Νίκος Ξυδάκης: Το ροκ, η Αριστερά και το πουράκι της εξουσίας

Του Γιώργου Γερόπουλου

Όταν η είδηση έκανε τον γύρο των δημοσιογραφικών γραφείων, τότε που ανακοινώθηκε η σύνθεση της κυβέρνησης Τσίπρα, οι γνωρίζοντες καλά τα πολιτιστικά τεκταινόμενα ένιωσαν ανακούφιση και χαρά, καθώς ο τομέας του Πολιτισμού μετά από μακρόχρονη πολιτική περιπέτεια περνούσε στα χέρια ενός έμπειρου ανθρώπου, ο οποίος, αν μη τι άλλο, ξέρει εξαιρετικά τα των τεχνών και τα πρόσωπα-κλειδιά του χώρου.

Η πλειονότητα των ανθρώπων του πολιτισμού έχει γνωρίσει τον Νίκο Ξυδάκη από τη δημοσιογραφική ενασχόλησή του με τα πολιτιστικά θέματα. Από το 1992 εργάζεται στην εφημερίδα «Καθημερινή» και το 1999 ανέλαβε προϊστάμενος πολιτιστικών της κυριακάτικης έκδοσης, ενώ από τον Δεκέμβριο του 2003 αρχισυντάκτης της εφημερίδας.

Η αγάπη του για την τέχνη τον οδηγεί, αν και πτυχιούχος της Οδοντιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, να αλλάξει ρότα, επιλέγοντας για τις μεταπτυχιακές σπουδές του την Ιστορία Τέχνης στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Από τότε έως σήμερα από διάφορες θέσεις βρίσκεται στις πολιτιστικές επάλξεις, αφού και ο ίδιος, εκτός από το να ασκεί κριτική στα πολιτιστικά δρώμενα, υπήρξε και δημιουργός.

ΑΝΤΙΜΝΗΜΟΝΙΑΚΟΣ

Ο Νίκος Ξυδάκης, βαθιά πολιτικοποιημένος, δηλώνει αριστερός, αν και, όπως εξομολογήθηκε, μπήκε με ανορθόδοξο τρόπο –αφού πρώτα γνώρισε το ροκ εν ρολ και μετά την Αριστερά– στο κίνημα μέσα από την υπαρξιακή αμφισβήτηση της γενιάς του. Η δημόσια ενασχόλησή του με την πολιτική παίρνει σάρκα και οστά στις ευρωεκλογές του 2014, οπότε και αναδεικνύεται με το μειλίχιο στιλ του και τον ορθολογισμό του. Παίζει στα δάκτυλα τον αντιμνημονιακό λόγο συνδυάζοντάς τον με τη ρητορική του ευρωπαϊκού διαφωτισμού.

Πάντως του έλαχε η μοίρα να αποδείξει ότι μπορεί να διατηρήσει ατόφιες τις προσωπικές του καταβολές, ακόμη και εάν καταλάβει υπουργικούς θώκους. Να αποδείξει σε πείσμα των καιρών ότι μπορεί να αποτελέσει την εξαίρεση στον κανόνα ότι «η εξουσία φθείρει και ενίοτε διαφθείρει».

Τα πρώτα βήματά του στην υπουργική καρέκλα στην Μπουμπουλίνας ήταν προσεκτικά, ωστόσο η συνέχεια έκρυβε εκπλήξεις. Αν και γνώστης του αντικειμένου, συγκρούεται με καταξιωμένους δημιουργούς μπροστά στην προσπάθεια της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ να «ελέγξει» τον ιδεολογικό μηχανισμό, σύμφωνα με την αλτουσεριανή θεωρία, του πολιτισμού.

1ο ΑΤΟΠΗΜΑ ΜΕ ΧΑΤΖΑΚΗ…

Η σύγκρουσή του με τον έως χθες καλλιτεχνικό διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου Σωτήρη Χατζάκη, από τον οποίο απαίτησε να παραιτηθεί πριν από τη λήξη της θητείας του, και όσα ακολούθησαν με νομοθετικές ρυθμίσεις και δικονομικές διαμάχες δεν περιποιούν τιμή ούτε στον υπουργό Πολιτισμού ούτε στο Εθνικό Θέατρο. Η πολιτική ενέργεια του κ. Ξυδάκη κρίνεται και αυτή τουλάχιστον μπορεί να χαρακτηριστεί ατόπημα και άκομψη πολιτική παρέμβαση σε ένα καθαρά καλλιτεχνικό ζήτημα που αφορούσε πρωτίστως τη διοίκηση του Εθνικού Θεάτρου. Η συνέχεια είναι γνωστή, όπως και η σπουδή του υπουργού να αντικαταστήσει διοικήσεις πολιτιστικών φορέων σαν να είναι τμήματα του κρατικού μηχανισμού, που πρέπει να ελέγχονται από την πολιτική εξουσία.

