Επέτειος νίκης του ΠΑΣΟΚ, 18 Οκτωβρίου 1981, η μέρα που έφερε την αλλαγή στην Ελλάδα

Τριάντα επτά χρόνια συμπληρώνονται από την ιστορική (πρώτη) νίκη του ΠΑΣΟΚ στις εθνικές εκλογές του 1981. Τότε, στις 18 Οκτωβρίου του 1981, έκλεισε ένα μεγάλο κεφάλαιο στην ελληνική πολιτική ιστορία και ταυτόχρονα άνοιξε ένα νέο.

Η νίκη του θεωρήθηκε ιστορική για την Ελλάδα και για το ΠΑΣΟΚ το οποίο για πρώτη φορά ανέβαινε στην εξουσία. Με συνθήματα όπως «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες» και βεβαίως «Εδώ και τώρα αλλαγή», ο Ανδρέας Παπανδρέου κέρδισε τον Γεώργιο Ράλλη με ευρεία κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Την προεκλογική αυλαία την είχε ανοίξει ο Ανδρέας από την Πάτρα με την συγκέντρωση που πραγματοποίησε στις 5 Σεπτεμβρίου. Αντιστοίχως η ΝΔ έκανε την πρώτη μεγάλη συγκέντρωση της στις 20 Σεπτεμβρίου στην Θεσσαλονίκη.

Σε αυτές τις προεκλογικές συγκεντρώσεις πρωτoακούστηκε το σύνθημα για «Αλλαγή» από τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, αλλά και το… ιστορικό «δε θέλω ου» από τα χείλη του Ράλλη.

Η ΜΕΓΑΛΕΙΩΔΗΣ ΝΙΚΗ

Το ΠΑΣΟΚ υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση της χώρας, έχοντας εξασφαλίσει τις ψήφους από το 48,07% του εκλογικού σώματος που του έδιναν 172 έδρες στη Βουλή. Η ΝΔ περιορίζεται στο 35,87% με 115 έδρες, ενώ το ΚΚΕ επιτυγχάνει ποσοστό 10,93% και 12 έδρες. Επίδοση-ρεκόρ που ποτέ δεν ξεπέρασε μέχρι σήμερα σε αυτά τα 43 χρόνια της μεταπολίτευσης.

Για τον Ανδρέα Παπανδρέου η ημερομηνία των εκλογών (18 Οκτωβρίου) ήταν συναισθηματικά φορτισμένη, καθώς ακριβώς 37 χρόνια νωρίτερα, στις 18 Οκτωβρίου 1944, ο πατέρας του Γεώργιος Παπανδρέου είχε εισέλθει απελευθερωτής στην Αθήνα ως πρωθυπουργός της ελεύθερης ελληνικής κυβέρνησης (στην οποία συμμετείχαν και υπουργοί του ΕΑΜ ), όπου είχε υψώσει την γαλανόλευκη στην Ακρόπολη και στη συνέχεια στην πλατεία Συντάγματος εκφώνησε τον ιστορικό «λόγο της απελευθέρωσης», ενώ οι Αθηναίοι τον αποθέωναν.

Όπως έγραφε ο διεθνής Τύπος και όπως συνομολογήθηκε από κάθε πολιτική και κοινωνική πλευρά, οι εκλογές της 18.10.1981 υπήρξαν ένα «πρότυπο γνησιότητας και ειλικρίνειας της εκφράσεως του ελληνικού λαού». Για πρώτη φορά έγινε χρήση computer και διαφωτιστικών εντύπων για τους δικαστικούς αντιπροσώπους. Επίσης, για πρώτη φορά έγινε ανάλυση κατά τη διάρκεια των εκλογών των μερικών ή γενικών αποτελεσμάτων με εικόνες.

Την ίδια ημέρα πραγματοποιήθηκαν και οι εκλογές για την Ευρωβουλή, που και αυτές διεξήχθησαν με απόλυτη ομαλότητα. Μόλις διαφάνηκε η επικράτηση του ΠΑΣΟΚ στις βουλευτικές εκλογές, ο Ράλλης συνεχάρη τον Παπανδρέου για τη νίκη του και τις επόμενες ημέρες έγινε ομαλά η παράδοση της εξουσίας. Η ομαλή κυβερνητική αλλαγή του 1981 αποδείκνυε την οριστική εδραίωση της δημοκρατίας στην Ελλάδα.

