4.500 ώρες ζωγραφίζοντας μια εκκλησιά

Tης Πέννυς Κροντηρά

Περίπου 365 μέρες δουλειάς, με πάνω από 12ωρες καθημερινά δηλαδή ζωγραφίζοντας «φως με φως», χρειάζονται για την αγιογράφηση μιας ενορίας. Η αγιογραφία εξακολουθεί να είναι ένα αναπόσπαστο λειτουργικό συστατικό της πνευματικής μας ζωής, συμμετέχοντας με σεβασμό και ευλάβεια στην αναπαράσταση της ιστορίας, τον βίο και τα θαύματα της ορθόδοξης πίστης μας. Το «Κ» ήρθε σε επικοινωνία με τους σύγχρονους αγιογράφους Στέλιο Λυκοτραφίτη και Βασίλη Διαμαντή και παρουσιάζει την τέχνη της αγιογραφίας με ιστορία 2000 ετών.

Ο Στέλιος Λυκοτραφίτης και ο Βασίλης Διαμαντής κατά τη διάρκεια των σπουδών τους στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας, μαθήτευσαν στα εργαστήρια αγιογραφίας και ψηφιδωτού και είναι μέλη του Εικαστικού Επιμελητηρίου Τεχνών Ελλάδος. Τα τελευταία δέκα χρόνια εργάζονται επαγγελματικά στον τομέα της αγιογραφίας και έργα τους βρίσκονται σε ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές. Αυτή την περίοδο αγιογραφούν ιερό ναό στην Νέα Υόρκη. Δείγμα εργασίας τους είναι αναρτημένο στον ηλεκτρονικό ιστότοπο που έχουν με διεύθυνση: http://www.agiografima.com «Είναι πολλά τα χρόνια της κοινής μας πορείας στον τομέα της αγιογραφίας και ως άνθρωποι, που έχουμε βιώσει το συναίσθημα της δημιουργίας και ταυτόχρονα όντας μέλη της εκκλησίας μας, νιώσαμε την ανάγκη να αποκτήσουμε μια πιο βαθιά σχέση και αλληλεπίδραση με τα εκκλησιαστικά Μυστήρια, αφιερώνοντας την τέχνη μας στην αγιογραφία»

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

«Κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής μας ενασχόλησής με την αγιογραφία, έχουμε γίνει μάρτυρες πολλών παραδειγμάτων, που καταμαρτυρούν τη δύναμη της πίστης μας. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ένα πρόσφατο παράδειγμα, όπου ένας πιστός αφιέρωσε την ιδιόκτητη εκκλησία που είχε ανεγείρει, στο όνομα του Αγίου που γιόρταζε την ημέρα όπου ο γιος του σώθηκε από ένα βαρύ τροχαίο ατύχημα, πιστεύοντας ακράδαντα ότι ο Άγιος έσωσε τον μονάκριβο παιδί του.»

Ο Στέλιος και ο Βασίλης μας εξηγούν: «Η αγιογραφία δεν είναι μια αμιγώς καλλιτεχνική πράξη, που εκφράζει την ατομική αισθητική, αλλά μια ζωγραφική αποτύπωση, βασισμένη στη μελέτη της Αγίας Γραφής και των βίων των Πατέρων της εκκλησίας μας. Σύμφωνα με την Ορθόδοξη παράδοσή μας, η πρώτη εικόνα, η οποία ονομάζεται και αχειροποίητος, έγινε από τον ίδιο τον Κύριο. Ως πρώτος Αγιογράφος όμως έχει καταγραφεί ο Ευαγγελιστής Λουκάς κατά τον 1^ο αιώνα. Έκτοτε στη Βυζαντινή αγιογραφία δημιουργήθηκαν τάσεις και ρεύματα αντίστοιχα των κοινωνικών και ιστορικών εξελίξεων. Προεξέχοντα ρόλο σε αυτές τις τάσεις είχε η υστεροβυζαντινή περίοδος, κατά τη διάρκεια της οποίας δημιουργήθηκαν δύο μεγάλες σχολές αγιογραφίας, η Μακεδονική και η Κρητική, οι οποίες φτάνουν μέχρι τις μέρες μας.»

