Κριτική κινηματογράφου: Σε επιφυλακή για το παρελθόν του

Του Νέστορα Πουλάκου*

Με την ταινία «Σε επιφυλακή» της πρωτοεμφανιζόμενης σκηνοθέτριας -μέχρι πρότινος διευθύντρια φωτογραφίας- Μαριάν Ταρντιέ, επιστρέφουμε στον σκληρό, εντελώς γυμνό κινηματογραφικό ρεαλισμό που επίσης έχει μια παράδοση το γαλλικό σινεμά, με αφετηρία το εμβληματικό Μίσος.

Εδώ, οι τόνοι και οι ρυθμοί είναι πιο χαμηλοί, σχεδόν νωχελικοί, δεν παύουν όμως να δίνουν το σωστό τέμπο για τη ζωή στα γαλλικά γκέτο όπου ζουν οι δεύτερες και τρίτες γενιές των μεταναστών. Επομένως, επί τούτου χρησιμοποιείται ως πρωταγωνιστής ο ταλαντούχος Γάλλος -αλγερινής καταγωγής- Ρεντά Καντέμπ που είδαμε πρόσφατα στην ταινία Μακριά από τους ανθρώπους.

Η ταινία της Καντιέ περιγράφει την ζωή του Σερίφ (οξύμωρος ο συμβολισμός του ονόματος;) ο οποίος στα 30 του έχει επιστρέψει στην πατρογονική εστία ζώντας πλέον με την μητέρα του. Λίγα πράγματα ξέρουμε για την πορεία του ως εκείνη τη στιγμή, υποπτευόμαστε όμως ότι ήταν μπλεγμένος σε συμμορίες μικροκακοποιών των γκέτο από τους «φίλους» που ολοένα κι επιστρέφουν για να τον «παρασύρουν».

Ο Σερίφ όμως είναι πλέον συνειδητοποιημένος (;). Δουλεύει ως security στο εμπορικό κέντρο της γειτονιάς, όπου βέβαια έρχεται διαρκώς αντιμέτωπος με τους «παλιούς του εαυτούς»: νεαροί έφηβοι των γκέτο του προκαλούν προβλήματα. Όπως πιθανολογούμε ότι έκανε κι ο ίδιος. Ο Σερίφ λοιπόν δουλεύει εκεί για να βγάζει το χαρτζιλίκι του και να συνεχίσει τις σπουδές του στη νοσηλευτική.

Αυτή είναι μια άλλη παράμετρος στην ζωή του. Οι σπουδές του ως νοσηλευτής, η ενασχόληση του με τα παιδιά της περιοχής που τον υπεραγαπάνε αλλά και η γνωριμία του με την όμορφη δασκάλα τους, την οποία υποδύεται σε μια σύντομη παρουσία στην ταινία η «εκρηκτική» Αντέλ Εξαρχόπουλος. Η γοητευτική δασκάλα λειτουργεί ως ένας ακόμη καταλύτης ώστε να προχωρήσει τη ζωή του και να αποκοπεί από το παρελθόν.

Στη συνέχεια η ταινία της Ταρντιέ με έναν εντελώς νομοτελειακό τρόπο εξετάζει αυτήν την τριαδική σύγκρουση παρελθόντος-παρόντος-μέλλοντος του Σερίφ. Οι παλιοί του σύντροφοι επιστρέφουν για να τον «σύρουν» στο «τελευταίο» κόλπο. Οι σπουδές, η δουλειά και η σχέση του Σερίφ τον «σπρώχνουν» προς ένα νέο μέλλον που τον περιμένει για να τον καλοδεχτεί.

Όσο κι αν όλα τα παραπάνω μας φαίνονται ως διαχρονικές αφέλειες που υπηρετούν πιστά τις επιταγές του σκληρού κινηματογραφικού ρεαλισμού, δεν παύουν να αποτελούν μια υπαρκτή πραγματικότητα που θα απασχολούν για καιρό τους σύγχρονους αστικούς ιστούς.

*Ο Νέστορας Πουλάκος είναι δημοσιογράφος και κριτικός κινηματογράφου, Γενικός Γραμματέας της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (Π.Ε.Κ.Κ.), μέλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI).