Όταν ο εγκεφαλικός θάνατος δίνει ζωή…

Tης Πέννυς Κροντηρά

Η Ελλάδα έχει τον μεγαλύτερο δείκτη απόρριψης της ιδέας δωρεάς οργάνων, που ανέρχεται στο 60%, την ίδια στιγμή που στη Γαλλία είναι 30%, στην Ισπανία είναι 20% και στην Κροατία 25%! Η Ισπανία έχει 40 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού, η Κροατία 30, ενώ εμείς είμαστε στους 2 δότες ανά εκατομμύριο. Αυτό συμβαίνει καθώς, βάσει μιας μεγάλης έρευνας, οι Έλληνες δεν εμπιστεύονται το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Το «Κ», με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Δωρεάς Οργάνων Σώματος και Μεταμοσχεύσεων, μίλησε με τον διευθυντή του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων, Ανδρέα Καραμπίνη, για αυτό το τόσο σοβαρό θέμα που αφορά όλους και παρ’ όλα αυτά παραμένει «ταμπού» για πολλούς συνανθρώπους που δεν αντιλαμβάνονται τη ζωτική σημασία του.

«Η ιδέα της δωρεάς οργάνων μετά το τέλος της ζωής αποτελεί την ύψιστη μορφή εθελοντικής προσφοράς και αλτρουισμού καθώς και τη βασική προϋπόθεση για την πραγματοποίηση του ιατρικού θαύματος της μεταμόσχευσης. Σήμερα η μεταμόσχευση αποτελεί τη μόνη θεραπευτική λύση για την τελικού σταδίου ανεπάρκεια καρδιάς, ήπατος και πνεύμονα και την πιο αποτελεσματική λύση για την τελικού σταδίου νεφρική ανεπάρκεια» εξηγεί ο κ. Καραμπίνης.

Η ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ

Για τον δότη οργάνων απαραίτητη προϋπόθεση είναι ο εγκεφαλικός θάνατος, λέει ο διευθυντής του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων. «Ο ασθενής πρέπει να καταλήξει, ενώ είναι διασωληνωμένος σε μονάδα εντατικής θεραπείας. Μόνο υπό αυτές τις συνθήκες μπορεί να διατηρηθεί η λειτουργία των οργάνων κάποιες ώρες ακόμα, παρότι ο ασθενής είναι ουσιαστικά νεκρός. Ο άνθρωπος αυτός θα πρέπει σε γενικές γραμμές να ήταν υγιής και απαραίτητη προϋπόθεση η οικογένειά του να έχει δώσει την έγγραφη συναίνεσή της. Όταν λέμε υγιής, δεν παίζει ρόλο η ηλικία, γιατί έχουμε πάρει όργανα από άνθρωπο 85 ετών, γιατί αντίστοιχα πήγαιναν σε λήπτες μεγάλης ηλικίας ή αντίστοιχα άτομα με ηπατίτιδα β ή γ μπορούν να δώσουν όργανά τους σε αντίστοιχους λήπτες που πάσχουν από την ίδια ασθένεια, οπότε δεν θα μεταδοθεί κάτι άλλο».

Στη λίστα αναμονής νεφρού αυτή τη στιγμή είναι εγγεγραμμένα 1.200 άτομα, που περιμένουν για μεταμόσχευση, εξηγεί ο κ. Καραμπίνης. «Η λίστα προκύπτει από ένα μηχανογραφημένο σύστημα που βάσει του νόμου συνυπολογίζει τις μέρες που ο ασθενής κάνει αιμοκάθαρση και δίνει συγκεκριμένα μόρια για κάθε μέρα. Έπειτα λαμβάνεται υπόψη πόσο συμβατός είναι ο λήπτης με τον εκάστοτε δότη που θα προκύψει. Από την τελική βαθμολογία προκύπτει η σειρά στη λίστα αναμονής. Στην καρδιά αυτή την στιγμή έχουμε 30 ασθενείς που περιμένουν για μόσχευμα και στο ήπαρ 100. Η καρδιά και το ήπαρ ενός δότη πρέπει να είναι αντίστοιχα με το μέγεθος και τα βασικά σωματικά χαρακτηριστικά του λήπτη. Δεν μπορείς να βάλεις την καρδιά και το ήπαρ ενός μεγαλόσωμου άνδρα σε μια λεπτή γυναίκα. Ακόμα η βαρύτητα του περιστατικού είναι πολύ σημαντική. Στις μεταμοσχεύσεις νεφρού άτομα κάτω των 18 ετών έχουν προτεραιότητα στη λήψη μοσχεύματος».

