50 χρόνια από τη δικτατορία των τανκς – Ντοκουμέντα από τη ζωή και τη δράση του αγωνιστή Αλέκου Πανγούλη

Ο Αλέξανδρος Παναγούλης υπήρξε κατά την παραδοχή των ίδιων των χουντικών ο μεγαλύτερος αντιστασιακός. Ο αρχιβασανιστής Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος στην απολογία του στο στρατοδικείο που έγινε μετά την πτώση της δικτατορίας το δήλωσε πανηγυρικά ενώπιον του Δικαστηρίου: «Ήταν παλικάρι. Μας έβριζε, μας χτυπούσε, μας ειρωνευόταν». Χθες Παρασκευή 21η Απριλίου συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από τότε που η τριανδρία Παπαδόπουλος-Παττακός- Μακαρέζος επέβαλε δικτατορία με τα τανκς. Και μπορεί μεν να υπήρξαν συλλήψεις 8.500 πολιτικών, πολιτών και δημοκρατικών στρατιωτικών, όμως η μεγάλη μάζα του ελληνικού λαού παρέμεινε εκείνη τη μαύρη νύχτα και το μαύρο ξημέρωμα απαθής είτε λόγω αιφνιδιασμού είτε λόγω έλλειψης οργάνωσης είτε από καιροσκοπισμό. Αντιθέτως ο αριστούχος φοιτητής του Πολυτεχνείου Αλέξανδρος Παναγούλης, που είχε διακόψει από το 1966 τις σπουδές του για να υπηρετήσει τη θητεία του, θέλοντας να οργανώσει με τον μεγαλύτερο αδερφό του μόνιμο αξιωματικό Γιώργο και τον μικρότερο αδερφό του Στάθη αλλά και συνεπικουρούμενος από μικρή ομάδα αποφασισμένων στελεχών της Ένωσης Κέντρου, λιποτάκτησε και κατέφυγε στην Κύπρο. Στο ηρωικό νησί ανέπτυξε προσωπική σχέση με τον αγωνιστή της ΕΟΚΑ υπουργό Άμυνας Πολύκαρπο Γεωρκάτση, ο οποίος ενώ λόγω αρμοδιότητας τον καταζητούσε, τελικά συνεπαρμένος από την αποκοτιά του να επιχειρήσει την εκτέλεση του τυράννου τον βοήθησε. Πώς; Αναθέτοντας σε παλαιούς μαχητές της ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών) να τον εκπαιδεύσουν στα εκρηκτικά. Μάλιστα ο ίδιος έδωσε εντολή, όταν ο Παναγούλης επέστρεψε στην Αθήνα για το εγχείρημα, να του σταλούν μέσω του διπλωματικού σάκου που έστελνε το υπουργείο Εξωτερικών της Κύπρου στην εδώ πρεσβεία, τα εκρηκτικά. Το παράτολμο αυτό σχέδιο αφηγείται ο δημοσιογράφος Κώστας Μαρδάς στο βιβλίο του «Αλέξανδρος Παναγούλης-Πρόβες Θανάτου» από όπου το σχετικό απόσπασμα.

 

ΤΟ ΤΟΛΜΗΜΑ ΒΗΜΑ ΒΗΜΑ

«Ήταν 17 Ιουλίου του 1968 όταν ο Αλέκος Παναγούλης έφθασε αερο­πορικώς στην Αθήνα. Κρύφτηκε στο σπίτι του Γιάννη Κλωνιζάκη. Του εί­πε πως διαφωνούσε με τον Ανδρέα Παπανδρέου, γιατί απαιτούσε ένταξή του στο ΠΑΚ. Του εκμυστηρεύτηκε ότι εξασφάλισε χρηματοδότηση από το εξωτερικό και εκρηκτικά από την Κύπρο. Για να του δημιουργήσει αίσθη­μα σιγουριάς έβγαλε από την τσέπη του καμιά τριανταριά χιλιάδες δραχ­μές και κάποια δολάρια. Του έδωσε ένα ποσό για να αγοράσει τα υλικά για την επιχείρηση: τσιμέντο, εργαλεία κ.λπ.

