Ακροβατεί ο Τσίπρας πάνω σε δυο βάρκες – Από τη μία οι πιέσεις των δανειστών και από την άλλη οι ενστάσεις στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ – Ρεπορτάζ στο «Κ»

Toυ Γιάννη Χρηστάκου

Η ώρα της κρίσης έφτασε για τον Αλέξη Τσίπρα και την κυβέρνησή του αφού το προσεχές διάστημα θα είναι όλα διαφορετικά. Η συμφωνία με τους δανειστές δημιουργεί ένα νέο εκρηκτικό περιβάλλον και ο πρωθυπουργός πατά τώρα σε δύο βάρκες αναζητώντας την ισορροπία που θα τον κρατήσει στην επιφάνεια και θα του επιτρέψει να κυβερνήσει. Στη μία βάρκα βρίσκονται οι θεσμοί με τις αυστηρές προϋποθέσεις και τους επώδυνους όρους νέας προγραμματικής συμφωνίας αξίας πολλών δις ευρώ. Στην άλλη, είναι όλο το εσωτερικό μέτωπο, είτε πρόκειται για τον ΣΥΡΙΖΑ με τους ΑΝΕΛ είτε πρόκειται για το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας που περιμένει τα αποτελέσματα μιας κυβέρνησης που ανέλαβε την εξουσία με οδηγό το προεκλογικό πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης.

Όλα δείχνουν ότι ο πρωθυπουργός είναι αποφασισμένος να ακολουθήσει τον δρόμο της συμφωνίας και να κρατήσει τη χώρα στο ευρώ. Ο πυκνός πολιτικός χρόνος του τετραμήνου όπου βρίσκεται στο Μέγαρο Μαξίμου τον έχει ωριμάσει πολιτικά και αυτό αποδεικνύεται από την κινητικότητα που υπήρξε στη διαπραγμάτευση από τη στιγμή που πήρε πάνω του το δύσκολο αυτό έργο κάνοντας στην άκρη τον Γιάνη Βαρουφάκη.

ΥΠΑΡΧΕΙ PLAN B

Ακόμα και έτσι, ο δρόμος δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα. Ο,τι κι αν επιλέξει ο πρωθυπουργός, θα πρέπει να περάσει το μαρτύριο της σταγόνας για κάθε μέρα και κάθε εβδομάδα σε μία χώρα που διανύει τον πέμπτο χρόνο μνημονιακής καταιγίδας και έναν λαό που πίστεψε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να αποτελέσει τον ισχυρό πόλο που θα σπάσει το μπλοκ των οπαδών της σκληρής λιτότητας μέσα στην Ευρωπαική Ενωση.

Με αυτά τα δεδομένα και όλες τις πλευρές να έχουν πάρει θέσεις μάχης, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι τα σενάρια που εξετάζονται σε Βρυξέλλες, Ουάσιγκτον και Αθήνα, περιλαμβάνουν τα πάντα: Από ατύχημα μέχρι και εκλογές και από συμφωνία μέχρι επικράτηση του Αλέξη Τσίπρα στο πολιτικό σκηνικό. Στο Μέγαρο Μαξίμου τα συζητούν όλα αυτά καθημερινά και οι αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί ακόμη. Ωστόσο, plan b υπάρχει στο επιτελείο του πρωθυπουργού και τα πάντα θα είναι έτοιμα ανάλογα με τις εξελίξεις. Βασικός στόχως όλων των σεναρίων που έχουν «δουλευτεί» στο Μαξίμου είναι να παραμείνει ο Αλέξης Τσίπρας κυρίαρχος των πολιτικών εξελίξεων και να μπορεί εκείνος να βάζει τους όρους του παιχνιδιού.

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ

Μπορεί σε επικοινωνιακό επίπεδο η κυβέρνηση να δίνει προς τα έξω ότι υπάρχει σημαντική πρόοδος και οι ελληνικές προτάσεις συζητούνται, οι πληροφορίες όμως από την άλλη πλευρά επιμένουν ότι στα κρίσιμα θέματα, τα οποία πάντα δυσκολεύουν όλες τις διαπραγματεύσεις παραμένουν στο τραπέζι έστω και υπό αυτές τις συνθήκες, κεκαλυμμένα όπως παρουσιάζονται. Το ζητούμενο είναι να μπορεί κανείς να καταλάβει πως και με ποιο τρόπο παίζεται σήμερα το παιχνίδι. Ο Αλέξης Τσίπρας ξεκίνησε με το όραμα να προκαλέσει θόρυβο στους κόλπους της Ευρωπαικής Ενωσης και να ξεσηκώσει τους ταλαιπωρημένους λαούς των χωρών που υποφέρουν από την εμμονή στη λιτότητα μέχρι θανάτου που επιβάλλει η Γερμανία. Συμμάχους είχε στην αρχή και μάλιστα όχι μόνο εντός της γηραιάς Ηπείρου. Είχε τον χρόνο να δημιουργήσει αυτές τις συνθήκες, όσο η κατάσταση στα οικονομικά της χώρας ήταν ακόμη υπό έλεγχο. Τα αυτιά ήταν ανοιχτά και ήταν εμφανές ότι στις Βρυξέλλες υπήρξε αμηχανία για την αποδοχή από τις ευρωπαϊκές κοινωνίες στα όσα είχε να πει.

ΧΑΘΗΚΕ ΤΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ

Το πλεονέκτημα αυτό χάθηκε μαζί με τον πολύτιμο χρόνο και τις τραγικές αστοχίες που δεν ανάγονται στις συνήθεις «παιδικές ασθένειες» μιας άπειρης κυβέρνησης. Και χάθηκε όταν οι άλλοι Ευρωπαίοι πολίτες, διαπίστωσαν ότι οι Έλληνες κινδύνευαν κάθε 15 μέρες να μην πληρώνονται μισθούς, συντάξεις και να δεσμεύονται όλα τα αποθεματικά για να βγει το επόμενο 15ημερο. Από κει χάθηκε το momentum και εμφανίστηκε η Ελλάδα να γυρίζει πίσω στις μαύρες ώρες του δραματικού 2012 όπου τα χρήματα ταξίδευαν νύχτα με αεροπλάνο για μη χρεοκοπήσει η χώρα και κλείσουν οι τράπεζες με κούρεμα και των καταθέσεων. Και κάπως έτσι, ο ευρωπαικός αέρας έγινε παράδειγμα προς αποφυγή σε όσους καλοέβλεπαν ανανεωτικές κινήσεις στην ευρώπη. Σε αυτό συνέβαλαν βέβαια οι Ευρωπαίοι ηγέτες που αρχικά περίσσεψαν τα χαμόγελα και η κατανόηση, στη συνέχεια όμως διαπίστωσαν ότι με μπροστάρη έναν Βαρουφάκη και από πίσω έναν κομματικό μηχανισμό όχι και τόσο υποστηρικτικό στην προσπάθεια του πρωθυπουργού τους, οδήγησαν σε ασφυξία την Ελλάδα, κατηγορώντας τη μάλιστα ότι εκείνη επί τρεις μήνες δεν είχε προτάσεις.

