Κομμένο Άρτας – Ανώγεια Κρήτης, To Ολοκαύτωμα και οι νύξεις για Εθνική Κυριαρχία
Γράφει η Μαρία Σπαντιδάκη
Επειδή Ολοκαύτωμα δεν είναι μόνο το διαρκώς προβαλλόμενο,
Επειδή η ιστορία -παρά τις προσπάθειες- δεν διαγράφεται,
Επειδή τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας δεν παραγράφονται,
Επειδή οι νεκροί ζητούν δικαίωση και οι ζωντανοί, επίσης,
Επειδή η μνήμη είναι άσβεστη,
Επειδή η μνήμη είναι χρέος,
για όλους αυτούς τους λόγους κι ακόμα κι άλλους, ο λόγος σήμερα για δυο φρικιαστικά εγκλήματα που διέπραξαν Γερμανοί επί Κατοχής, μέρες Δεκαπενταύγουστου… Εγκλήματα πρωτοφανούς αγριότητας κατά αμάχων, ανδρών, γυναικών, γερόντων, αναπήρων, εφήβων, νηπίων, ιερέων, εγκύων και αγέννητων…
Στις 16 Αυγούστου 1943 στο Κομμένο Άρτας, στις 13 Αυγούστου 1944 στα Ανώγεια Κρήτης. Ενδιάμεσα, πριν και μετά, τα εγκλήματά τους πολλά, που κανένας παρά τις συντονισμένες προσπάθειες δεν μπορεί να σβήσει και κανένα «Σύμφωνο Ελληνογερμανικής Συνεργασίας» δεν μπορεί να διαγράψει.
To εν λόγω Σύμφωνο είχε υπογράψει Μάιο του 2010 ο Γιώργος Παπανδρέου… Και αυτό! Στόχος του να ελέγξει η γερμανική κυβέρνηση μέσω της Τοπικής Αυτοδιοίκησης τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας μας αλλά και να αποδυναμώσει με δράσεις της την ιστορική μνήμη του ελληνικού λαού ώστε να εξουδετερωθεί η διεκδίκηση των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα. Όλοι θυμόμαστε το θράσος του κ. Φούχτελ τον Σεπτέμβριο του 2014 και τι αξίωνε, παραβλέποντας τη θεσμική οργάνωση της ελληνικής πολιτείας.
ΜΑΖΙΚΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ
Το 1942, μετά 16 μήνες άγριας τριπλής Κατοχής, το γερμανικό μέτωπο αρχίζει να καταρρέει. Δεν μπορεί να εξουδετερώσει την αντίσταση των Ελλήνων και τότε μπαίνει σε εφαρμογή η Χιτλερική Αρχή της «Αλληλέγγυας Ευθύνης». Για κάθε έναν νεκρό Γερμανό στρατιώτη θα εκτελούνταν… 100 Έλληνες άμαχοι. Με αυτόν τον τρόπο προσπαθούν να κάμψουν το αντιστασιακό φρόνημα των Ελλήνων. Βάσει αυτής της αρχής, εκτελούν αμάχους, βιάζουν, λεηλατούν και πυρπολούν. Αυτό έκαναν και στο Κομμένο Άρτας τον Δεκαπενταύγουστο του 1943, μόνο που στο Κομμένο δεν υπήρχε… νεκρός Γερμανός. Υπήρχε μόνο η πληροφορία τροφοδοσίας των ανταρτών και αυτό ήταν αρκετό.
