Το σύνδρομο του Πυγμαλίωνα

Του Χριστόδουλου Ι. Στεφανάδη

Ο Πυγμαλίωνας ήταν ένας μυθικός βασιλιάς της Κύπρου.

Παράλληλα ήταν και γλύπτης. Ο Πυγμαλίωνας κάποτε έφτιαξε μια πολύ όμορφη -τέλεια- γυναίκα από ελεφαντόδοντο, την οποία στη συνέχεια ερωτεύτηκε.

Η αγάπη και η λατρεία του για το δημιούργημά του ήταν τόσο μεγάλες που του συμπεριφερόταν σαν να ήταν ζωντανή γυναίκα. Βλέποντας η Θεά Αφροδίτη το πάθος του για το άψυχο άγαλμα, τον λυπήθηκε και μεταμόρφωσε το έργο τέχνης του Πυγμαλίωνα σε ζωντανή γυναίκα.

Το όνομα που της έδωσε ο βασιλιάς ήταν Γαλάτεια. Ο Πυγμαλίωνας την παντρεύτηκε και μαζί της απέκτησε μία κόρη που την ονόμασε Πάφο.

Το 1912 ο Ιρλανδός συγγραφέας και φιλόσοφος Τζορτζ Μπέρναρντ Σω, βασιζόμενος σε αυτόν τον μύθο, περιγράφει τον δικό του «Πυγμαλίωνα» (Pygmalion), που έγινε και θεατρικό έργο: ένας καθηγητής Φωνητικής, ο Χίγκινς, στοιχηματίζει ότι θα μπορέσει με τη διδασκαλία του να μεταμορφώσει ένα αμόρφωτο κορίτσι, την Ελίζα, που ζει πουλώντας λουλούδια στον δρόμο, σε κυρία της αριστοκρατίας. Μετά από επίπονες προσπάθειες, που επικεντρώνονται περισσότερο στο να τη μάθει να μιλάει σωστά, ο καθηγητής μένει έκπληκτος από το τελικό δημιούργημά του και θέλει να την παντρευτεί. Το 1956 ο «Πυγμαλίωνας» του Σω γίνεται μιούζικαλ που γνωρίζει μεγάλη επιτυχία με τον τίτλο «Ωραία μου κυρία».

Διαχρονικά το πρότυπο του Πυγμαλίωνα αναφέρεται στον άντρα που θέλει να διαπλάσει τη γυναίκα σύμφωνα με τα δικά του πρότυπα και στην ουσία να γίνει ο δημιουργός της από την αρχή.

Το σύνδρομο του Πυγμαλίωνα συναντάται, όμως, κατά την ιστορική διαδρομή και αφορά ιδεολογικές τάσεις, πολιτικούς σχηματισμούς, κυβερνήσεις, αλλά και μεμονωμένους ηγέτες που προσπάθησαν να επιβάλουν πρότυπα κατά την επιθυμία τους. Διά­φορες ιδεολογίες που κατά καιρούς μορφοποιήθηκαν σε τρόπους διακυβέρνησης χαρακτηρίστηκαν από το σύνδρομο του Πυγμαλίωνα:

Η μαρξιστική θεωρία, με την πολιτική της έκφραση, οραματίστηκε τον ιδανικό άνθρωπο και την ιδανική κοινωνία και προσπάθησε να τη διαμορφώσει και να την επιβάλει. Εκ του αποτελέσματος, όμως, απέτυχε γιατί η εφαρμογή προσέκρουσε στην ανθρώπινη φύση. Δηλαδή στα βασικά ανθρώπινα ένστικτα, όπως η επιθετικότητα. Για τους ίδιους λόγους απέτυχε παταγωδώς και ο φασισμός ως σύστημα διακυβέρνησης, καθώς μέσα από τη στρέβλωση διάφορων φιλοσοφικών απόψεων απαξίωσε πλήρως την ανθρώπινη βούληση οδηγώντας σε άκρατη βία.

Η σύγχρονη ισλαμική άποψη και η προσπάθεια του λεγόμενου Ισλαμικού Κράτους να μετασχηματίσει βίαια, με αποτρόπαιες πράξεις που έρχονται από τον σκοτεινό Μεσαίωνα, τα θεμέλια της κοινωνίας μας αποτελεί σήμερα τη μεγάλη απειλή.

Η Ιστορία διδάσκει ότι απέναντι στο σύνδρομο του Πυγμαλίωνα, στο οποίο ουτοπικά βασίστηκε ο κομμουνισμός, ιδιαίτερα σκληρά ο φασισμός και τώρα στις ημέρες μας αιμοσταγώς ο ισλαμισμός, στέκεται η Δημοκρατία…

Το πολίτευμα αυτό που σέβεται ή θα πρέπει να σέβεται το απαράβατο -μέχρι σήμερα- βιολογικό δεδομένο της ιδιαιτερότητας του κάθε ανθρώπινου όντος.

Το πολίτευμα που δεν επιβάλλει ή δεν θα πρέπει να επιβάλει με τη βία πολιτικά και κοινωνικά πρότυπα, αλλά προσπαθεί μέσα από την Παιδεία να διαμορφώσει ανθρώπινες συμπεριφορές συμβατές με την αρμονική κοινωνική συμβίωση.

Το πολίτευμα που δεν τιμωρεί ή δεν πρέπει να τιμωρεί ιδέες αλλά μόνο αντικοινωνικές πράξεις και όχι εκδικητικά, αλλά με προσπάθεια κοινωνικής επανένταξης.

Το πολίτευμα που εγγυάται ή θα πρέπει να εγγυάται την ισότητα όλων απέναντι στους νόμους, στις δυνατότητες και τις ευκαιρίες.

Το πολίτευμα που παραμένει, παρά τους όποιους κλυδωνισμούς και τις ατέλειες, η ελπίδα για τη συνέχιση του πολιτισμού.

Αυτή η δημοκρατία τελικά θα νικήσει και θα επιβληθεί στη σύγχρονη τρομοκρατία που αιματοκυλά τη Δύση. Χωρίς όμως φοβία, χωρίς κλείσιμο συνόρων, χωρίς βομβαρδισμούς κατά δικαίων και αδίκων.

Απλώς με εφαρμογή των θεμελιωδών αρχών της όχι μόνο σε εθνικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Γιατί ο πλανήτης Γη δεν μπορεί να αντέξει Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Γιατί, όπως είπε ο Αλμπερτ Αϊνστάιν, ο Δ’ Παγκόσμιος Πόλεμος θα γίνει με ρόπαλα!