Ζόραν Ζάεφ: «Οι Βούλγαροι είναι αδέλφια μας – Είμαστε το ίδιο έθνος»

Απρόβλεπτες διαστάσεις λαμβάνει η συμφωνία για το Σκοπιανό σε Ελλάδα και ΠΓΔΜ. Η συμφωνία των Πρεσπών αντί για πυροσβεστικό -σε κάποιο υποτιθέμενο μείζον ζήτημα για την Ελλάδα-, είχε αναζωπυρωτικό χαρακτήρα εν τέλει. Ο διχασμός που επέφερε μεταξύ των πολιτών που διαφωνούν μεταξύ τους για το αν ήταν σωστή η προσέγγιση της εκάστοτε κυβέρνησης είναι εμφανής σε Έλληνες και Σκοπιανούς πολίτες, όπως και η λαϊκή οργή με τα αλλεπάλληλα επεισόδια κοινωνικού ξεσηκωμού που λήγουν με τη βίαιη καταστολή από τα ΜΑΤ και έχουν ως απολογισμό δεκάδες τραυματίες. “Θύελλα” και οι αντιδράσεις των κομμάτων και στις δύο χώρες κατά των κυβερνητικών χειρισμών Αθήνας-Σκοπίων. Στα Σκόπια η συμφωνία των Πρεσπών έχει εξελιχτεί σε μονομαχία μεταξύ του πρωθυπουργού Ζόραν Ζάεφ και του προέδρου Γκιόργκε Ιβανόφ.

Η “καλή” συμφωνία για τον αριστερό, σοσιαλδημοκράτη πρωθυπουργό Ζάεφ, είναι κόκκινο πανί για τον Ιβανόφ που αν και “σοσιαλιστικών” ιδεολογικών καταβολών, παραμένει πιστός άνθρωπος του συντηρητικού πρώην πρωθυπουργού και πρώην αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Νίκολα Γκρουέφσκι.

Ο 44χρονος Ζόραν Ζάεφ γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Στρώμνιτσα. Πήρε το πτυχίο του από τη Σχολή Οικονομικών Επιστημών των Σκοπιών το 1997 και αργότερα μεταπτυχιακό στη νομισματική οικονομία από το ίδιο πανεπιστήμιο.  Το 1996, πριν ακόμα αποφοιτήσει έγινε μέλος της Σοσιαλδημοκρατικής Ένωσης Μακεδονίας. Από το 2003 έως το 2005 ήταν μέλος της Συνέλευσης της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Εκλέχθηκε δύο φορές πρόεδρος της περιφερειακής οργάνωσης της Στρώμνιτσας και διετέλεσε Αντιπρόεδρος του Κόμματος από το 2006 μέχρι το 2008. Διετέλεσε δήμαρχος της Στρώμνιτσας από το 2005 έως το 2016. Το 2013, μετά την παραίτηση του Μπράνκο Τσερβενκόφσκι, o Ζάεφ εκλέχτηκε νέος πρόεδρος του κόμματος ΣΔΕΜ, το οποίο αν και αρχικά ήταν Κομμουνιστικό στη συνέχεια στράφηκε προς την σοσιαλδημοκρατία και τον νεοφιλελευθερισμό και κατάφερε να προσεγγίσει μεγαλύτερο μέρος εύπορων ψηφοφόρων.

Το 2015, ο πρώην πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ, Νίκολα Γκρουέφσκι είχε κατηγορήσει τον Ζάεφ για συνωμοσία με ξένη υπηρεσία πληροφοριών και διπλωμάτες με στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης, καθώς και για απόπειρα πραξικοπήματος. Ακολούθησε η αντεπίθεση Ζάεφ, με κατηγορίες κατά του Γκρουέφσκι για τηλεφωνικές υποκλοπές και παράνομη κατασκοπεία περισσοτέρων από 20.000 ανθρώπων εντός της χώρας. Στη συνέχεια παρενέβη ο εισαγγελέας ο οποίος κατηγόρησε τον Ζάεφ για εκφοβισμό του Γκρουέφσκι και διέταξε την κράτηση 5 υπόπτων. Η δίωξη όμως έπαυσε λόγω ανεπαρκών στοιχείων. Λίγους μήνες αργότερα, Γκρουέφσκι και Ζάεφ συναντήθηκαν με τον Επίτροπο Διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Γιοχάνες Χαν προκειμένου να ξεπεραστεί η πολιτική κρίση. Οι διαπραγματεύσεις έφεραν τη συμφωνία του Πρζίνο που προέβλεπε διεξαγωγή εκλογών τον Απρίλιο του 2016 από μία προσωρινή κυβέρνηση και τη διερεύνηση της καταγγελίας των τηλεφωνικών υποκλοπών από ειδικό εισαγγελέα. Ο Γκρουέφσκι έθεσε επανειλημμένως εμπόδια στην εφαρμογή της εν λόγω συμφωνίας και των μεταρρυθμίσεων στο δικαστικό σύστημα και στα ΜΜΕ με αποτέλεσμα ο Ζάεφ να απειλήσει να μποϊκοτάρει τις εκλογές.