Πρωί-βράδυ κατέστρωνε τα σχέδια.

Όνομα οργάνωσης: Ελληνική Αντίσταση.

Το μαχητικό της τμήμα: ΛΑΟΣ (Λαϊκές Αντιστασιακές Ομάδες Σα­μποτάζ).

Ψευδώνυμα μαχητών: Πολύβιος (Λευτέρης Βερυβάκης), Ολύμπιος (Γιάννης Κλωνιζάκης), Νικήτας (Γεώργιος Ελευθεριάδης), Νικηφόρος (Νικόλαος Ζαμπέλης), Αγνός (Γεώργιος Αβράμης), Λευκός (Νικόλαος Λεκανίδης), Γαύρος (Αρτεμης Κλωνιζάκης), Δημοσθένης (Ευστάθιος Γιώτας), Ελπιδοφόρος (Αντώνιος Πρίντεζης), Νέος (Αλέξανδρος Σιγάλας), Πρόδρομος (Μιχάλης Παπούλιας), Φλόγας (Δημήτριος Τιμογιαννάκης).

Καταστατικές αρχές:

1. Ο καθένας να ξέρη και να λέει ό,τι πρέπει και τίποτε περισσότερο.
2. Όπου χρειάζεται ένας θα χρησιμοποιήται ένας και όχι δύο. Όπου δύο, δύο και όχι τρεις.
3. Τυφλή πειθαρχία στις διαταγές της ηγεσίας και απόλυτη πίστη στην τελική Νίκη.
4. Απόλυτη άρνηση σε περίπτωση συλλήψεως έστω και αν η σύλληψη έγινε επ’ αυτοφώρω.
5. Ψυχραιμία και σιγουριά στην εκτέλεση της οποιασδήποτε ενέργειας.
6. Αποβολή κάθε συναισθηματισμού κατά την εκτέλεση της οποιασδή­ποτε διαταγής. Ο συναισθηματισμός δημιουργεί δισταγμούς και ο δισταγ­μός την αποτυχία.
7. Κάθε ενέργεια όταν γίνεται ψύχραιμα και με αποφασιστικότητα θα πετύχη. Καθένας είναι υπεύθυνος διά την τήρηση της μυστικότητας σε ό,τι γνωρίζει.
8. Να πνίγετε τον ενθουσιασμόν που θα δημιουργούν οι επιτυχίες και την απογοήτευση που θα δημιουργούν οι αποτυχίες της οργανώσεως. ΠΟΤΕ να μην παρασύρεσθε σε «εξομολογήσεις».
9. Θεμελίωση της Ηθικής μεταξύ των μελών. Κανένας δεν θα μας βοη- θήση, δεν θα δεχθή να μας κρύψη στο σπίτι του αν συμβή έστω και ένα κρούσμα ασυμβίβαστο προς την ηθικήν και την νοοτροπίαν του Λαού μας.
10. Υπομονή. Οι καταζητούμενοι να μην κυκλοφορούν παρά μόνο ό­ταν είναι τελείως απαραίτητο.
11. Να μην κρατάτε σημειώσεις και να αποφεύγετε να θυμάστε ονόμα­τα. Στα κρησφύγετα που υπάρχουν υλικά και όπλα, αν βρεθείτε ΠΟΤΕ δεν θα παραδοθείτε, θα δώσετε μάχην.
12. Στις ομάδες των βουνών εντάσσονται 91 καταζητούμενοι ή όσοι από την αρχή εκφράσουν αυτή την επιθυμία και εκπαιδευτούν ειδικά. ΑΠΟΛΥΤΗ-ΤΥΦΛΗ-ΔΟΓΜΑΤΙΚΗ ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΤΟΥ ΣΥΝΩΜΟΤΙΣΜΟΥ.

