για πρώτη φορά στην ιστορία του πάρκου, η περίφημη καθημερινή παρέλαση αναβλήθηκε κι αντί αυτής πραγματοποιήθηκε διαδήλωση! Οι εργαζόμενοι απέργησαν, αξιώνοντας αυξήσεις μισθών κατά 4% – αντί για 1,5% που ήταν η πρόταση της εταιρείας…

Λίγους μήνες μετά, δύο αυτοκτονίες υποδείκνυαν πως… κάτι σάπιο υπήρχε στο (μαγικό) βασίλειο της Δανιμαρκίας. Επρόκειτο για έναν σεφ που προχώρησε στο απονενοημένο την ημέρα που θα επέστρεφε στη δουλειά μετά από μία μακρά περίοδο αναρρωτικής. «Δεν θέλω να δουλεύω πια για τον Μίκι», ήταν το μήνυμα που είχε χαράξει σε τοίχο του σπιτιού του, σύμφωνα με τον πεθερό του, ο οποίος, κόντρα στην επιμονή των συνδικάτων της Ντίσνεϊλαντ πως δεν υπήρχε σαφής σύνδεση της αυτοκτονίας με το εργασιακό περιβάλλον, αποκάλυψε πως ο γαμπρός του είχε βυθιστεί στη μελαγχολία λόγω των περικοπών αλλά και της μεγάλης αλλαγής στη γαστρονομική πολιτική της επιχείρησης – από φρέσκα προϊόντα άρχισε να χρησιμοποιεί κατεψυγμένα. Λίγες ημέρες μετά, άλλος ένας σεφ έδωσε τέλος στη ζωή του «λόγω εξευτελιστικής αντιμετώπισης» στη δουλειά, όπως επέμενε το συνδικάτο Force Ouvrière. Και σ’ αυτήν την περίπτωση, η έρευνα της αρμόδιας επιτροπής της διοίκησης, δεν βρήκε δείγματα εργασιακής παρενόχλησης.

Ακολούθησε πλήθος έκτακτων καταστάσεων και εργατικών ατυχημάτων, από φωτιές και εκτροχιασμούς μέχρι θανάτους. Τον Σεπτέμβριο του 1996, μία φωτιά που ξέσπασε στο ξενοδοχείο Sequoia Lodge προκάλεσε την εκκένωση τουλάχιστον 1.500 ανθρώπων αλλά και σοβαρές καταστροφές στο κτίριο. Το 2015, ένας 44χρονος εργάτης έπεσε από μία σκαλωσιά, όταν υποχώρησε το κιγκλίδωμα στήριξης και σκοτώθηκε ενώ, νωρίτερα τον ίδιο χρόνο, μία επισκέπτρια άνοιξε το παράθυρο και φώναζε πως ήταν η Χαγιάτ Μπουμεντιέν. Κάτι που δεν θα συνιστούσε πρόβλημα αν η Χαγιάτ Μπουμεντιέν δεν ήταν καταζητούμενη ως σύντροφος του Αμεντί Κουλιμπαλί – δράστη ομηρίας σε εβραϊκό μίνι μάρκετ στο ανατολικό Παρίσι και συνεργού των αδερφών Κουασί που αιματοκύλισαν το Σαρλί Εμπντό…

9. Οι Έλληνες της Ντίσνεϊλαντ

Στο ευρωπαϊκό βασίλειο του Γουόλτ Ντίσνεϊ, που εκτείνεται σε 4.800 στρέμματα και περιλαμβάνει ρέπλικες από κτίσματα και τοποθεσίες των παραμυθιών του Γουόλτ Ντίσνεϊ, πάρκα ψυχαγωγίας, ξενοδοχεία, καταστήματα, εστιατόρια, σπα και αθλητικά κέντρα, απασχολούνται 15.000 άνθρωποι 100 εθνικοτήτων σε 500 επαγγελματικούς τομείς. Στην αχανή αυτή πολιτεία δε θα μπορούσαν να μη χωρούν Έλληνες. Η Γιουροντίσνεϊ προσφέρει συχνά πυκνά επαγγελματικές ευκαιρίες σε Έλληνες πολίτες, με εκπροσώπους της εταιρείας να ταξιδεύουν σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη για συνεντεύξεις με τους υποψηφίους. Η προσφορά εργασίας αφορά συνήθως εποχική απασχόληση ενώ οι ειδικότητες αφορούν κυρίως σερβιτόρους, μπάρμαν, σου σεφ και σεφ, ζαχαροπλάστες, ρεσεψιονίστ, τηλεφωνητές, ταμίες, πωλητές… Άνθρωποι που έχουν δουλέψει στη Γιουροντίσνεϊ περιγράφουν την εμπειρία ως -αν μη τι άλλο- διαφορετική, ως μία καλή επαγγελματική ευκαιρία για βιογραφικό αλλά χωρίς προοπτικές ανέλιξης, ως μία ως επί το πλείστον τυποποιημένη διαδικασία που, σε πολλές περιπτώσεις, δεν παρέχει κάποια δημιουργικότητα. Παραδέχονται δε, το πανθομολογούμενο, πως δηλαδή άλλο η αστραφτερή μαγική όψη της επιφάνειας κι άλλο το εργασιακό παρασκήνιο.

10.Το κρυφό διαμέρισμα του Γουόλτ

Επειδή ο πάντα τελειομανής Ντίσνεϊ ήθελε να διασφαλίσει προσωπικά το μαγικό του πράγματος όταν χτιζόταν η πρώτη Ντισνεϊλαντ στις αρχές της δεκαετίας του ’50, έφτιαξε ένα σπιτάκι μέσα στο θεματικό του πάρκο, κάπου μια ώρα μακριά από το κανονικό του σπίτι στην Καλιφόρνια. Οι εργαζόμενοι ήξεραν όταν ήταν μέσα στο κρυφό διαμέρισμά του, καθώς έβλεπαν το φως από το παράθυρο τη νύχτα. Το σπιτάκι στεγαζόταν πάνω από την πυροσβεστική υπηρεσία και το ήξεραν μόνο οι υπάλληλοι του πάρκου. Μέχρι και σήμερα, 51 χρόνια μετά τον θάνατό του, το φως στο διαμέρισμα παραμένει πάντα ανοιχτό, ως φόρος τιμής στον εμβληματικό Γουόλτ Ντίσνεϊ που τα ξεκίνησε όλα…