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

Η οικογένεια του δότη σε όλο τον κόσμο δεν επιτρέπεται να έχει επαφή με τον λήπτη του μοσχεύματος, γιατί δημιουργούνται εξαρτητικές σχέσεις με ψυχολογική προσκόλληση, τονίζει ο κ. Καραμπίνης. «Η οικογένεια του δότη νιώθει ότι ο άνθρωπός της ζει μέσα από έναν άλλο άνθρωπο και μπορεί να γίνει βάρος στον λήπτη. Η μόνη δυνατότητα που δίνεται από τον νόμο είναι η ανταλλαγή κάποιων ανώνυμων επιστολών μέσω του οργανισμού μας μεταξύ της οικογένειας του δότη και του ίδιου του λήπτη. Υπάρχουν οικογένειες που εδώ και χρόνια επικοινωνούν και ανταλλάσσουν κάρτες στις γιορτές».

Ο κ. Καραμπίνης παροτρύνει αναγνώστες του «Κ»: «Καλό θα ήταν οι αναγνώστες να ενημερωθούν για τη δωρεά οργάνων, καθώς δίνουμε μαρτυρία προς τις επόμενες γενιές και τα παιδιά μας ότι η κοινωνία είναι μία αλυσίδα αλληλεγγύης και όχι ένα γήπεδο συγκρούσεως».

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΕΝ ΑΞΙΟΠΟΙΕΙ ΤΟΥΣ ΔΟΤΕΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ

Ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες και τους εθνικούς οργανισμούς μεταμοσχεύσεων υπάρχει συνεργασία. «Όταν σε μια χώρα ένα μόσχευμα δεν είναι συμβατό για κάποιον πολίτη της, τότε γίνεται προσφορά μοσχεύματος στις υπόλοιπες χώρες. Δυστυχώς, ενώ από Έλληνες δότες έρχονται ομάδες από το εξωτερικό, όταν δεν υπάρχει κατάλληλος λήπτης στην Ελλάδα, για να παραλάβουν το μόσχευμα, εμείς δεν έχουμε δικό μας μέσο μεταφοράς για να λαμβάνουμε εγκαίρως από άλλες χώρες μοσχεύματα. Έτσι φτάνουν σε εμάς μόνο μοσχεύματα νεφρών μέσω συμβατικών πτήσεων, που είναι πιο ανθεκτικά στον χρόνο (30 ώρες σε ψυγείο). Αυτό συμβαίνει γιατί το κράτος δεν υποστηρίζει το εθνικό σύστημα μεταμοσχεύσεων, με αποτέλεσμα κάθε χρόνο να δαπανούνται 12 εκατομμύρια ευρώ σε έξοδα μεταφοράς και νοσηλείας Ελλήνων σε ξένα κέντρα μεταμοσχεύσεων, τη στιγμή που μόλις με 2 εκατομμύρια και δικό μας πτητικό μέσο θα μπορούσαμε να λαμβάνουμε τα μοσχεύματα και να γίνεται η διαδικασία στην Ελλάδα, χωρίς την ταλαιπωρία μετάβασης των ανθρώπων σε ξένες χώρες. Σε όλες τις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας υπάρχουν εν δυνάμει περιστατικά που μπορούν να γίνουν δότες οργάνων, ωστόσο δεν υπάρχει η απαραίτητη υποστήριξη από όργανα και προσωπικό μέσα στη ΜΕΘ κάθε νοσοκομείου για να ασχοληθούν με τον νεκρό. Οι περισσότεροι λένε: “Δεν προλαβαίνω να ασχοληθώ με τους ζωντανούς θα ασχοληθώ με τον πεθαμένο;” Φταίει το σύστημα που δεν αξιοποιεί τους δότες που έχει. Επίσης, στο εξωτερικό μέσα στα νοσοκομεία έχουν εξειδικευμένους gιατρούς και νοσηλευτές που ασχολούνται με αυτό το κομμάτι. Στην Ελλάδα πρέπει να το κάνει ο γιατρός της ΜΕΘ αν επιμείνει η οικογένεια ή σπάνια με δική του πρωτοβουλία. Η Ελλάδα είναι το μοναδικό κράτος στην Ευρώπη όπου η δωρεά οργάνων γίνεται σε εθελοντική βάση και δεν χρηματοδοτείται από την πολιτεία».