Το κοινοβούλιο της πΓΔΜ ανέδειξε τον Ζάεφ νέο πρωθυπουργό με μόλις 62 ψήφους υπέρ σε σύνολο 120 βουλευτών, τον Μάϊο του 2017.

Σύμφωνα με δημοσκόπηση της Brima Gallup, ένα μήνα αργότερα, το 62% των πολιτών της ΠΓΔΜ τασσόταν υπέρ του Ζάεφ για τη θέση του πρωθυπουργού. Η εκλογή Ζάεφ έβαλε τέλος σε μία περίοδο παρατεταμένης πολιτικής αβεβαιότητας. Όσον αφορά το πρόγραμμά του, ο Ζάεφ έθεσε ως προτεραιότητα την ένταξη της ΠΓΔΜ σε ΝΑΤΟ και ΕΕ, δεσμεύτηκε για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας και τον τερματισμό της διαφθοράς.

Ορισμένες από τις πρώτες δηλώσεις του νέου πρωθυπουργού Ζάεφ προκάλεσαν μία σύγχυση ως προς την ερμηνεία τους. Συγκεκριμένα μία από αυτές ήταν στη Βουλγαρική εφημερίδα, BGLES, “θέλω να στείλω ένα μήνυμα σε όλους τους πολίτες της Βουλγαρίας, είμαστε αδελφοί, το ίδιο έθνος”. Η άλλη ήταν στην σερβική εφημερίδα «Kurir», «Οι Σέρβοι και οι Μακεδόνες είναι αδελφοί» και «Κανείς δεν ζήτησε από τον Ζόραν Ζάεφ να κάνει τίποτα εναντίον των Μακεδόνων, εναντίον Σέρβων, εναντίον οποιασδήποτε εθνικής κοινότητας ή εναντίον οποιουδήποτε από τους γείτονές μας. Ακούσαμε κατηγορίες ότι ο Ζάεφ καταδικάζει τη Σερβία για γενοκτονία, για μένα είναι το ίδιο έθνος”.

Όσον αφορά στους χειρισμούς του στο ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων και στη συμφωνία των Πρεσπών, υπήρξε σφοδρή αντίδραση από τα δεξιά, εθνικιστικά κόμματα που θεωρούν απαράδεκτο τον γεωγραφικό προσδιορισμό “βόρεια” μπροστά από το “Μακεδονία”. Ο πρόεδρος Ιβανόφ αρνήθηκε να υπογράψει την συμφωνία των Πρεσπών επικαλούμενος την προεκλογική του θέση το 2014, την άρνησή του σε οποιαδήποτε τροποποίηση του Συντάγματος των Σκοπίων. Επιπλέον τόνισε ότι η συμφωνία αυτή αντισυνταγματική και ότι θα φέρει τη χώρα σε θέση υποταγής και εξάρτησης από την Ελλάδα. Χαρακτηριστική της διαφωνίας του ήταν και η αναφορά του στο άρθρο 308 του ποινικού κώδικα που προβλέπει φυλάκιση 5 ετών σε όποιον φέρει τη χώρα σε αυτήν τη θέση.

Η άρνηση υπογραφής της συμφωνίας από τον Ιβανόφ είχε ως αποτέλεσμα την επιστροφή της συμφωνίας στη Βουλή των Σκοπίων για να περάσει εκ νέου από ψηφοφορία. Σε περίπτωση που υπερψηφιστεί, -όπως και αναμένεται- ο Ιβανόφ βάσει του Συντάγματος  δεν θα έχει τη δυνατότητα να θέσει βέτο.

Ο Γκιόργκε Ιβανόφ, είναι καθηγητής πανεπιστημίου και πρόεδρος της πΓΔΜ από το Μάιο του 2009 και επανεκλεγμένος το 2014. Το 2009, το ισχυρότερο κόμμα στο Κοινοβούλιο, το χριστιανοδημοκρατικό και πρώην εθνικιστικό VMRO-DPMNE, τον όρισε υποψήφιο για τις Προεδρικές εκλογές.

Αν και προτάθηκε ως υποψήφιος από το τότε κυβερνών κόμμα VMRO-DPMNE, ο ίδιος δεν είναι μέλος του κόμματος καθότι σύμφωνα με το Σύνταγμα των Σκοπίων ο πρόεδρος δεν μπορεί να είναι ταυτόχρονα και μέλος κόμματος, ενώ η θητεία του λήγει το 2019, όταν θα έχει ολοκληρώσει τις δύο πενταετείς θητείες. Μέχρι τότε, πιθανότατα θα συνεχιστεί η μονομαχία με τον Ζάεφ για το Σκοπιανό.