ΞΕΜΕΙΝΕ ΑΠΟ ΣΥΜΜΑΧΟΥΣ

Αυτή την ώρα, η Ελλάδα έχει απωλέσει τη συμμαχική διάθεση που μπορεί να υπήρχε τρεις μήνες νωρίτερα και επίσης προβλημάτισε όλους εκείνους τους Ευρωπαίους πολίτες που στήριξαν μαζικά το τελευταίο διάστημα ριζοσπαστικά κινήματα όπως π.χ. το περίφημο Podemos στην Ισπανία. Κορυφαίοι πολιτικοί παράγοντες στην Ελλάδα που έχουν κυβερνητική εμπειρία και διατηρούν επαφές με τα κονκλάβια των Βρυξελλών, πιστεύουν ότι καμία ευρωπαϊκή χώρα, ακόμα και αυτές του νότου με τις οποίες έχουμε συμπάθειες, δεν εμπιστεύεται σήμερα τους Έλληνες. Οι αξιωματούχοι των Βρυξελλών με πρώτο τον Σόιμπλε, δεν επιθυμούν να ασχολούνται και πολύ με την εκάστοτε Ελληνική κυβέρνηση. Φοβούνται όμως τις συνέπειες του Grexit τη στιγμή που η ευρωπαϊκή οικονομία δεν έχει ακόμα ανακτήσει τις αισθήσεις της. Γι’ αυτό και το μόνο που θέλουν είναι να δεσμεύουν τη χώρα με δανειακά προγράμματα λιτότητας, και η ζωή συνεχίζεται. Όταν πια ωριμάσει ο καιρός και το Grexit δεν θα προκαλεί φόβο σε κανέναν, ούτε και στις αγορές, τότε θα σκεφτούν άλλες διαδικασίες.

 «ΔΕΝ ΠΑΕΙ ΑΛΛΟ»

Ο Αλέξης Τσίπρας τα έχει συζητήσει αυτά με τους συνεργάτες του και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η δική του πίεση τελικά θα περάσει γιατί εκείνοι φοβούνται τώρα πιο πολύ το Grexit. Το μεγάλο του πρόβλημα όμως είναι ότι δεν το επιθυμεί ο ελληνικός λαός. Στρατηγικά, έχει δείξει στους δανειστές ότι καταβάλει κάθε προσπάθεια και έχει υποχωρήσει πολύ. Τους έδειξε δηλαδή, ότι δεν είχε πρόβλημα να τσαλακωθεί για να υπάρξει συμφωνία. Υπάρχει όμως μία διαφορά: Η κόκκινη γραμμή. Για το Μαξίμου, η κόκκινη γραμμή δεν είναι απλώς αριστερές ιδεολογίες και πολιτικές ύφεσης, είναι και τα όρια αντοχής της δικής του κυβέρνησης με τη συγκεκριμένη λαική εντολή: «Κύριοι, μέχρι εδώ μπορώ να πάω, παραπέρα απλώς δεν περνάει» είναι αυτό που επαναλαμβάνει ο Τσίπρας σε κάθε του επαφή. Και δεν λέει ψέματα. Τα όσα έχουν ήδη συζητηθεί στη συμφωνία, είναι στα όρια της αντοχής της κυβέρνησής του. Οι δανειστές το ξέρουν αυτό. Όπως ξέρουν ότι η συμφωνία είναι προιόν πολιτικής απόφασης. Σημασία έχει όμως να υπάρξει. Να ηρεμήσουν τα πράγματα μέσα στο καλοκαίρι, να ηχήσουν ξανά οι σάλπιγγες της «Ευρώπης της Αληλεγγύης» και να ετοιμαστούν για την επόμενη μάχη, που θα είναι το Φθινόπωρο. Το κέρδος αυτή τη φορά θα είναι ότι δεν θα υπάρξει χαμένος χρόνος για τη διαδικασία και τα… βαφτίσια της τρόικας αλλά θα υπάρξει ουσιαστική και σε βάθος συζήτηση με όλα τα εργαλεία στο τραπέζι. Και φυσικά, χωρίς βαρίδια.

ΑΓΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ

Οι εξελίξεις στο εσωτερικό της χώρας μετά τη συμφωνία είναι που απασχολεί τον πρωθυπουργό περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο. Αυτή τη στιγμή, ένα είναι το ζητούμενο και ο,τιδήποτε άλλο μπορεί να ξεπεραστεί: Αντέχει η κυβερνητική πλειοψηφία στη Βουλή να περάσει τα μέτρα που προβλέπει η συμφωνία; Αν ναι, τότε δύσκολα θα υπάρξει πρόβλημα για την επόμενη περίοδο. Αν όχι, τότε ο πρωθυπουργός θα αποφασίσει με τους συνεργάτες του αν θα ακολουθήσει τον δρόμο των εκλογών. Υπάρχουν σήμερα επιχειρήματα για να πεισθούν οι κοινοβουλευτικές ομάδες ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ να στηρίξουν μία επώδυνη συμφωνία; Η απάντηση είναι ναι. Οσο περίεργο κι αν φαίνεται αυτή τη στιγμή, η εικόνα που υπάρχει είναι προβλέψιμη καθώς πάντοτε οι αντιδράσεις είναι υψηλές και την ώρα μιας κρίσιμης ψηφοφορίας μετριάζονται. Αυτό συμβαίνει βέβαια στα άλλα κόμματα που κυβέρνησαν τον τόπο. Στον ΣΥΡΙΖΑ, για να συμβεί αυτό θέλει μεγαλύτερο κόπο. Το επιχείρημα «μη ρίξετε την πρώτη κυβέρνηση της αριστεράς ή μη δικαιώσετε τον Σαμαρά για αριστερή παρένθεση» δεν είναι αρκετό. Δεν πιάνει σε ένα τέτοιο κόμμα. Αυτό όμως που πιάνει, είναι η πειθώ ότι πέρα από τα μέτρα υπάρχουν και ένα σωρό άλλα πράγματα που μπορεί η Αριστερά να αλλάξει, όπως την ενίσχυση της Δημοκρατίας, του Δικαίου, το ανελέητο κυνήγι κατά του αδήλωτου πλούτου, του μιντιακού κατεστημένου, και γενικότερα η δικαιότερη και αναλογικότερη κατανομή των βαρών. Αυτό θα είναι και το διάγγελμα του Αλέξη Τσίπρα προς την κεντρική του επιτροπή με δραματικούς τόνους για την ανάγκη να δοθεί ο απαραίτητος χρόνος σε μία κυβέρνηση που στο κάτω κάτω οι ίδιοι οι Έλληνες έστειλαν εκεί για να δοκιμάσουν την αποτελεσματικότητά της και όχι να περάσει δοκιμαστικά σε εξεταστική περίοδο.

Μονόδρομος οι εκλογές αν δεν βγαίνει η αριθμητική

Την αριθμητική των ομάδων και των συνιστωσών στην κυβερνητική πλειοψηφία, την ξέρει καλύτερα απ όλους ο Αλέξης Τσίπρας. Αλλωστε, η ζύμωση έχει ξεκινήσει καιρό και φαίνεται να έχει αποδώσει καρπούς. Στο ερώτημα γιατί έγινε η πρόσφατη κεντρική επιτροπή για μία συμφωνία που δεν είναι γνωστή, η απάντηση είναι απλή. Προετοιμασία και ζύμωση. Εξαντλητικός διάλογος και επιχειρήματα. Αυτός είναι ο δρόμος που ξέρει να βαδίζει η Αριστερά και δεν πρόκειται να αλλάξει. Και αυτόν ακολουθεί πιστά το Μαξίμου. Επίσης απλή, είναι και η απόφαση που θα ληφθεί την τελευταία στιγμή. Εάν η αριθμητική δεν βγαίνει, τότε οι εκλογές είναι μονόδρομος. Κι εδώ αρχίζει η μεγάλη συζήτηση. Εκλογές πριν την ψήφιση ή μετά; Στελέχη με εμπειρία στην πολιτική, δυσκολεύονται να το απαντήσουν. Η ζυγαριά πάντως, γέρνει υπέρ της ψήφισης των νόμων, ακόμα και με στήριξη άλλων κομμάτων και μετά εκλογές. Γιατί αυτό; Γιατί έτσι ο Τσίπρας θα πάει σε εκλογές με την άνεση ότι θα τις κερδίσει, θα αποβάλλει τα ακραία στοιχεία από δίπλα του και θα συνάψει ευρύτερες πολιτικές συμμαχίες. Θα έχει αποδείξει ότι δεν τις φοβάται και ότι αυτός θα είναι ο κυρίαρχος του πολιτικού χώρου που λέγεται «κέντρο», με δυνάμεις είτε από αριστερά είτε από δεξιά. Ως τις παρυφές των άκρων. Η ΝΔ εκτιμάται ότι θα περάσει μεγάλη περίοδο εσωστρέφειας και μάλιστα αρκετά στελέχη θα φλερτάρουν, ακόμα και προεκλογικά με τη συμμετοχή τους σε μία κυβέρνηση που δεν θα υπηρετεί τον κρατισμό και ο Τσίπρας θα μπορεί να κυβερνήσει πιο άνετα και με μεγαλύτερες επιλογές. Αυτό, ωστόσο, είναι η σχολή σκέψης και ανάλογης εισήγησης. Η άλλη, θέλει τον πρωθυπουργό να το πάει μέχρι τέλους και αν κάνει εκλογές να πάει χωρίς να έχει ψηφίσει μέτρα, αποκηρύσσοντάς τα μάλιστα. Και ο λαός; Μέχρι στιγμής, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, στηρίζουν τον Αλέξη Τσίπρα αλλά δεν θέλουν και εκλογές. Αν έρθουν πάντως, είναι βέβαιο ότι θα πάνε να ψηφίσουν. Όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν ανοιχτές τράπεζες και κανονικές πληρωμές υποχρεώσεων της χώρας γι’ αυτό και η ρήξη έχει αποκλειστεί προ πολλού.

