Συμφωνία πιο μέσα από τις «κόκκινες γραμμές» – Σε αμηχανία η κυβέρνηση μετά τα νέα τελεσίγραφα για σκληρά μέτρα και μικρο-δόσεις – Ρεπορτάζ στο «Κ»

Toυ Γιάννη Χρηστάκου

Σε συμφωνία με τους δανειστές, που θα επιτρέψει τη μετέπειτα πολιτική της διαχείριση, προχωρά τάχιστα ο Αλέξης Τσίπρας, έχοντας αναλάβει προσωπικά να κλείσει και τα τελευταία μέτρα της απόστασης που τον χωρίζει από αυτήν. Η συμφωνία, που θα ξεπερνά και τις κόκκινες «γραμμές» που βάζει ο ΣΥΡΙΖΑ, θα είναι επώδυνη και ο πρωθυπουργός γνωρίζει καλά ότι μπαίνει σε μια περίοδο υπεράνθρωπης προσπάθειας για τη διατήρηση τόσο της εμπιστοσύνης που εξακολουθεί να δείχνει η ελληνική κοινωνία όσο και της συνοχής της κοινοβουλευτικής του ομάδας, που τώρα πια θα πρέπει να ψηφίζει μέτρα.

Ο Αλέξης Τσίπρας ολοκληρώνει τα ανοιχτά πεδία της διαπραγμάτευσης με τις τελευταίες εντολές προς τους αρμόδιους τεχνοκράτες, αφού πρώτα ολοκλήρωσε τις κατευθύνσεις με το διευθυντήριο των Μέρκελ, Ολάντ και Γιούνκερ.

Σε αυτές ο πρωθυπουργός διαπίστωσε ότι θα πρέπει, για να μπορέσει να κάνει σχέδια για το μέλλον, να πάει πιο πέρα από τις κόκκινες γραμμές που είχε θέσει και να πάρει σκληρές αποφάσεις που εμπίπτουν στον κατάλογο των μεταρρυθμίσεων, όπως αυτές έχουν συζητηθεί για την ελληνική οικονομία όλα τα προηγούμενα χρόνια.

Οι «γέφυρες» που καλείται να διαβεί ο Τσίπρας έχουν τρία επικίνδυνα περάσματα. Το πρώτο την ερχόμενη Πέμπτη 18 Ιουνίου, στο Εurogroup, το δεύτερο γύρω στον Σεπτέμβριο, όπου θα γίνει η πρώτη μεγάλη αξιολόγηση της Ελλάδας από τους Θεσμούς, και το τρίτο τον Μάρτιο του 2016, οπότε θα πρέπει να συμφωνηθεί το νέο μεγάλο πρόγραμμα, το οποίο θα περιλαμβάνει πρόσθετα μέτρα.

 

ΤΟ ΠΡΩΤΟ… ΠΕΡΑΣΜΑ

Η συμφωνία με τους δανειστές και με την Ελλάδα να έχει φτάσει και πάλι μισό βήμα από το ατύχημα, σε πρώτη φάση θα φέρει ανακούφιση και ηρεμία στο εγχώριο και διεθνές περιβάλλον. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με το εσωκομματικό σκηνικό του κυβερνώντος κόμματος, το οποίο τώρα θα πρέπει να κινείται επί της πραγματικότητας, που είναι τα νομοσχέδια που θα έρχονται σωρηδόν στη Βουλή. Για αυτά, αν αφήσει κανείς στην άκρη τα καθαρά εισπρακτικού χαρακτήρα (φόροι άμεσοι και έμμεσοι, έκτακτες εισφορές κ.λπ.), ο ΣΥΡΙΖΑ θα κληθεί να αναμετρηθεί με τον εαυτό του για το τι λογίζεται ως μεταρρύθμιση και τι όχι.

Η συμφωνία είναι προ των πυλών και το βάρος της ολοκλήρωσής της αναλαμβάνουν οι στενοί του συνεργάτες Νίκος Παππάς και Ευκλείδης Τσακαλώτος. Ο χρόνος που απομένει για τη συμφωνία ορίστηκε ρητά στην τριμερή συνάντηση το βράδυ της Τετάρτης και είναι η 18η Ιουνίου, που είναι η πρώτη ουσιαστικά γέφυρα. Στη συνεδρίαση του Eurogroup, την ερχόμενη Πέμπτη θα πρέπει να έχουν όλα τελειώσει, ώστε να υπάρχει ο χρόνος για να ψηφιστεί από τα κοινοβούλια έξι χωρών, όπου απαιτείται η σχετική έγκριση. Αυτό άλλωστε θα γινόταν και στην περίπτωση της απλής ολοκλήρωσης της 5ης αξιολόγησης και συμβαίνει κάθε φορά που ο ESM καλείται να εκταμιεύσει χρήματα για δόσεις του υφιστάμενου προγράμματος.