«ΠΗΡΕ ΦΩΤΙΑ» ΤΟ ΚΑΣΤΡΙ

«Το βράδυ της 18ης Οκτωβρίου στο Καστρί επικρατούσε ατμόσφαιρα νίκης, συγκίνησης, χαράς, ευφορίας, ελπίδας για το αύριο», είχε αφηγηθεί χρόνια μετά ο Θεόδωρος Κατσανέβας στον δημοσιογράφο Κώστα Μαρδά για κείνη την πρώτη βραδιά της μεγάλης νίκης. «Μαζί με την οικογένεια βρίσκονταν εκεί όλα τα κορυφαία στελέχη, η Μελίνα (που είχε και γενέθλια) με τον γλυκύτατο Ζιλ Ντασέν, ο Γιώργος Γεννηματάς, ο Γιάννης Αλευράς, ο Γιώργος Χαραλαμπόπουλος, ο Κώστας Λαλιώτης, ο Αντώνης Λιβάνης, η Αγγέλα Κοκκόλα, ο Γιώργος Κατσιφάρας (η σκιά του προέδρου), ο Μιχάλης Ζιάγκας και πολλοί άλλοι περισσότερο ή λιγότερο επώνυμοι. Πολύς κόσμος είχε μαζευτεί και ερχόταν συνέχεια στο Καστρί, με τον Αντρέα να τους χαιρετά κατ’ ιδίαν ή από το μπροστινό μπαλκόνι της ιστορικής βίλας Γαλήνη στην οδό Ρωμυλίας. Ο Αντρέας έλαμπε. Κάποια στιγμή του τηλεφώνησε ο ευπατρίδης πρωθυπουργός της ΝΔ Γεώργιος Ράλλης, τον συγχάρηκε για τη νίκη του, μίλησε για λίγο μαζί του και του ζήτησε ευγενικά να προσέξει κάποιους έξαλλους πρασινοφρουρούς που είχαν βγει τότε στους δρόμους της Αθήνας και πανηγύριζαν, ορισμένοι με ακραίες διαθέσεις απέναντι στους ηττημένους. Αμέσως τότε ο Α .Π. μου έδωσε προσωπικά την εντολή να κατέβω μαζί με δυο-τρεις συνεργάτες στο κέντρο της Αθήνας και να «συμμαζέψω» όποιους δικούς μας πιθανούς ταραξίες. Όπως και έκανα φυσικά. Οι στιγμές ήταν συγκλονιστικές. Χιλιάδες πολίτες είχαν ξεχυθεί στους δρόμους και πανηγύριζαν τη νίκη της Αλλαγής. Αλλά βέβαια, η χαρά της νίκης δεν μπορούσε να βαφεί με ακρότητες».

Η ΟΡΚΟΜΩΣΙΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Στις 21 Οκτωβρίου του 1981 ενώπιον του ευθυτενούς Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Καραμανλή ορκίσθηκε η πρώτη σοσιαλιστική κυβέρνηση. Εκατοντάδες οπαδοί είχαν κατακλύσει την Ηρώδου του Αττικού. Αρκετοί από τους υπουργούς φορούσαν γραβάτα την οποία είχαν καταχωνιάσει στο μπαούλο από την εποχή του επαναστατικού ζιβάγκο της Μεταπολίτευσης. Άνθρωποι που επί χρόνια διαδήλωναν έξω από τα υπουργεία βρέθηκαν καθισμένοι στους υπουργικούς θώκους. Αυτοί που κυνηγιόντουσαν από την Αστυνομία τώρα θα τη διέταζαν.

Σύνολο σαράντα ένας άνθρωποι με πλούσιο πολιτικό παρελθόν οι περισσότεροι, γενναίοι αντιστασιακοί, φωτισμένοι επιστήμονες. Ελάχιστοι όμως είχαν δοκιμαστεί στη διοίκηση. Κάποιοι μάλιστα απόρησαν, όταν έμαθαν ποιο υπουργείο τους «έτυχε». Στον βουλευτή Γιάννη Σκουλαρίκη, ασχολούμενο τότε με θέματα Γεωργίας και Συνεταιρισμών, «έλαχε» το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης. Μόλις τελείωσε η ορκωμοσία, ο Ανδρέας τον κάλεσε κοντά του. Ο υπουργός πήγε να τον ρωτήσει γιατί του ανέθεσε έναν τομέα εκτός των ενδιαφερόντων του.

– Κύριε Πρόεδρε, αυτό το υπουργείο δεν αντιστοιχεί στην ειδίκευσή μου…

– Θέλω ειδικά εσένα σ’ αυτό το πόστο. Είναι θέμα εμπιστοσύνης.

Αργότερα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής, σε μια κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον υπουργό, του αποκάλυψε ότι επελέγη σε αυτή τη νευραλγική θέση αντί του παθιασμένου αντιδεξιού δικηγόρου Ευάγγελου Γιαννόπουλου, τον οποίο ο Ανδρέας Παπανδρέου προόριζε στην αρχή για υπουργό Δημόσιας Τάξης. Ο Καραμανλής είχε συζητήσει με τον νέο πρωθυπουργό πριν οριστικοποιήσει τον κατάλογο:

– Υπάρχει καμιά αντίρρηση για τον Ευάγγελο Γιαννόπουλο, κύριε Πρόεδρε;

– Ο υπουργός Δημόσιας Τάξης είναι αρμόδιος και για τη δική μου και για τη δική σου ασφάλεια. Μη βάλεις εκεί έναν έξαλλο…

Ο πρωθυπουργός δέχθηκε την έντεχνη προεδρική υπόδειξη. Επιστρέφοντας μετά την ορκωμοσία στο γραφείο του βρήκε σωρό από τηλεγραφήματα. «Πανηγυρίζουμε περήφανη νίκη δυνάμεων Αλλαγής. Χαίρομαι και σε συγχαίρω θερμά για νίκη ΠΑΣΟΚ και προσωπικό θρίαμβο» του τηλεφώνησε ο εμβληματικός μουσικοσυνθέτης και αγωνιστής της Αριστεράς Μίκης Θεοδωράκης. «Παρακαλώ δεχθείτε τις καλύτερες ευχές μου για τον ελληνικό λαό και τη διαβεβαίωση των πιστών φιλικών μου αισθημάτων», του έγραψε ο σοσιαλιστής πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Φρανσουά Μιτεράν.

Η Ελλάδα είχε γεμίσει ελπίδες.