Δεν θα πληρωθούν τα ομόλογα

Ένα δεκαπενθήμερο φωτιά ξεκινά από βδομάδα, με την κυβέρνηση να έχει διαμηνύσει ρητά προς τους δανειστές ότι τα ομόλογα του ΔΝΤ που λήγουν στις 5 (300 εκ. ευρώ), 12 (336 εκ. ευρώ), 16 (560 εκ ευρώ) δεν θα πληρωθούν! Στο Μαξίμου βλέπουν αυτές τις δύο βδομάδες ως το χρονικό διάστημα που θα παιχθούν όλα για όλα και εκτιμά από τις συζητήσεις που έχει κάνει στο παρασκήνιο ότι το ΔΝΤ θα δεχθεί να συμπτυχθούν οι λήξεις των τριών πρώτων υποχρεώσεων στην τέταρτη για τον μήνα Ιούνιο, που είναι στις 19 Ιουνίου.

«Αυτό μπορεί να προβλεφθεί», λένε, «για λίγες μέρες ώστε να πληρωθεί το περίπου 1,5 δις ευρώ στις 19 του μήνα. Ως τότε θα πρέπει να αναλάβουν και οι δανειστές τις ευθύνες τους, αυτό που αναλογεί στην Ελλάδα το κάναμε και με το παραπάνω». Σε αυτό το πλαίσιο κινείται και το μήνυμα του Αλέξη Τσίπρα μετά τη σύσκεψη στο υπουργείο Οικονομικών, ο οποίος θέλησε να καθησυχάσει τον κόσμο για τη θύελλα που θα έρθει μετά την Παρασκευή, 5 του μήνα, όπου το ομόλογό του ΔΝΤ δεν θα έχει πληρωθεί και η διαπραγμάτευση θα σκληρύνει ακόμα περισσότερο μέχρι να φτάσει στη συμφωνία. Ο πρωθυπουργός εκτιμά ότι η συμφωνία θα υπάρξει και με τη δήλωσή του ήδη έχει επιρρίψει τις ευθύνες στην άλλη πλευρά για ενδεχόμενη αποτυχία.

Το Μαξίμου στηρίζεται τώρα πάνω και στον αμερικανικό παράγοντα και πιστεύει ότι η εμπλοκή του στις διαπραγματεύσεις θα είναι καταλυτική, κυρίως προς ΔΝΤ και Σόιμπλε που, σύμφωνα με το Μαξίμου, είναι αυτές τις ώρες οι αρνητικοί παράγοντες στην διαδικασία.