Ασφαλίστε τα προσωπικά σας δεδομένα – Μιλάει στο «Καρφί» ο Μανώλης Σφακιανάκης

Της Πέννυς Κροντηρά

Το ποσοστό συμμετοχής των νέων, στην Ελλάδα, σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media) και συγκεκριμένα στο Facebook ανέρχεται στο 54%. Μέσα σε δύο μήνες χιλιάδες προφίλ χρηστών προσβλήθηκαν από ιούς πορνογραφικού υλικού και όχι μόνο. Οι ιοί αυτοί έχουν τη δυνατότητα να κλέβουν τα προσωπικά δεδομένα (φωτογραφίες, πληροφορίες) από το προφίλ της κοινωνικής δικτύωσης έως και να επεμβαίνουν στα αρχεία που είναι αποθηκευμένα στον υπολογιστή του χρήστη. Η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας αναπτύσσει έντονη δραστηριότητα για την ενημέρωση μικρών και μεγάλων χρηστών του διαδικτύου. Οργανώνει ημερίδες για την ασφαλή πλοήγηση –σε όλη την Ελλάδα– με στόχο την ενημέρωση των πολιτών για τις νέες τεχνολογίες και ειδικότερα για τους κινδύνους που ελλοχεύουν κατά την πλοήγηση στο διαδίκτυο. Μάλιστα, δημιούργησε μια νέα διαδικτυακή και διαδραστική εφαρμογή χρήσιμων συμβουλών της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος για την ασφαλή πλοήγηση των παιδιών στο διαδίκτυο (www.cyberkid.gov.gr).
Το «Καρφί» συνομίλησε με τον διευθυντή της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος ταξίαρχο Εμμανουήλ Σφακιανάκη για αυτή τη «λαίλαπα» ιών πορνογραφικού και μη περιεχομένου στο Facebook. Ο κ. Σφακιανάκης μάς εξήγησε τι πρέπει να κάνει ο κάθε χρήστης για να είναι ασφαλής και να προστατεύει τα προσωπικά του δεδομένα.

«ΠΡΟΣΕΞΤΕ ΤΙ ΑΝΟΙΓΕΤΕ»

«Για να προσβληθεί η προσωπική σελίδα χρήστη Facebook, θα πρέπει να έχει προσπαθήσει να ανοίξει έναν σύνδεσμο (link) ή να κατεβάσει ένα μολυσμένο αρχείο που να του έχει αποσταλεί. Ο χρήστης δεν είναι απαραίτητο ότι έχει προσπαθήσει να δει ανάλογο υλικό. Υπάρχει περίπτωση στην προσπάθεια να ανοιχτεί ένα αρχείο να προσβληθεί από ιό ο υπολογιστής, χωρίς απαραίτητα να το έχει δει. Για αυτόν τον λόγο δεν πρέπει να πατάνε σε αναρτήσεις με περίεργο περιεχόμενο ή αναρτήσεις οι οποίες δεν εμφανίζεται να οδηγούν σε κάποια γνωστή ιστοσελίδα. Συγκεκριμένα:
• από τις ρυθμίσεις ασφαλείας του Facebook να ενεργοποιήσουν την επιλογή στην οποία δεν θα μπορεί κάποιος να τους προσθέσει με ετικέτα (tag) χωρίς να το εγκρίνουν
• να χρησιμοποιούν εφαρμογές ασφαλείας, όπως λογισμικό Antivirus, το οποίο θα πρέπει να είναι πάντοτε ενημερωμένο
• να ελέγχουν και να έχουν πάντοτε ενημερωμένη την έκδοση του λειτουργικού συστήματος του υπολογιστή τους
• να ενεργοποιήσουν όλες τις επιλογές ασφαλείας που τους προσφέρονται στην επιλογή “Ρυθμίσεις” του Facebook».