Στις 12 Αυγούστου 1943 γερμανική περίπολος ξεκινά για το Κομμένο. Μπαίνοντας στο χωριό, το τζιπ ανατρέπεται. Οι Γερμανοί ισχυρίζονται ότι αιτία δεν ήταν οι λακκούβες αλλά ο ένοπλος αντάρτης που είδαν και τρόμαξαν. Τη μέρα εκείνη αντάρτες, τόσο του ΕΛΑΣ όσο και του ΕΔΕΣ, βρίσκονταν πράγματι στο χωριό, προσπαθώντας να εξασφαλίσουν τρόφιμα. Η παρουσία τους έγινε αντιληπτή και η απόφαση για το Κομμένο ελήφθη… «Να εξαφανιστεί από τον χάρτη» ήταν η εντολή του στρατηγού Στέτνερ μετά από αναφορά του αντισυνταγματάρχη Γιόζεφ Ζάλμινγκερ, διοικητή του 98ου Συντάγματος και φανατικού ΝΑΖΙ. Απευθυνόμενος, τότε, στον 12ο λόχο του Συντάγματός του, λέει: «Γερμανοί στρατιώτες έχουν σκοτωθεί. Είναι καιρός για σκληρά μέτρα εναντίον των ανταρτών. Αύριο το πρωί θα ξεκληρίσουμε ένα λημέρι τους».
Δεκαπενταύγουστο αργά τη νύχτα, οι κάτοικοι στο Κομμένο, αποκαμωμένοι από το πανηγύρι, ανήμερα της Παναγιάς και το γάμο που είχαν, πάνε ανυποψίαστοι στα κρεβάτια τους. Την ίδια ώρα, 22 φορτηγά, με τους δολοφόνους τους ξεκινούν από τη Φιλιππιάδα για το χωριό τους. Ξημερώματα 16 Αυγούστου, 05.00 το πρωί, είναι κιόλας έξω από το χωριό. Παίρνουν το πρωινό τους, πίνουν τον… καφέ τους και πάνε για σφαγή… Διοικητής του λόχου ο 25χρονος υπολοχαγός Βιλιμπάλντ Ρόζερ, ο επονομαζόμενος «Νέρων».
Με το πρώτο φως της μέρας το έγκλημα αρχίζει με διασταυρούμενα πυρά οπλοπολυβόλων, ύστερα με χειροβομβίδες, ξιφολόγχες, περίστροφα και φωτιά! Άνθρωποι αιφνιδιασμένοι δολοφονούνται μέσα στα σπίτια τους, χωρίς καν να αντιδράσουν κι άλλοι στους δρόμους που τρέχουν αλαφιασμένοι. Γέροι, ανάπηροι και τυφλοί εκτελέστηκαν επιτόπου. Κορίτσια βιάστηκαν κι αφού ακρωτηρίασαν τα στήθη τους, τα έσφαξαν. Γέμιζαν τα στόματα των μωρών με βαμβάκι εμποτισμένο σε βενζίνη και έβαζαν φωτιά… Γυναίκες ετοιμόγεννες τις ξεγεννούσαν με… ξιφολόγχη!
Από τη 12μελή οικογένεια του Θόδωρου Μάλλιου γλύτωσαν μόνο δύο, ο Αλέξανδρος και η Μαρία, που είχαν φύγει ξημερώματα να φροντίσουν τα ζώα. Η κόρη, που μόλις είχε παντρέψει, έπεφτε και κείνη νεκρή με τον ολίγων ωρών άντρα της. Όσοι πρόλαβαν να βγουν από τα σπίτια τους, έτρεχαν στα χωράφια και στο ποτάμι. Πολλοί, στην προσπάθειά τους να σωθούν, πνίγηκαν.
Οι Γερμανοί κατακτητές δεν σεβάστηκαν ούτε την εκκλησία. Αφού αφόδευσαν στην πύλη του ιερού βήματος, πέταξαν στο πάτωμα εικόνες και ιερά σκεύη και σκότωσαν τον παπά, που εκείνη την ώρα ερχόταν, κρατώντας το ευαγγέλιο και τα άμφια που είχε μαζί του στον χθεσινό γάμο. Αφού τον βασάνισαν, τον σύρανε στην είσοδο της εκκλησίας και τον εκτέλεσαν. Ο άλλος παπάς του χωριού βρέθηκε κατακρεουργημένος με τα μάτια βγαλμένα.
