Η τελευταία ευκαιρία

Του Μπάμπη Γριμπάμπη*

Η συμφωνία που επιτεύχθηκε τα ξημερώματα της 13^ης Ιουλίου, μεταξύ της Ελλάδας και των εταίρων της, αποτελεί μια ιστορική ευκαιρία για τη χώρα μας. Ή θα αρπάξει την ευκαιρία και μέσα σε τρία χρόνια, υπό την αυστηρή επιτήρηση των εταίρων, θα προβεί στις απαραίτητες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και θα επανέλθει στην κανονικότητα ως ισότιμο μέλος της ευρωζώνης ή θα χάσει την ευκαιρία και θα παραμείνει μια υποανάπτυκτη χώρα στη νοτιοανατολική Μεσόγειο.

Η εικόνα της Ελλάδας τους τελευταίους μήνες δεν θα μπορούσε να είναι χειρότερη. Είναι σχεδόν καθημερινά το αρνητικό παράδειγμα στα περισσότερα διεθνή Μ.Μ.Ε., που την εμφανίζουν ως κράτος –παρία στην Ευρώπη. Και είναι θλιβερό για τη χώρα μας να εμφανίζει αυτή την εικόνα στην Ευρώπη, στην οποία έδωσε όχι μόνο το όνομα, αλλά και μια πολιτιστική παρακαταθήκη, από τις πιο σπουδαίες στον κόσμο.

Το κόστος προσαρμογής που απαιτούν οι εταίροι για τη νέα οικονομική βοήθεια, είναι δυσβάστακτο για τον ελληνικό λαό. Οι άλλες χώρες που είχαν και αυτές ανάλογα οικονομικά προβλήματα, όπως η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Κύπρος, έκαναν τις απαραίτητες διαρθρωτικές μεταβολές και βγήκαν σιγά-σιγά στις αγορές. Μόνο η Ελλάδα αρνήθηκε πεισματικά να μεταρρυθμίσει το σπάταλο πελατειακό κράτος και να βγει σταδιακά από τα ελλείμματα και την ύφεση και να επανέλθει στην κανονικότητα και στην ανάπτυξη.

Ευθύνες για τη σημερινή κατάρρευση και ταπείνωση της χώρας φέρει και το πολιτικό σύστημα και η εκμαυλισμένη ελληνική κοινωνία, που είδαν την Ευρώπη μόνο ως πηγή επιδοτήσεων, αποζημιώσεων και εύκολου δανεισμού, χωρίς όμως υποχρεώσεις, σύνεση και υπευθυνότητα. Τα δύο συστημικά κόμματα ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ., που οδήγησαν τη χώρα στα μνημόνια με τις πολιτικές τους, είχαν καλά αποτελέσματα στον τομέα της δημοσιονομικής προσαρμογής μέχρι τα μέσα του 2014, παρουσίασαν όμως εμφανή σημάδια κόπωσης και λόγω του πολιτικού κόστους, σταμάτησαν την προσπάθεια των μεταρρυθμίσεων.

Η νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, που προήλθε από τις εκλογές της 25^ης Ιανουαρίου, αποτελεί μια πρωτόγνωρη περίπτωση για την Ελλάδα και την Ευρώπη. Ο τρόπος που κυβέρνησε τους μήνες που βρίσκεται στην εξουσία, θα μπορούσε να είναι θέμα σεμιναρίου, ως παράδειγμα μιας τελείως αναποτελεσματικής κυβέρνησης. Ο αριστερός βολονταρισμός, οι ιδεολογικές εμμονές και οι ερασιτεχνισμοί και πειραματισμοί στις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές, ιδίως του αλλοπρόσαλλου πρώην υπουργού των Οικονομικών, ήταν πρωτόγνωρες για ευρωπαϊκή χώρα, που αγνοούσε πως λειτουργεί στοιχειωδώς το πολιτικό και οικονομικό σύστημα στην Ευρώπη και στον κόσμο. Ευτυχώς την τελευταία στιγμή, ο κ. Τσίπρας πήρε τη μεγάλη απόφαση και απέτρεψε την τυπική χρεοκοπία της χώρας. Δυστυχώς όμως, το κόστος των διδάκτρων για τη βίαιη αυτή προσαρμογή στην πραγματικότητα, θα είναι πολλαπλάσιο για το λαό, σε σχέση με τα προβλεπόμενα από την προηγούμενη κυβέρνηση.

Η υπογραφή της συμφωνίας με τους εταίρους, είναι αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη για την οριστική παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη. Διότι, όση βοήθεια και αν λάβουμε ή ακόμη και αν μας χαρισθεί ολόκληρο το τεράστιο χρέος, αν δεν αλλάξουμε νοοτροπία ως λαός, σε λίγα χρόνια θα βρεθούμε πάλι στην ίδια τραγική οικονομική κατάσταση. Αυτή τη φορά όμως, επειδή οι εταίροι μας έχουν μάθει καλά και δεν μας εμπιστεύονται πλέον, θα βρισκόμαστε πάντα υπό αυστηρή επιτήρηση.

Η νοοτροπία συνδέεται με το ψυχισμό του Έλληνα και τον τρόπο με τον οποίο σκέπτεται και συμπεριφέρεται, ως αποτέλεσμα ιστορικών καταβολών αιώνων. Αυτό μπορεί να αλλάξει μέσω της παιδείας και του παραδείγματος από φωτισμένες ηγεσίες, σε βάθος χρόνου. Το γεγονός ότι χιλιάδες νέοι που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό, προσαρμόζονται εύκολα στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον, δείχνει ότι η αλλαγή νοοτροπίας των νέων γενεών, είναι εφικτός στόχος.

Εάν υπάρξει η μεγάλη αυτή πολιτιστική επανάσταση, τότε μπορεί να δημιουργηθεί μια σύγχρονη κοινωνία των πολιτών, με δικαιώματα και υποχρεώσεις και ένα δίκαιο και αποτελεσματικό κράτος, προς όφελος των πολιτών, με δικαιοσύνη και κοινωνική αλληλεγγύη. Ένα τέτοιο κράτος θα μπορούσε να εφαρμόσει ένα νέο παραγωγικό μοντέλο για τη χώρα, συμβατό με τις απαιτήσεις της παγκοσμιοποιημένης εποχής μας, προς όφελος όλων των πολιτών. Το πώς θα γίνει αυτό είναι το μεγάλο ζητούμενο, στο οποίο μόνο ο χρόνος μπορεί να δώσει απάντηση.

*Ο Μπάμπης Γριμπάμπης είναι οικονομολόγος, συγγραφέας του βιβλίου «η κρίση και… η κρίση μας», από τις Εκδόσεις Περίπλους.