Κατά διαστήματα βρισκόταν στο νοικιασμένο για τις ανάγκες της ορ­γάνωσης σπίτι της οδού Μεθώνης 58α, στα Εξάρχεια. Μόνο ο Νίκος Λεκανίδης ήξερε για το σπίτι-κρησφύγετο. Ο Παναγούλης μέσω του Γιάννη Κλωνιζάκη διατηρούσε αλληλογραφία με τον Νίκο Νικολαΐδη στη Ρώμη. Χρησιμοποιούσε κώδικα ή παραβολικές λέξεις. Στις ημερομηνίες πρόσθε­ταν ένα μήνα και δύο ημέρες. Κρατούσε προσωπικό ημερολόγιο. Σε μια κρύπτη είχε τα πλαστά διαβατήρια, τα όπλα, τις αρχές της οργάνωσης, τα φέιγβολάν.

Τα εκρηκτικά θα έρχονταν μέσω του διπλωματικού σάκου τής εν Αθή­ναις κυπριακής πρεσβείας! Η μεγάλη μέρα πλησίαζε. Ο δικτάτορας, πα­ρόλο που ειρωνευόταν τους εκτός Ελλάδας εξόριστους στην Ευρώπη πο­λιτικούς, φοβόταν την αντίσταση. Εκτός από το Πανελλήνιο Απελευθε­ρωτικό Κίνημα του Ανδρέα Παπανδρέου, ιδρύθηκε το Πατριωτικό Αντι­δικτατορικό Μέτωπο από το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος και την Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά και η Δημοκρατική Άμυνα από σοσιαλδη­μοκράτες της Ενώσεως Κέντρου.

Υπήρχαν επίσης κι άλλες μεμονωμένες αντιστασιακές κινήσεις από στελέχη της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ένωσης, από διανοούμενους, φοιτη­τές, εργάτες και ορισμένους δημοκρατικούς αξιωματικούς. Βέβαια η πλει­ονότητα των Ελλήνων ήταν μουδιασμένη, καθώς η χούντα είχε παντού α­φτιά και μάτια, χρησιμοποιώντας ως κατασταλτικούς μηχανισμούς τα Σώματα Ασφαλείας, το Στρατό, την Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών και την περιβόητη Ελληνική Στρατιωτική Αστυνομία.

ΠΛΥΣΗ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ

Σημειωτέον ότι ένα μη συνειδητοποιημένο στρώμα από την ελληνική κοινωνία φαινόταν «μαγεμένο» από τους σχοινοτενείς λόγους του συ­νταγματάρχη Γεωργίου Παπαδόπουλου, καθώς ήταν επηρεασμένο από την πατροπαράδοτη «πλύση εγκεφάλου» σχετικά με τον «κομμουνιστικό κίνδυνο». Ο επιχειρηματικός κόσμος απολάμβανε τη σταθερότητα του συ­στήματος αυξάνοντας τα κέρδη του. Η πλειονότητα των ακαδημαϊκών χειροκρότησε τον τύραννο. Τα ξένα κράτη – και βέβαια οι δύο υπερδυνά­μεις – συνέχισαν να έχουν διπλωματικές σχέσεις με τη στρατιωτική κυ­βέρνηση, αν και δημοκρατικές κυβερνήσεις της Ευρώπης εξέφραζαν τη «βαθιά ανησυχία» για την κατάλυση της δημοκρατίας στην Ελλάδα. Το α­μερικανικό Κογκρέσο επέβαλε – για λίγους μήνες – εμπάργκο όπλων. Η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα «πάγωσε» την εφαρμογή της Συμφω­νίας Σύνδεσης. Το Συμβούλιο της Ευρώπης και η Διεθνής Αμνηστία κατέ­γραφαν την καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα κράτη του σοσια­λιστικού μπλοκ φιλοξενούσαν τους εξόριστους κομμουνιστές ηγέτες στηρίζοντας την αντίσταση του ΚΚΕ.

Ο δικτάτορας όμως συνέχιζε το δρόμο του. Όρισε μια επιτροπή για να καταρτίσει Σύνταγμα στα μέτρα του. Στις 4 Αυγούστου του 1968 ο Ανδρέ­ας Παπανδρέου υπέγραψε στη Ρώμη με τον Αντώνη Μπριλλάκη του Πα­τριωτικού Μετώπου συμφωνία αντιστασιακής συνεργασίας. Η χούντα θορυβήθηκε.