317 ζωές αφαίρεσαν και 300 σπίτια έκαψαν αφού πρώτα τα λεηλάτησαν. Μόνο δύο γλύτωσαν. Ανάμεσα στους νεκρούς 119 γυναίκες και 95 παιδιά.
Το Κομμένο μετά τη σφαγή δεν ήταν παρά μια εικόνα φρίκης. Καμένα σπίτια, καμένοι άνθρωποι, εντόσθια χυμένα στους δρόμους, ανθρώπινα μέλη παντού και σκυλιά που έτρωγαν τις σάρκες των σκοτωμένων. Αυτή την εικόνα αντίκρισε ο Δημήτρης Αποστόλου, που είχε προλάβει να κρυφτεί. «Απόγευμα, τα γερμανικά στρατεύματα μετά από 7 ώρες σφαγής είχαν φύγει. Στα απανθρακωμένα σπίτια πτώματα και δοκάρια ακόμα καίγονταν. Από τη σκισμένη κοιλιά μιας γυναίκας ένα… κοτόπουλο έσερνε τα εντόσθιά της στον δρόμο… μετά από αυτό λιποθύμησα ».
Ο Αλέξανδρος Μάλλιος, το δεκάχρονο τότε αγόρι που έχασε όλη του την οικογένεια, θυμάται: «Σαν φτάσαμε κοντά στο σπίτι, που ακόμα κάπνιζε, δεν μπορούσαμε να περάσουμε απ’ τους σκοτωμένους. Δεν είχες που να πατήσεις. Δρασκελίσαμε πάνω απ’ τα πτώματα κι αντίκρισα τον πατέρα μου μέσα στα αίματα. Οι άλλοι μέσα ήταν όλοι καμένοι. Έσκυψα, τον αγκάλιασα και λιποθύμησα. Δεν είχαμε τη δύναμη ούτε να κλάψουμε».
Η σφαγή στο Κομμένο θα καταγραφεί ως ένα από τα φρικιαστικότερα εγκλήματα της Γερμανικής Κατοχής. Το 2004 ο εισαγγελέας του Μονάχου άνοιξε τον φάκελο αλλά -ως φαίνεται- τον ξανάκλεισε…
ΑΠΟ ΤΗΝ ΗΠΕΙΡΟ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
Έναν χρόνο μετά, Κυριακή 13 Αυγούστου 1944, οι Γερμανοί περικυκλώνουν τα Ανώγεια ψάχνοντας αντάρτες. Αντάρτες δεν βρίσκουν, πληροφορίες δεν παίρνουν και, τότε, βάζουν σε εφαρμογή τη διαταγή του στρατηγού Friedrich-Wilhelm Müller για το Ολοκαύτωμα των Ανωγείων.
«Επειδή η πόλις των Ανωγείων είναι κέντρον της αγγλικής κατασκοπίας εν Κρήτη και επειδή και επειδή και επειδή… διατάσσομεν την ΙΣΟΠΕΔΩΣΙΝ τούτων και την εκτέλεσιν παντός άρρενος Ανωγειανού όστις ήθελεν ευρεθεί εντός του χωρίου και πέριξ αυτού εις απόστασιν ενός χιλιομέτρου»…
Είκοσι τρείς ημέρες, κάθε πρωί, έμπαιναν στο χωριό και λεηλατούσαν σπίτια και περιουσίες. Φεύγοντας, πρώτα έκαιγαν τα σπίτια κι ύστερα τα ανατίναζαν. Από μαρτυρία διαβάζουμε: «Το χωριό ήτανε ισοπεδωμένο. Δρόμοι δεν υπήρχαν και από τα χαλάσματα ξεπετιούντανε κρεατόμυγες να σε φάνε. Έβλεπες τα σκυλιά να τρώνε πτώματα. Έβλεπες κατσίκες, σκύλους και βόδια σκοτωμένα μέσα στο χωριό. Δεξά-ζερβά καίγονταν ρούχα, ξύλα και εγροίκας μια μπόχα, μια βρώμα… Όπου κι αν κοίταζες, ερείπια.. Και έλεγα: ‘Αραγες, αυτό το χωριό, θα ξαναγίνει χωριό πάλι;…».
