Το ελληνικό πρόβλημα

Του Μπάμπη Γριμπάμπη*

Η Ελλάδα συνεχίζει να  βρίσκεται στο επίκεντρο της διεθνούς επικαιρότητας,  γιατί το οικονομικό της πρόβλημα επηρεάζει και την ευρωπαϊκή οικονομία, τη ρευστότητα και την πορεία του ευρωπαϊκού νομίσματος. Η κατάσταση έχει φθάσει σε οριακό σημείο,  η πιστωτική ασφυξία είναι πλέον ορατή και πρέπει τις επόμενες λίγες μέρες να βρεθεί οπωσδήποτε λύση, γιατί διαφορετικά οδηγούμαστε σε απευκταίες καταστάσεις.

Όλοι οι Έλληνες και όσοι αγαπούν τη Ελλάδα στο εξωτερικό, εύχονται οι συνομιλίες με τους δανειστές να εξελιχθούν ομαλά και η χώρα να μπει σε μια κανονικότητα, να διορθώσει τα οικονομικά της και να επανακτήσει τη χαμένη αξιοπιστία της. Η αποκατάσταση της ρευστότητας, η εκπλήρωση των υποχρεώσεων προς τους δανειστές, η έξοδος στις αγορές και η επάνοδος στην ανάπτυξη, είναι οι μεσοπρόθεσμοι στόχοι της ελληνικής κυβέρνησης.

Αλλά ακόμη και αν επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι, η Ελλάδα έχει πολύ δρόμο ακόμη να διανύσει, για να γίνει μια κανονική σύγχρονη δυτική χώρα. Έχει μπροστά της μια δύσκολη, ανηφορική και επίπονη πορεία, γιατί αντιμετωπίζει δομικά προβλήματα, όχι μόνο οικονομικά, αλλά κυρίως πολιτικά, κοινωνικά και πολιτιστικά, τα οποία δημιούργησαν τη σημερινή τραγική οικονομική κατάσταση.

Η εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό τον τελευταίο καιρό, είναι η χειρότερη που θα μπορούσε να υπάρξει, γεμίζοντας με θλίψη τους Έλληνες του εξωτερικού και τους πραγματικούς φίλους της. Είναι η εικόνα μιας τριτοκοσμικής χώρας, παρά μιας χώρας της Ενωμένης Ευρώπης. Οι χαρακτηρισμοί του ξένου τύπου, ότι η Ελλάδα είναι «παρίας» και «παράσιτο» της Ευρώπης ή ότι η Ελλάδα είναι ο χειρότερος πελάτης του Δ.Ν.Τ. στα εβδομήντα χρόνια της ζωής του, δεν τιμούν καθόλου τη χώρα μας, που επαίρεται ότι έδωσε τα φώτα του πολιτισμού στην ανθρωπότητα.

Το ελληνικό πρόβλημα είναι μεγάλο, δυσεπίλυτο και διαχρονικό. Για να το ερμηνεύσουμε πρέπει να επικεντρωθούμε σε δύο βασικά  συστατικά του, δηλαδή στην πολιτιστική συγκρότηση του λαού και στην ποιότητα του πολιτικού συστήματος.

Όσον αφορά το πρώτο, είναι γνωστό πόσο επηρέασαν το χαρακτήρα του Έλληνα οι ανατολικές πολιτισμικές καταβολές, με αποτέλεσμα να είναι ευάλωτος σε συναισθηματισμούς, αποκρυφισμούς, συνωμοσιολογίες και άλλα ανορθολογικά ρεύματα. Αυτό έχει επηρεάσει τη ψυχοσύνθεση του και την πολιτική του συμπεριφορά και δεν σκέπτεται πάντοτε ορθολογικά, αλλά διολισθαίνει στο λαϊκισμό, στη μη τήρηση των κοινωνικών και οικονομικών δεσμεύσεων, στη συνεχή διεκδίκηση και στην αποφυγή δυσάρεστων υποχρεώσεων.  Έτσι στη σημερινή εποχή της χρεωκοπίας, έχει μείνει μετέωρος, είναι γεμάτος από σύγχυση, δεν θέλει να ακούει για δυσάρεστα μέτρα και είναι έτοιμος να ακούσει ό,τι ευχάριστο του υπόσχονται οι λαϊκιστές πολιτικοί.

Από την άλλη πλευρά ο πολιτικός κόσμος, έχει συμβιβασθεί με  τις παραπάνω συμπεριφορές των ψηφοφόρων και συντηρεί ένα νοσηρό κλίμα πελατειακών σχέσεων, πολιτικής διαπλοκής και υποβάθμισης των κανόνων της χρηστής διοίκησης του κράτους. Παρά τις τεράστιες επιπτώσεις της κρίσης τα τελευταία πέντε χρόνια, βάζει πάνω απ’ όλα την πολιτική του επιβίωση, κινείται σε εμφυλιοπολεμικό κλίμα, αρνείται τη συνεννόηση και στα πιο μικρά θέματα και γενικά  δεν ανταποκρίνεται στην αποστολή του για τη σωτηρία της πατρίδας και την έξοδο από την κρίση.

Έτσι, για μια ακόμη φορά η χώρα  βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, που θα κρίνει το μέλλον της για πολλά χρόνια και οι ελπίδες όλων είναι ότι θα ξεπερασθεί η κρίση με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, γιατί η χρεωκοπία δεν συμφέρει κανένα. Για να επανέλθει όμως στην κανονικότητα και να παραμείνει οριστικά στην Ενωμένη Ευρώπη, απαιτείται μια πολιτιστική επανάσταση, με τη  ριζική αλλαγή νοοτροπίας και την καταπολέμηση των χρόνιων παθογενειών που ταλανίζουν τη χώρα, πράγμα που δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Όπως έχουν τα πράγματα, η αλλαγή αυτή μπορεί να γίνει μόνο εκ των άνω, εφόσον το πολιτικό σύστημα αναλάβει τις ευθύνες του, αλλάξει νοοτροπία και δώσει το καλό παράδειγμα, οπότε και ο λαός θα έλθει στο φιλότιμο και θα ακολουθήσει τη νέα πορεία της χώρας. Προς το παρόν δεν φαίνεται στον ορίζοντα να υπάρχει τέτοια δυναμική στα πολιτικά πράγματα, υπάρχουν όμως οι δημιουργικές και εκσυγχρονιστικές δυνάμεις, που υπό προϋποθέσεις μπορούν να παίξουν αυτό το ρόλο, αλλά χρειάζεται ο καταλύτης που θα τις ενεργοποιήσει.

* Ο Μπάμπης Γριμπάμπης είναι οικονομολόγος, συγγραφέας του βιβλίου «η κρίση και… η κρίση μας», από τις εκδόσεις Περίπλους.