Ο Αλέκος Παναγούλης δεν έδωσε και τόση σημασία. Εκείνος βάδιζε το δικό του δρόμο. Ανέθεσε στον Νίκο Λεκανίδη να πηγαίνει στην κυπριακή πρεσβεία τα Σάββατα για να παραλαμβάνει ένα δέμα. Ο Πολύκαρπος Γεωρκάτζης έδωσε εντολή στον Κυριάκο Πατατάκο να φροντίζει την απο­στολή των εκρηκτικών. Ο Πατατάκος συσκεύαζε εκρηκτική ύλη ΣΕ-4, πυ­ροκροτητές και μολυβδοκόνδυλα για ωρολογιακούς μηχανισμούς. Το δέ­μα το πήγαινε στον αρμόδιο υπάλληλο του υπουργείου Εξωτερικών, τον Μίκη Μιχαηλίδη, φίλο του Γεωρκάτζη από την εποχή της ΕΟΚΑ. Ως πα­ραλήπτης έμπαινε το όνομα «Βασίλειος Χριστοδούλου». Ήταν ένας βι­βλιοπώλης στην Αθήνα, γνωστός του Ανδρέα Παναγιώτου. Φυσικά δεν ή­ξερε τίποτα για την επιχείρηση.

Ο Νίκος Λεκανίδης πήγε στην πρεσβεία τα δύο τελευταία Σάββατα του Ιουλίου. Ώρα 1 παρά τέταρτο. Ρώτησε αν υπήρχε κάποιο πακέτο για το α­φεντικό του, τον Βασίλειο Χριστοδούλου. Του απάντησαν αρνητικά. Το τρίτο Σάββατο του έδωσαν ένα πακέτο ρούχα. Ήταν δοκιμαστική απο­στολή. Ξαναπήγε. Μία ανυποψίαστη υπάλληλος έβγαλε από το σάκο με την απόρρητη αλληλογραφία ένα βαρύ πακέτο.

Του το έδωσε και αστειευόμενη του είπε: «Πρόσεξε γιατί θα είναι… βόμβα». Ο Λεκανίδης γέλασε. Μπήκε στο αυτοκίνητο και το μετέφερε στο σπίτι του Γιάννη Κλωνιζάκη, όπου περίμενε ο Αλέκος Παναγούλης. Εκεί­νος το άνοιξε μόνος. Ήταν αυτά που περίμενε. Τα έκρυψε στο σπίτι της ο­δού Μεθώνης. Το επόμενο Σάββατο, 10 Αυγούστου, ο Νίκος Λεκανίδης παρέλαβε κι άλλο πακέτο.

Στον Νίκο Νικολαΐδη ο Παναγούλης έστειλε στην Ιταλία μια αθώα, δήθεν, καρτ-ποστάλ. Στη θέση του γραμματόσημου έγραψε με μικροσκο­πικά γράμματα: «Σας γράφω ημερομηνία ενάρξεως για να μην παρατηρηθεί καμιά ανωμαλία. Αρχίζουμε την Τρίτη 13 Αυγούστου ώρα 7 το πρωί… και ο Θεός βοηθός. Ταχυδρομήστε έντυπα από βράδυ της 12ης/8. Γράψτε Άρη να στείλει στο δέμα της 10ης τρέχοντος και λίγες εφημερίδες και προ­κηρύξεις τουλάχιστον για τους ξένους ανταποκριτές. Στο δέμα φροντίστε να στείλετε χρήματα. Όσα υπάρχουν (όχι περισσότερα των 20.000 δρχ.). Εκτός αν γίνατε πλούσιοι. Θα γίνουν οι ενέργειες που σας έγραψα. Μπο­ρεί να μη γίνει του Ηλεκτρικού και του Λόφου Μουσών. Θα πέσουν καρ­φιά και θα σκάσει βόμβα και στην πλατεία Κλαυθμώνος. Τη δεύτερη μέρα θα σκάσουν βόμβες στην Ομόνοια και στο Σύνταγμα (εντός υπονόμων). Τη δεύτερη μέρα επίσης θα ανατιναχθεί έξω της Γενικής Ασφάλειας και βόμβα στο Μηχανοκίνητο της Καλλιθέας. Την τρίτη μέρα βόμβες στο Λι­μάνι του Πειραιά και στο Δημοτικό Θέατρο και στο Κολωνάκι».

