Του Πέτρου Λάζου: Τράπεζες είπατε; Ποιες τράπεζες;

Η δήλωση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Γιάννη Δραγασάκη, πως οι τράπεζες πιθανόν να χρειαστούν νέα ανακεφαλαιοποίηση, προκάλεσε αναταράξεις. Οπωσδήποτε δεν ξάφνιασε κανέναν από εκείνους που ασχολούνται είτε γενικά με την οικονομία, είτε ειδικά με το τραπεζικό σύστημα, αλλά δημιούργησε αναταραχή.

Το πρόβλημα στην κεφαλαιακή διάρθρωση των ελληνικών τραπεζών, δεν αποτελεί είδηση. Πρόκειται για κοινό μυστικό (η στήλη το έχει αναδείξει από το φθινόπωρο).

Αλλά και η αναταραχή που εκδηλώθηκε, θεωρείται φυσιολογική. Με την κατάργηση των εσωτερικών περιορισμών διακίνησης κεφαλαίων για τους ιδιώτες, να είναι νωπή, η δήλωση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης «φούντωσε» τις ανησυχίες του απλού, «μέσου» πολίτη, για πιθανό «κούρεμα» καταθέσεων.

Το ερώτημα για την πιθανότητα κουρέματος όμως, είναι λανθασμένο.

Το μοναδικό ουσιαστικό ερώτημα, το οποίο όλοι θα έπρεπε να υποβάλλουν, αλλά κανείς δεν ασχολείται ουσιαστικά και με πραγματική διάθεση επίλυσης τα τελευταία τέσσερα χρόνια, είναι αυτό της επαναφοράς των τραπεζών, σε κανονική λειτουργία. Δηλαδή πως θα ξεκινήσει ξανά το τραπεζικό σύστημα, να παρέχει την υπηρεσία για την οποία εφευρέθηκε και υπάρχει παγκόσμια: τη χρηματοδότηση της οικονομίας.

Το 2018 η χρηματοδότηση του δημοσίου τομέα μειώθηκε κατά 2%, του ιδιωτικού κατά 1,1% και των ελεύθερων επαγγελματιών κατά 1,9%! Κοινώς, επί της ουσίας η αγορά δεν χρηματοδοτείται!

Για να αλλάξει αυτό, μία είναι η αναγκαία και ικανή συνθήκη: θα πρέπει να μειωθούν τα κόκκινα δάνεια (Non-Performing Loans – NPLs) και η έκθεση σε επισφαλείς απαιτήσεις (Non-Performing Exposures – NPEs). Η οποία, για να συμβεί, θα πρέπει οι τράπεζες να διαθέτουν (πολύ περισσότερα) κεφάλαια.

Οπότε είναι σαφές πως για να ικανοποιηθεί η παραπάνω προϋπόθεση με λειτουργικό και αποτελεσματικό τρόπο, θα μπορούσε να συμπεριλαμβάνει ένα κούρεμα καταθέσεων (κατ’ εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας – Bank Recovery and Resolution Directive – BRRD) αλλά μια τέτοια κίνηση αφενός θα αποτελούσε πολύ μικρό μέρος της συνολικής δέσμης με τ’ απαιτούμενα μέτρα, αφετέρου θα δημιουργούσε πολλά περισσότερα προβλήματα απ’ όσα θα έλυνε…

Βλέπετε, οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα (νοικοκυριά, ελ. επαγγελματίες και μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις κ.λπ.) που απομένουν στις συστημικές τράπεζες, μετά βίας πλησιάζουν τα €135 δισ. Με το μεγαλύτερο μέρος αυτού του ποσού, να επιμερίζεται σε λογαριασμούς με μέσο υπόλοιπο, σημαντικά μικρότερο των €100.000, πόσο που καλύπτεται πανευρωπαϊκά από εγγύηση. Άρα το τελικό «όφελος» για την (όποια) ανακεφαλαιοποίηση, θα ήταν πολύ μικρό.

Επίσης, ένα σημαντικό μέρος του ποσού αυτού, αφορά καταθέσεις επιχειρήσεων. Δηλαδή, ένα πιθανό κούρεμά τους, θα είχε πολύ κακή επίπτωση στην ευρύτερη οικονομία, με τη δημιουργούμενη ζημία να είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από το ποσό που θα απέφερε μια τέτοια κίνηση.

Δυστυχώς, υπάρχει η εναλλακτική της εφάπαξ φορολόγησης καταθέσεων. Όπου όμως, μιας και σε μια τέτοια περίπτωση η εφαρμογή θα γινόταν σε όλο το πλάτος και το βάθος των καταθέσεων, το ποσοστιαίο ύψος της κίνησης θα ήταν μικρό. Το συνολικό ποσό όμως (σημαντικά μεγαλύτερο των €20 δισ., ίσως και των 25) θα προξενούσε τεράστιο τραύμα στην οικονομία.