«ΣΥΝΕΧΩΣ ΕΞΕΛΙΣΣΟΜΑΣΤΕ»

Σε αυτήν την εργασία εκτός από την πνευματική άσκηση, ο αγιογράφος θα πρέπει να εξασκεί διαρκώς τις τεχνικές και τα μυστικά της δουλειάς, ώστε να είναι αποτελεσματικός και συνεπής σύμφωνα με την παράδοσή μας. «Επιγραμματικά, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε κάποιες βασικές αρχές που διέπουν την ολοκλήρωση μιας εικόνας π.χ. όσον αφορά τις φορητές εικόνες, οφείλει να γνωρίζει πώς να δημιουργεί τον καμβά πάνω στον οποίο θα ζωγραφίσει, να εξασκείται διαρκώς στο σχέδιο, ώστε να έχει την ικανότητα να αποτυπώνει με ακρίβεια την παράσταση της εικόνας στην προετοιμασμένη επιφάνεια, όπως και στο πώς να χρησιμοποιεί τα φυσικά υλικά: τον κρόκο και το ξύδι, για να φτιάξει τα χρώματά του. Στην περίπτωση που πρόκειται να φιλοτεχνήσει μια τοιχογραφία για εκκλησία, οφείλει να έχει γνώσεις της σχεδίασης σε μεγάλες επιφάνειες, να έχει την ικανότητα της σύνθεσης και αρμονίας, τόσο της κλίμακας, όσο και του χρώματος των έργων, σε σχέση με την αρχιτεκτονική δομή της εκκλησίας, ώστε το αποτέλεσμα να λειτουργεί συμπληρωματικά στη γαλήνη και ηρεμία του πιστού. Τα ψηφιδωτά είτε επιδαπέδια είτε επιτοίχια χρησιμοποιούνται σχεδόν 3000 χρόνια. Στην αρχή ήταν διακοσμητικά και αντλούσαν τις θεματικές τους από την μυθολογία και συνδυάζονταν με γεωμετρικά μοτίβα. Οι Βυζαντινοί με την τέχνη του ψηφιδωτού κατάφεραν να δημιουργήσουν Εικόνες, οι οποίες άντεχαν περισσότερο στον χρόνο. Η διαδικασία πάραξής τους όμως είναι χρονοβόρος και δαπανηρή», αναφέρουν.

ΕΙΜΑΣΤΕ… ΕΚΠΑΙΔΕΥΜΕΝΟΙ ΣΤΟΝ ΛΙΤΟ ΒΙΟ

«Για τους νέους που ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με την τέχνη της αγιογραφίας εξηγούν: «Όσον άφορα την εκμάθηση της αγιογραφικής τέχνης, η Αθωνιάδα Εκκλησιαστική Ακαδημία Αγίου Όρους και τα εργαστήρια Αγιογραφίας και ψηφιδωτού της Ανωτάτης Σχολή Καλών Τεχνών, είναι από τις επίσημες σχολές, που δίνουν επαγγελματική επάρκεια στους αποφοίτους τους. Οι τομείς που μπορεί να εργαστεί ένας αγιογράφος είναι δύο, είτε ως ελεύθερος επαγγελματίας φιλοτεχνώντας φορητές εικόνες και τοιχογραφίες σε ναούς, είτε ως δάσκαλος σε κέντρα ελευθέρων σπουδών.

Το επαγγελματικό περιβάλλον της αγιογραφίας, λόγω της σχέσης του με την εκκλησία και την πίστη μας, παρουσιάζεται θετικό και υποσχόμενο για νέους ανθρώπους που επιθυμούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Η σκληρή οικονομική πραγματικότητα όμως που βιώνουμε την τελευταία πενταετία, έχει επηρεάσει και τον χώρο της αγιογραφίας. Έτσι βλέπουμε ότι οι αμοιβές έχουν υποστεί μείωση της τάξης περίπου του 40%, παραδείγματος χάριν, μια τοιχογραφία που το 2008 κόστιζε 900 ευρώ, σήμερα κυμαίνεται στα 500 ευρώ. Εδώ θα θέλαμε να τονίσουμε ότι, η πνευματική ανάταση, άσκηση και αφοσίωση στο σπουδαίο έργο που επιτελεί ο αγιογράφος, του προσφέρει πλείστες χαρές και ευτυχείς στιγμές και τον εκπαιδεύει μέσω της ταύτισης και προσπάθειας στον λιτό βίο. Αυτή, είναι η μέγιστη αμοιβή και όχι η εμπορική αξία της εργασίας του. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές επαγγελματικές ευκαιρίες σε αυτόν τον χώρο, υπό την προϋπόθεση, ότι ο αγιογράφος εργάζεται σκληρά με πίστη και αφοσίωση στο έργο του. Υπάρχουν επίσης οι δυνατότητες συμμετοχής σε εκθέσεις αλλά και σε διαγωνισμούς αγιογράφησης ναών.»