 

ΤΟ ΓΡΑΜΜΑ-ΑΝΤΙΠΕΡΙΣΠΑΣΜΟΣ

Για να μπερδέψει τις Αρχές άφησε στους συντρόφους στην Ιταλία ένα γράμμα προς τους γονείς του, για να του το ταχυδρομήσουν όταν εκείνος θα βρισκόταν στην Αθήνα, ώστε να παραπλανηθεί η χούντα, νομίζοντας ότι αλληλογραφούσε από την Ιταλία. Παράλληλα ήθελε νε καθησυχάσει την οικογένειά του.

 

Ρώμη 5/9/1968

«Αγαπημένοι μου Γονείς

Διάβασα το τελευταίο σας γράμμα και στενοχωρήθηκα με όσα μου γράφετε. Πρέπει να είσαστε βέβαιοι ότι πάντοτε σας σκέφτομαι με αγάπη και ανυπομονώ να επιστρέψω στην Ελλάδα. Όχι όμως σε μια Ελλάδα που βασιλεύει η Τυραννία και η Ανηθικότητα. Δεν μπορώ να ζήσω μέσα σε συνθήκες που δημιουργούν ένα συνεχές άγχος και μια αγανάκτηση σε κά­θε πραγματικό άνθρωπο. Ο ανθρωπισμός του καθενός και η αξιοπρέπεια επιβάλλουν την αντίθεση προς το διεφθαρμένο καθεστώς της χούντας. Όσο ζω θα αγωνίζομαι εναντίον τους με τις λίγες δυνάμεις που διαθέτω.

Δεν μπορώ με κανέναν τρόπο να συμβιβαστώ και να αποδεχθώ την α­δικία. Αυτό πρέπει να το έχετε πάντα υπόψη σας και να μην προσπαθείτε να κάνετε περισσότερο δυσάρεστη την όλη κατάσταση που αντιμετωπίζω.

Ο Στάθης είναι καλά και σας γράφει τακτικά όπως μου λέει.

Δώστε χαιρετισμούς σε όλους τους φίλους.

Σας φιλώ με αγάπη, ο υιός σας Αλέκος»»

 

 

 

ΑΠΟ ΤΑ ΒΡΑΧΙΑ, ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ

Ο Αλέξανδρος Παναγούλης συνελήφθη το πρωί της 13ης Αυγούστου το 1968 κρυπτόμενος στα βράχια της παραλίας στο 31^ο χιλιόμετρο της εθνικής οδού Αθηνών-Σουνίου, αφού για ελάχιστα δευτερόλεπτα ο εκρηκτικός μηχανισμός εξερράγη μεν αλλά δεν επέφερε την ανατίναξη της θωρακισμένης λιμουζίνας του δικτάτορα-Πρωθυπουργού. Μετά από φρικτά βασανιστήρια στην ΕΑΤ-ΕΣΑ (Ειδικό Ανακριτικό Τμήμα της Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας) στις 17 Νοεμβρίου 1968 καταδικάστηκε εις θάνατο από το στρατοδικείο. Η ποινή δεν εκτελέστηκε. Φυλακίστηκε στις στρατιωτικές φυλακές Μπογιατίου. Τη νύχτα της 5ης Ιουνίου 1969 απέδρασε με τη βοήθεια του φρουρού φαντάρου Γιώργου Μωράκη. Συνελήφθησαν προδομένοι σε διαμέρισμα στα Πατήσια. Έκτοτε έζησε φυλακισμένος και βασανιζόμενος μέχρι της 23 Αυγούστου 1973, οπότε ο Παπαδόπουλος του έδωσε χάρη. Στις εκλογές του 1974 εξελέγη βουλευτής με την Ένωση Κέντρου-Νέες Δυνάμεις, αλλά αποχώρησε την άνοιξη του 1976. Ξημερώματα Πρωτομαγιάς ένα ύποπτο τροχαίο τον έστειλε στο θάνατο