 

ΕΝΝΙΑΜΗΝΗ ΠΑΡΑΤΑΣΗ

Παρά την εκπεφρασμένη αισιοδοξία όλων των πλευρών, υπάρχουν σήμερα αρκετά σημεία ανοιχτά, όπως επίσης και πολλές σημαντικές ενότητες τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις ελληνικές προτάσεις και κυρίως εκείνη για την τεχνική αποπληρωμή των δανειακών υποχρεώσεων αλλά και εκείνη για τη διευθέτηση του χρέους. Κοινοτικές πηγές αναφέρουν ότι η συμφωνία θα είναι κάτι κοντά στην πρόταση των Θεσμών, εμπεριέχοντας, όσο αυτό είναι δυνατό, σημεία από την ελληνική πρόταση. Σε αυτή τη φάση που έχουν βρεθεί οι διαπραγματεύσεις και με τον χρόνο να περιορίζεται πλέον σε λίγες μόνο ώρες, η πιο ρεαλιστική και άρα εφικτή λύση είναι αυτή της εννιάμηνης παράτασης, μέχρι τον Μάρτιο του 2016. Πρόκειται ουσιαστικά για την ενδιάμεση συμφωνία, που ήταν το αποτέλεσμα της συμφωνίας της 20ής Φεβρουαρίου. Στην πράξη, αυτά που θα έπρεπε να γίνουν στο διάστημα Φεβρουαρίου-Ιουνίου (ενδιάμεση συμφωνία) ώστε να υπάρξει ο χρόνος για τη «μεγάλη» συμφωνία, μεταφέρονται για το διάστημα από τον Ιούνιο του 2015 έως τον Μάρτιο του 2016. Από κει και πέρα θα υπάρξει η νέα συμφωνία για τα επόμενα χρόνια, ανάλογα και με τις κεφαλαιακές ανάγκες της Ελλάδας και με το αν θα μπορεί, έστω και περιορισμένα, να βγει στις αγορές. Και εδώ έρχονται τα δύσκολα.

 

ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΝ 22 ΔΙΣ.

Η κυβέρνηση ζητά κονδύλια ύψους περίπου 22 δισ. ευρώ, τα οποία, όπως πιστεύει, δεν θα αποτελούν νέο δάνειο, αλλά χρήματα από την αναμόχλευση του υφιστάμενου προγράμματος. Αυτά θα προέρχονται:

 

• 10,9 δισ. από αυτά που επεστράφησαν από το ΤΧΣ και να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την απορρόφηση μέρους του χρέους από τις ελληνικές τράπεζες.
• 3,3 δισ. ευρώ από τα κέρδη των ομολόγων που διακρατεί η ΕΚΤ (είναι από το 2014 και το 2015).
• 3,5 δισ. ευρώ που έχουν στη διάθεσή τους για τον ίδιο λόγο οι τράπεζες ευρωπαϊκών χωρών (τα roll over από τα ANFA).
• 4 δισ. ευρώ από τη μετάθεση των τόκων του κεφαλαίου των 50 δισ. ευρώ του προγράμματος από το υπάρχον δάνειο (ανάλογη κίνηση έγινε και με τους τόκους της πρώτης δανειακής σύμβασης).

Η κυβέρνηση λοιπόν εκτιμά ότι αυτά τα χρήματα θα μπορέσουν να καλύψουν το χρηματοδοτικό κενό και για ολόκληρο το 2016 και με αυτόν τον τρόπο χρήσης αυτών των κονδυλίων δεν θα χρειαστεί νέα δανειακή σύμβαση.

 

ΠΟΥ ΤΑ ΒΡΙΣΚΟΥΝ

Ακόμη η Ελλάδα φέρεται να έχει συμφωνήσει και για το ύψος των πρωτογενών πλεονασμάτων για τα επόμενα χρόνια στο 1% για φέτος και 2, 3, 3,5% για τα επόμενα χρόνια.

Στον ΦΠΑ φαίνεται ότι θα ισχύσει ο μειωμένος 6,5% για φάρμακα, βιβλία και εισιτήρια θεάτρου, ο ενδιάμεσος 13% για εφημερίδες και περιοδικά, «βασικά και φρέσκα τρόφιμα», τιμολόγια ρεύματος και νερού, ξενοδοχεία και εστιατόρια και 23% για όλα τα υπόλοιπα αγαθά. Εδώ η λεπτομέρεια μπορεί να κρύβεται στα προϊόντα που θα συμπεριληφθούν στον μεσαίο συντελεστή, με το αποτέλεσμα να γίνεται αρκετά βαρύ για το καλάθι της νοικοκυράς, αφού θα αυξηθούν και μάλιστα αρκετά τα βασικά προϊόντα διατροφής, κάτι που είχαν καταφέρει να αποτρέψουν οι προηγούμενες κυβερνήσεις.

 

ΔΕΝ ΑΛΛΑΖΕΙ Ο ΕΝΦΙΑ

Στη συμφωνία διατηρείται ο ΕΝΦΙΑ ως προς τον στόχο στα σημερινά επίπεδα και δεν αλλάζει, ακόμη και αν υπάρξουν αλλαγές στις αντικειμενικές αξίες, ώστε να υπολογιστεί εκ νέου το ποσό απόδοσης για την επόμενη χρονιά εάν οι συνθήκες το επιτρέψουν. Ακόμη, αυξάνεται η εισφορά αλληλεγγύης και καθώς  και η προκαταβολή φόρου σε όλους, επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα.