«ΙΔΟΥ ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ»

Από τη στιγμή που ο υπολογιστής προσβληθεί από κάποιον ιό, ο χρήστης με ηρεμία θα πρέπει να κάνει τα εξής βήματα: «Άμεσα θα πρέπει να εκτελεστεί πρόγραμμα εντοπισμού ιών-κακόβουλου λογισμικού (antivirus-antimalware) στον μολυσμένο Η/Υ και σε περίπτωση που η ενέργεια αυτή δεν φέρει αποτέλεσμα, θα πρέπει να γίνει εκ νέου διαμόρφωση (format). Πρέπει να υπάρχει ενημερωμένο λειτουργικό σύστημα, ενημερωμένο πρόγραμμα εντοπισμού ιών-κακόβουλου λογισμικού και γενικότερα ο υπολογιστής να διαθέτει τις τελευταίες ενημερώσεις σε όλα τα εγκατεστημένα λογισμικά για να αποφευχθούν τυχόν κενά ασφαλείας. Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση χιλιάδων προφίλ, ενώ ο ακριβής αριθμός δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί. Ακόμη ερευνάται, καθόσον πρόκειται για παγκόσμιο φαινόμενο, ενώ η υπηρεσία μας βρίσκεται σε συνεργασία με άλλες αστυνομικές υπηρεσίες μέσω Interpol και Europol για την αντιμετώπιση της απειλής. Υπάρχουν διάφορες εκδόσεις του ιού. Κάποιες εξ αυτών δεν επηρεάζουν αρχεία, κάποιες άλλες πάλι έχουν τη δυνατότητα μόλυνσης συγκεκριμένων τύπων αρχείων».

«ΜΟΝΟ Ο ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ ΕΚΤΟΣ ΠΡΙΖΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΣΦΑΛΗΣ»
Όσον αφορά τις ποινές που αποδίδονται στους επίδοξους χάκερ ο κ. Σφακιανάκης δηλώνει: «Οι ποινές προβλέπονται από τις κείμενες διατάξεις του ισχύοντος ελληνικού Ποινικού Κώδικα και οι παραβάτες τιμωρούνται αναλόγως, όπου σημαντικό στοιχείο για τη βαρύτητα της ποινής είναι τα καταγεγραμμένα πραγματικά περιστατικά και η οικονομική ζημιά που έχει επέλθει στο θύμα».
Για την ασφαλή περιήγησή μας στο διαδίκτυο ο κ. Σφακιανάκης συμβουλεύει: «Ο καθένας οφείλει να καταλάβει ότι όπως πρέπει να προσέχουμε και να υποψιαζόμαστε κάθε λογής κινδύνους στον πραγματικό κόσμο, έτσι να προσπαθούμε να λειτουργούμε και στον “κόσμο” του διαδικτύου. ΟΜΩΣ ΑΠΟΛΥΤΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΑΠΟΛΥΤΑ ΑΣΦΑΛΗΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΚΛΕΙΣΤΟΣ ΚAI ΒΓΑΛΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΙΖΑ».

«ΓΟΝΕΙΣ, ΠΡΟΣΟΧΗ, ΚΟΝΤΑ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ»
Ο Μ. Σφακιανάκης μάς εξηγεί ότι τα προφίλ που προσβάλλονται δεν ανήκουν μόνο σε ενήλικους χρήστες. «Τα προφίλ ανήκουν τόσο σε ενήλικα όσο και σε ανήλικα άτομα. Οι γονείς πάντως, σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται να βρίσκονται κοντά στα παιδιά τους και να έχουν χτίσει μια σχέση εμπιστοσύνης με αυτά έτσι ώστε να μη διστάζουν να αναφέρουν κάθε περίεργη κίνηση και ενέργεια που δέχονται από την “κοινωνία” του κυβερνοχώρου». Μάλιστα, πολλές φορές δεχόμαστε αιτήματα φιλίας από ξένα πρόσωπα. «Εφόσον δεν γνωρίζουμε τα άτομα αυτά είτε προσωπικά είτε μέσω πρότερης ηλεκτρονικής επαφής, σε καμία περίπτωση δεν αποδεχόμαστε αυτά τα αιτήματα, καθόσον μπορεί να είναι είτε μολυσμένοι χρήστες που αναμεταδίδουν τον ιό είτε ενεργοί χρήστες διάδοσής του».

ΗΜΕΡΙΔΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
Από το 2004 μέχρι και σήμερα η Δίωξη έχει ερευνήσει 8.430 υποθέσεις και 4.490 καταγγελίες πολιτών. Παράλληλα οι αξιωματικοί της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος έχουν διαχειριστεί 1.870 αιτήματα της Interpol και της Europol. Η πρώτη καινοτόμος δράση στην πρόληψη είναι οι ημερίδες που έχουν διοργανωθεί από τη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος. Έχουν πραγματοποιηθεί 89 ημερίδες σε πόλεις όλης της χώρας μας, με πάνω από 27.000 συμμετέχοντες μαθητές και γονείς. Δεύτερη δράση αποτελούν τα διαδικτυακά μαθήματα. Αυτή η νέα τάση διεξάγεται με τη συνδρομή του υπουργείου Παιδείας, μέσα από το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο. Μέχρι σήμερα, τους τελευταίους τέσσερις μήνες, έχουν γίνει διαδικτυακά μαθήματα σε περισσότερα από 5.000 σχολεία.

ΠΑΝΩ ΑΠΟ 8.500 ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ
Αξίζει να αναφερθεί ότι ο ταξίαρχος Εμμανουήλ Σφακιανάκης εργάζεται στην Αστυνομία 33 έτη, εκ των οποίων τα 21 ασχολείται αποκλειστικά με τη διερεύνηση των ηλεκτρονικών εγκλημάτων. Ηγείται της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος από το 1995 και ξεκίνησε ως ομάδα στην οποία ήταν επικεφαλής. Σπούδασε Ανάλυση και προγραμματισμό Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και εκπαιδεύθηκε στο Λονδίνο στο έγκλημα που αφορά το πλαστικό χρήμα (plastic crime). Επιπλέον, εκπαιδεύθηκε στο FBI σε θέματα σχετικά με την τρομοκρατία στο διαδίκτυο (cyber terrorism).
Κατά τη διάρκεια της πολυετούς σταδιοδρομίας του στην Ελληνική Αστυνομία έχει χειριστεί περισσότερες από 8.500 σοβαρές υποθέσεις που αφορούν το κυβερνοέγκλημα μέχρι τις αρχές του 2015. Παράλληλα, έχει διοργανώσει 5.140 ημερίδες μέσω τηλεδιασκέψεων σε σχολεία της χώρας μας από τον Οκτώβριο του 2014 έως τον Φεβρουάριο του 2015, καθώς και 218 ημερίδες σε διάφορες πόλεις στην Ελλάδα με θέμα το Safe Internet (ασφαλή πλοήγηση).
Είναι συγγραφέας δύο βιβλίων:
1) Εθισμός στο διαδίκτυο (Εκδόσεις Λιβάνη, 2012)
2) Ηλεκτρονικό έγκλημα και τιμωρία (αναμένεται να εκδοθεί από την ΕΛΑΣ, στην οποία παραχωρήθηκαν τα πνευματικά δικαιώματα από τον ίδιο).

81 ΤΙΤΛΟΙ ΤΙΜΗΣ
Τέλος, ο κ. Σφακιανάκης έχει βραβευτεί μέχρι σήμερα με 81 τίτλους τιμής και επαίνους, μερικοί εκ των οποίων έγιναν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για τη μέγιστη κοινωνική προσφορά του στην πατρίδα μας, τον υπουργό Παιδείας για την αποτροπή αυτοκτονιών νέων ανθρώπων, μαθητών και σπουδαστών μέσω του διαδικτύου (1008 μέχρι την 1/8/2014), από το FBI τρεις φορές για διερεύνηση διαδικτυακών εγκλημάτων, μία φορά κατά της παιδικής πορνογραφίας στις 8/7/2014, καθώς και από τη UNICEF τον Νοέμβριο του 2014 ως ο άνθρωπος των παιδιών. Επίσης η εταιρεία Facebook ευχαρίστησε δημόσια τη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος καθώς και το διευθυντή της για την εξιχνίαση σοβαρού κυβερνοεγκλήματος.
Για οποιαδήποτε καταγγελία οι πολίτες μπορούν να επικοινωνήσουν με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος μέσω της Γραμμής καταγγελιών 11188 ή μέσω της εφαρμογής (Android & iOS) CYBERALERT.