Γενικότερα, θα πρέπει να γίνει πλήρως κατανοητό από όλους (και κυρίως την κυβέρνηση) ότι ένα κούρεμα καταθέσεων, είτε «κανονικό» με βάση τις προβλέψεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, είτε μέσω έκτακτης φορολόγησης όλης της καταθετικής βάσης, δεν θα αποφέρει ουσιαστικούς καρπούς.

Σε οποιαδήποτε από τις δύο περιπτώσεις, αφενός το παραγόμενο όφελος θα ήταν σημαντικά μικρότερο της προκαλούμενης ζημίας, αφετέρου δεν θα λυνόταν το πραγματικό πρόβλημα του τραπεζικού συστήματος και της οικονομίας: οι κανονικές ροές πιστώσεων προς την αγορά…

Διότι μην γελιόμαστε, σήμερα η Ελλάδα δεν διαθέτει τράπεζες. Τουλάχιστον όχι τράπεζες οι οποίες να επιτελούν τον ρόλο που τους αναλογεί στη λειτουργία μιας ελεύθερης οικονομίας. Υπό καμία έννοια τραπεζικής πρακτικής, υπό κανένα ρεαλιστικό οικονομικό σκεπτικό…

Ο τρόπος για να λυθεί ο γόρδιος δεσμός της επαναφοράς του τραπεζικού συστήματος στην κανονικότητα είναι ένας: η δημιουργία μιας «μοντέρνας» bad bank, με προβλέψεις και παραμέτρους όπως αυτές που πρότεινε πρόσφατα η Τράπεζα της Ελλάδος συν μερικές ακόμη (ιδιαίτερα τεχνικό θέμα για ν’ αναλυθεί εδώ) και, γενικότερα, η δημιουργία ενός σχήματος που θα απελευθερώνει τους ισολογισμούς των τραπεζών από τα υπάρχοντα (δυσβάστακτα) βάρη.

Όσο και αν αυτό το σχέδιο, δημιουργεί προβλήματα σε πολλαπλά συμφέροντα εντός και εκτός Ελλάδας, άλλος δρόμος δεν υπάρχει!

Οποιαδήποτε άλλη επιλογή, δεν θα λύσει οριστικά το πρόβλημα, θα επιμηκύνει τον χρόνο ανάκαμψης του συνόλου της οικονομίας και θα οδηγήσει τις τράπεζες (και άρα τα ελάχιστα, εναπομείναντα εντός Ελλάδος κεφάλαια) σε ακόμη μεγαλύτερους μπελάδες, αυξημένους κινδύνους και ρίσκα. Όπως πράττει π.χ. το σχέδιο που προτείνει το ΤΧΣ και για το οποίο η κυβέρνηση «ξοδεύει» πολιτικό κεφάλαιο (που έχει κερδηθεί με θυσίες των Ελλήνων πολιτών) στο εξωτερικό, ώστε να κερδίσει την (πολιτική) έγκριση εφαρμογής του, ενώ η ΕΚΤ και ο SSM διαφωνούν. Απλά επειδή αυτό το σενάριο ταιριάζει με τις κρατικοδίαιτες ιδεοληψίες του οικονομικού επιτελείου και του μεγάρου Μαξίμου…

Κι ας ξέρουν καλά πως αυτό σημαίνει βέβαιη παραμονή του τραπεζικού συστήματος στην σημερινή, αν όχι zombie, τουλάχιστον ημιθανή κατάσταση. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι κινούνται λες και δεν αντιλαμβάνονται πως χωρίς λειτουργούσες τράπεζες, η Ελλάδα θα βυθιστεί πολύ βαθύτερα στο οικονομικό τέλμα που ήδη βρίσκεται…

Δεν ενδιαφέρονται; Δεν τους νοιάζει; Δεν ξέρω!

Σίγουρα, μετά το καλοκαίρι του 2015, το γνωρίζουν. Εφόσον προσποιούνται ότι δεν το καταλαβαίνουν, καλά θα κάνουν να είναι προετοιμασμένοι ν’ αναλάβουν τις ευθύνες τους. Εκτός εάν, αυτός να είναι ο πραγματικός στόχος…

 

Τίποτα από τα ανωτέρω, δεν αποτελεί προτροπή ή σύσταση για αγορά, πώληση ή οποιαδήποτε πράξη ή συμμετοχή σε πράξεις επί μετοχών, ομολόγων και λοιπών χρηματοοικονομικών προϊόντων και υπηρεσιών.

ΠΗΓΗ: capital.gr