Από τα 940 σπίτια του χωριού δεν έμεινε ούτε ένα… Σπίτια και κόποι μιας ζωής οι Γερμανοί τα έκαναν στάχτη, όμως τ΄ Ανώγεια… ξανάγιναν χωριό γιατί έτσι υπαγόρευε το ιερό χρέος…
H ΣΦΑΓΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΝΑ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ
Ο Νίκος Καζαντζάκης, ως μέλος της «Κεντρικής Επιτροπής Διαπιστώσεως Ωμοτήτων Κρήτης», στην έκθεσή του θα γράψει: «Την 13ην οι Γερμανοί συμπληρώσαντες την κύκλωσιν, εισήλθον εις τα Ανώγεια και διέταξαν τους υπολειφθέντας κατοίκους (θα ήσαν περί τα 1.500 γυναικόπαιδα) να αναχωρήσουν εντός ημισείας ώρας προς την κατεύθυνσιν του Γενή-Καβέ, οπόθεν να διασκορπισθούν εις τα διάφορα χωρία της Ρεθύμνης. Μετά ταύτα, προέβησαν εις Ολοκαύτωμα, γενικήν λεηλασίαν του χωρίου, πλουσιωτάτου εις κτηνοτροφικά και εριουργικά προϊόντα. Μετά την δήλωσιν εκάστη οικία εκαίετο πρώτον και έπειτα ανετινάσσετο δια δυναμίτιδος.
Κάθε νύκτα οι Γερμανοί απεσύροντο εις τα Σείσαρχα και την πρωίαν επανήρχοντο. To μέγεθος της λεηλασίας θα κατανόηση κανείς, όταν λάβη υπ’ όψιν ότι αυτή διήρκεσεν από της 13 Αυγούστου μέχρι της 5 Σεπτεμβρίου. Κατά την διάρκειαν της διαρπαγής οι Γερμανοί εφόνευσαν εντός του χωρίου τον Γ. Σπιθούρην, μη δυνηθέντα ν’ αποχωρήση μετά των άλλων κατοίκων, επίσης τους παραλύτους εξαδέλφους Κωνστ. και I. Ξυλούρην (ή Κίτρη), και τον υπέργηρον Νικ. Αεράκην, εις τας αγκάλας του οποίου έθεσαν, μετά την εκτέλεσιν, δεξιά και αριστερά τα πτώματα δύο χοίρων προς χλευασμόν. Δύο αδελφαί, η χήρα Εμμ. Καλλέργη και η χήρα Εμμ. Καβλέντη, η χωλή Ειρήνη Καραϊσκου και η Ευαγγ. Ιω. Πασπαράκη, αρνηθείσαι ν’ αποχωρήσουν και προτιμήσασαι τον θάνατον απέθανον καείσαι και καταχωθείσαι έπειτα υπό τα ερείπια των ανατιναχθεισών οικιών των. Επίσης οι Γερμανοί εφόνευσαν τον εκ τραύματος της κεφαλής παράφρονα Εμμ. I. Σαλούστρον. Πολλοί άλλοι εφονεύθησαν εις τα πέριξ… Η επίσημος κατάστασις της Νομαρχίας Ρεθύμνης αναφέρει 117 Ανωγειανούς εκτελεσθέντας κατά την περίοδον της κατοχής…» και συπληρώνει: «Οι Ανωγειανοί, πήραν την απόφαση πέρα από το θρήνο και έχτισαν την ‘Ανω Γη του Ψηλορείτη, από την αρχή. Με τα μάτια της περηφάνιας, βλέπουν στον ορίζοντα τον κόσμο που αναφέρουν στα τραγούδια τους, στις μαντινάδες τους, στα κείμενα τους, και στα παραμύθια τους .Τον κόσμο του έρωτα, της αγάπης, του πολέμου για λευτεριά, του κόσμου που περήφανα μπορεί από τις στάχτες του να ξαναγεννιέται…».
Σ΄ αυτόν τον τόπο όπου «η πέτρα σου μιλεί και ο Βοριάς σου γνέφει, κι εκείνος που τα αφουγκραστεί, ελπίδες μόνο θρέφει», σ΄ αυτόν τον τόπο της αντοχής και της αξιοπρέπειας, πήγε φέτος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας για να παραστεί στις εκδηλώσεις μνήμης για την 73η επέτειο του Ολοκαυτώματος των Ανωγείων από τους Γερμανούς της Κατοχής. Σε δηλώσεις του, επικαλούμενος τον Θουκυδίδη, είπε: «Για εμάς τους Έλληνες, η ελευθερία αποτελεί υπαρξιακή αρχή και άρα τρόπο ζωής. Όταν οι περιστάσεις το απαιτούν, γινόμαστε ‘’και παρά δύναμιν τολμηταί και παρά γνώμην κινδυνευταί και εν τοις δεινοίς ευέλπιδες’’. Αυτήν την αλήθεια οφείλουν να τη γνωρίζουν εχθροί και φίλοι». Και, φυσικά, οι Ανωγειανοί τη γνωρίζουν καλύτερα απ’ όλους…
ΤΙ ΘΑ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΟΥΜΕ;
Ο κ. Παυλόπουλος μίλησε και για τις γερμανικές αποζημιώσεις, όμως, μίλησε και για κάτι που μας προβλημάτισε. Είπε: «….Εάν χρειασθεί, εμείς, οι Έλληνες, είμαστε έτοιμοι να υπερασπισθούμε αποτελεσματικά τα σύνορα, το έδαφος και την κυριαρχία της πατρίδας μας που αποτελούν και σύνορα, έδαφος και κυριαρχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Αυτές οι τελευταίες έξι λέξεις, δια στόματος του ανωτάτου άρχοντος, μας αναστάτωσαν. Μέχρι τώρα σε αναφορές σχετικές με τα σύνορά μας, ακούγαμε από στόματα νυν και πρώην πολιτικών αλλά και του ιδίου του πολιτειακού άρχοντα, να επισημαίνεται ότι τα σύνορά μας είναι και σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μέχρις εκεί… Και καταλαβαίναμε ότι αναφέρονταν στα σύνορα της γεωγραφίας και στην επιρροή την απορρέουσα από τις υποχρεώσεις μας ως ισότιμο μέλος της Ένωσης. Αργότερα, ακούγαμε να μιλούν για μερική απώλεια της εθνικής μας κυριαρχίας λόγω χρέους. Τώρα, μέσα από τη φράση αυτή, μαθαίνουμε ότι η πατρίδα μας είναι… κυριαρχία της Ε.Ε. Και επειδή όλοι γνωρίζουμε ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση ηγεμονεύει η Γερμανία, αυτό που αντιλαμβανόμαστε να μας λέει είναι ότι η πατρίδα μας είναι υπό γερμανική κυριαρχία. Και όλο αυτό μέσα από μια εκδήλωση μνήμης για τα θύματα της γερμανικής κατοχικής θηριωδίας… Μοιάζει ανατριχιαστικό. Αν είναι έτσι, ποιους και τι θα υπερασπιστούμε πολεμώντας, …αν χρειαστεί, κύριε Πρόεδρε;
Κατά τα άλλα, η Ελλάδα στις φλόγες και η αγωνία στο κόκκινο….
Τα σχόλια είναι κλειστά.