Στον τομέα των μεταρρυθμίσεων του στενού κρατικού τομέα δεν έχουν γίνει τεχνηέντως γνωστά αρκετά πράγματα, όμως οι πληροφορίες επιμένουν ότι οι Θεσμοί ζητούν την κατάργηση του νόμου Κατρούγκαλου και την επαναφορά του σχεδίου για ακόμη περισσότερες απολύσεις (7.500), όπως επίσης και επαναφορά του νόμου για την αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων. Επίσης ζητείται ακόμη μεγαλύτερη περικοπή και εφαρμογή του ενιαίου αυστηρού μισθολογίου χωρίς εξαιρέσεις για ΔΕΚΟ, Οργανισμούς κ.λπ., που σήμερα απολαμβάνουν διά της πλαγίας μεγαλύτερο εισόδημα.

 

ΤΙ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΜΕ ΤΟ ΧΡΕΟΣ

Μεγάλο ερωτηματικό παραμένει το θέμα της διευθέτησης του χρέους, με την πρόταση της κυβέρνησης να παραμένει μεν στο τραπέζι αλλά τους Θεσμούς να επιμένουν ότι αυτό θα μπορεί να συζητηθεί κατά τη διάρκεια της εννιάμηνης παράτασης ώστε να συμπεριληφθεί στη νέα συμφωνία για το 2016. Εκεί υπάρχει νεφελώδης πληροφόρηση ακόμα και για το ελληνικό υπόμνημα που κατετέθη μαζί με την πρόταση των 47 σελίδων για τη συμφωνία. Σύμφωνα με κοινοτικές πηγές, το μόνο που θα μπορούσε να υπάρξει αυτή τη στιγμή είναι μια απλή αναφορά υπό τη μορφή ευχολογίου ότι οι Θεσμοί θα εξετάσουν το θέμα της απομείωσης του ελληνικού χρέους με την ολοκλήρωση του «τρέχοντος προγράμματος». Αυτό όμως περιλαμβάνεται ήδη στο μνημόνιο ή τη δεύτερη δανειακή σύμβαση, την παράταση της οποίας θα έχουμε και τώρα. Άρα, κάτι που περιλαμβάνεται στο υπάρχον πρόγραμμα θα μπορούσε να αναφερθεί (ξανά) στο κείμενο συμπερασμάτων του Eurogroup την Πέμπτη 18 Ιουνίου. Η κυβέρνηση όμως ζητά σαφή οδικό χάρτη και συγκεκριμένους τρόπους διευθέτησης του ζητήματος, όπως αυτοί περιλαμβάνονται στην πρότασή της. Για παράδειγμα, μια κίνηση θα ήταν το κούρεμα του 50% του χρέους από τον ESM και η αποπληρωμή του υπόλοιπου με αυξημένο επιτόκιο κατά 50% από αυτό που είναι σήμερα (να πάει στο 5%) σε συνδυασμό με επιμήκυνση. Κάτι τέτοιο, λένε στις Βρυξέλλες, είναι αδύνατον να συζητηθεί τώρα, εάν η Αθήνα δεν δείξει πραγματική διάθεση για σοβαρές μεταρρυθμίσεις.

 

Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

Όλα τα παραπάνω, μαζί με πολλά άλλα μέτρα «τσουνάμι» φοροεισπράξεων και κατάργησης ειδικών καθεστώτων και προνομίων που δεν έχουν γίνει γνωστά, είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσουν την πρώτη σοβαρή εσωκομματική κρίση στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ. Σε πρώτη φάση, οι άμεσα ενδιαφερόμενοι είναι οι βουλευτές οι οποίοι θα κληθούν να ψηφίσουν τα πρώτα μέτρα εντός του επόμενου δεκαημέρου. Γιατί αυτό; Διότι η συμφωνία δεν είναι απλώς έγκριση και εκταμίευση, έχει στάδια συνεδριάσεων και έγκρισης εθνικών κοινοβουλίων που πρέπει να γίνουν, όταν όμως η ελληνική Βουλή θα έχει ψηφίσει. Οι Θεσμοί ξεκαθάρισαν ότι δεν θα ψηφίσουν τα άλλα κοινοβούλια χωρίς να έχει ψηφίσει το ελληνικό. Άρα, θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία της ψήφισης ούτως ώστε να μπορεί να γίνει εκταμίευση ως τις 30 Ιουνίου που η χώρα μας θα πληρώσει το ΔΝΤ, μετά την παράταση που ζήτησε ως το τέλος του μήνα.

Αυτό, δηλαδή αξιολόγηση, ψήφιση και δόση, θα γίνεται κάθε φορά για το επόμενο εννιάμηνο, και αναμένεται μεγάλη ένταση όσο η κυβέρνηση θα πορεύεται εντός της υλοποίησης της συμφωνίας.