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι «οι υπουργοί αλλάζουν, αλλά οι εξουσίες παραμένουν ίδιες με πολύ πελατειακή και λαϊκιστική διάθεση». Ως ενδεικτικό της νοοτροπίας που επικρατεί αναφέρουν το περιστατικό στη Δωδώνη, όπου ο κ. Ξυδάκης υποσχέθηκε στους τοπικούς άρχοντες ότι το θέατρο θα λειτουργήσει κατ’ αρχήν για μία παράσταση συμβολικά, προκαταλαμβάνοντας ουσιαστικά την απόφαση του ΚΑΣ.

Και όλα αυτά όπως και πλήθος άλλων περιστατικών δημιουργούν την εύλογη απορία εάν εντάσσονται σε μια αντίληψη για τη λειτουργία της πολιτιστικής κληρονομιάς που θέλει τα μνημεία να λογαριάζονται ως λογιστικό απόθεμα στα ταμεία του κράτους και όχι ως πίστωση παιδείας και ιστορικής μνήμης και το υπουργείο Πολιτισμού ως έναν μηχανισμό επιβολής μιας πολιτικής ή κατ’ άλλους κομματικής εξουσίας.

…2ο ΚΑΙ 3ο ΑΤΟΠΗΜΑ

ΜΕ ΤΟ ΤΣΙΓΑΡΙΛΟΣ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΟΥ ΕΜΣΤ

Ένα πούρο που ήταν τσιγαρίλος και ένας συναγερμός πυρκαγιάς στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στον οποίο ενεπλάκη ο καθ’ ύλην πολιτικός αρμόδιος Νίκος Ξυδάκης, δημιούργησαν πολύ θόρυβο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και απορίες για τον τρόπο που πολιτεύεται η νέα ηγεσία του υπουργείου.

Ο Νίκος Ξυδάκης στην πρώτη του επίσκεψη στο ΕΜΣΤ, παρασυρθείς από τη χαλαρότητα των στιγμών, αφού ξεναγήθηκε στο νέο πολιτιστικό κόσμημα της Αθήνας, και υποκύπτοντας στην γοητεία της πολιτικής εξουσίας, καθώς θα πιστωθεί τη λειτουργία του ταλαιπωρημένου Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, αγνόησε βασικούς κανόνες συμπεριφοράς εντός του κτιρίου και τις προειδοποιήσεις των υπευθύνων για το ενδεχόμενο να ενεργοποιηθεί ο συναγερμός. Το σύστημα πυρασφάλειας του Μουσείου δεν επέδειξε την επιβαλλόμενη ανοχή στις επιθυμίες του υπουργού και κυριολεκτικά τον έκανε βούκινο στο πανελλήνιο, βοηθουσών και των ενημερωτικών ιστοσελίδων. Έδωσε το κακό παράδειγμα ο υπουργός επί των πολιτιστικών θεμάτων και το μετάνιωσε οικτρά, αφού και ο ίδιος, απολογούμενος στο facebook, δήλωσε ότι τελικώς μπορεί να έκοψε το τσιγάρο, αλλά ένα τσιγαρίλος τού έκανε κακό.

Ωστόσο το θέμα δεν είναι το πουράκι του κ. Ξυδάκη, άνθρωπος είναι και παρασύρθηκε, αλλά η έλλειψη πολιτικού πολιτισμού και τήρησης των στοιχειωδών κανόνων ευπρέπειας, όταν συνεντευξιαζόμενος μαζί με τη διοίκηση του ΕΣΜΤ επέλεξε με απρεπείς χαρακτηρισμούς να απαξιώσει την παρουσία του διοικητικού συμβουλίου, λέγοντας: ««Φιλοδοξούμε, πολύ σύντομα, να προικίσουμε το Μουσείο με τη διεύθυνση που του αξίζει». Μάλιστα, δεν έκανε ούτε μία θετική αναφορά τόσο προς τον πρόεδρο του ΔΣ του ΕΜΣΤ Γιώργο Παπαναστασίου όσο και προς τη διευθύντρια Κατερίνα Κοσκινά, που βρίσκονταν δίπλα του στο πάνελ της συνέντευξης Τύπου. Στιγμιαίο ατόπημα ή έκφραση μιας άλλης αντίληψης περί των πολιτιστικών πραγμάτων, που εδράζεται σε μια πρώιμη διάθεση πολιτικής επιβολής;