Η αποστολή της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα
Αποστολή της Αρχής αποτελεί η προστασία των δικαιωμάτων της προσωπικότητας και της ιδιωτικής ζωής του ατόμου στην Ελλάδα. Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη ανεξάρτητη Αρχή. Η ΑΠΔΠΧ ιδρύθηκε με τον νόμο 2472/1997, ο οποίος ενσωματώνει στο ελληνικό δίκαιο την Ευρωπαϊκή Οδηγία 95/46/ΕΚ. Η Οδηγία αυτή θέτει κανόνες για την προστασία των προσωπικών δεδομένων σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα συμβουλεύει:
• σκέψου πριν «ανεβάσεις»
• πρόσεξε τι «ανεβάζεις» για τους άλλους
• ενεργοποίησε τις ρυθμίσεις απορρήτου (privacy settings) στον λογαριασμό σου
• έλεγξε την πολιτική ιδιωτικότητας και τους όρους χρήσης
• να είσαι επιφυλακτικός με άτομα που δεν ξέρεις
• χρησιμοποίησε ασφαλές συνθηματικό για τον λογαριασμό σου
• ανάφερε περιστατικά παραβίασης του προφίλ σου ή του προφίλ κάποιου φίλου σου.

Θύμα χάκερ 1 στα 10 παιδιά 11-16 ετών

Από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα έχουν ανακοινωθεί κάποια στατιστικά στοιχεία:
* Στην Ευρώπη, τo 9% των παιδιών ηλικίας 11-16 ετών έπεσαν θύματα παράνομης χρήσης των προσωπικών τους δεδομένων στο διαδίκτυο.
* Το 29% των παιδιών ηλικίας 9-16 που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο στην Ευρώπη, έχουν στο παρελθόν επικοινωνήσει από κοντά με κάποιον που γνώρισαν στο διαδίκτυο.
* Το 8% των παιδιών έχουν συναντήσει από κοντά κάποιον που γνώρισαν στο διαδίκτυο κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους.
* Το 1% των παιδιών αυτών (ή 1 στα 7 από αυτά που είχαν τέτοια συνάντηση) ενοχλήθηκαν από αυτού του είδους την εμπειρία.
* To 9% των παιδιών ηλικίας 11-16 ετών έπεσαν θύματα παράνομης χρήσης των προσωπικών τους δεδομένων (7% παραβίαση κωδικών και 5% παραβίαση άλλων προσωπικών δεδομένων) ή θύματα οικονομικής απάτης (2%).
* Το 57% των παιδιών ηλικίας 9-16 ετών στην Ευρώπη έχουν προφίλ σε πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ αυτό ισχύει για το 24% των παιδιών μεταξύ 9-10 ετών, το 48% των παιδιών 11- 12 ετών, το 72% όσων είναι 13-14 ετών και το 81% όσων είναι 15-16 ετών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στους όρους χρήσης του Facebook αναφέρεται ότι η εγγραφή στην υπηρεσία επιτρέπεται μόνο για άτομα άνω των 13 ετών. Η κοινωνική δικτύωση είναι πιο δημοφιλής μεταξύ των νέων στην Ολλανδία (78%), τη Σλοβενία (76%) και τη Λιθουανία (75%) και λιγότερο δημοφιλής στη Ρουμανία και την Τουρκία. Το ποσοστό κοινωνικής δικτύωσης στην Ελλάδα είναι 54%. Το 29% των χρηστών έχουν περισσότερες από 100 επαφές, ενώ πολλοί έχουν λιγότερες. Ανάμεσα σε όσους έχουν προφίλ σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, σε ποσοστό 29% έχουν δημόσιο προφίλ (ανοικτό) και αυτό συμβαίνει κυρίως στην Ουγγαρία (53%), την Τουρκία (45%) και τη Ρουμανία (44%) και σε μικρότερο βαθμό στη χώρα μας (37%).