Του Κώστα Στούπα: Το τρίτο και μεγαλύτερο κύμα…

 

Πριν από τρεις μήνες σχεδόν άπαντες τελούσαν υπό άκρατη αισιοδοξία για τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας. Οι χρηματιστηριακές αγορές κατέρριπταν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο και οι πιθανότητες ύφεσης στην μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη για τους επόμενους 12-18 μήνες ήταν απειροελάχιστες.

Η αμερικάνικη οικονομία έτρεχε με 3-4% μιας και η ανεργία βρισκόταν σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα.

Τώρα ξαφνικά οι πιθανότητες μιας ξαφνικής ύφεσης έχουν πολλαπλασιαστεί.

Πολλοί αποδίδουν τη δυναμική που εμφάνισε η αμερικάνικη οικονομία το 2018 στο πακέτο των μεταρρυθμίσεων Τραμπ.

Τούτο μοιάζει να απέχει από την πραγματικότητα. Τα μέτρα Τραμπ λειτούργησαν περισσότερο σαν αφορμή το «έξυπνο» χρήμα να συμπαρασύρει στις αγορές το λιγότερο «έξυπνο» σε τιμές ιδιαίτερα υψηλές.

Τα οφέλη των μεταρρυθμίσεων Ρήγκαν προέκυψαν πολλά χρόνια αργότερα και τα καρπώθηκε κυρίως η προεδρία Κλίντον. Τα αποτελέσματα της πολιτικής Τραμπ θα τα δούμε αργότερα, μετά την εξάντληση του αντίκτυπου της μείωσης της φορολογίας.

Η δυναμική που παρουσίασε η παγκόσμια οικονομία με αιχμή την αμερικάνικη, οφείλεται περισσότερο στον απόηχο των μέτρων ποσοτικής χαλάρωσης που έχει προηγηθεί παρά στις «μεταρρυθμίσεις» Τραμπ.

Όπως αναφέρει ο Jeffrey Gundlach της DoubleLine Capital σε πρόσφατη συνέντευξη στο Barron’s, το ΑΕΠ των ΗΠΑ το 2018 αναμένεται να παρουσιάσει αύξηση περί το 3,5% (κατά το γ’ τρίμηνο έτρεχε με 3,4% σε ετήσια βάση). Η μεταβολή αυτή από μόνη της φαντάζει εντυπωσιακή.

Αν την συγκρίνει όμως κανείς με το 6% που αυξήθηκε το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ το 2018 το οποίο αναμένεται να φτάσει 20,66 τρισ. δολ. τότε δεν μιλάμε  ακριβώς για ανάπτυξη.

Αν μια επιχείρηση για να βγάλει 1 Ευρώ χρειάζεται να δανειστεί 1,5 Ευρώ δεν είναι μια βιώσιμη και πολύ περισσότερο δυναμική επιχείρηση.

Το 2018 η FED αύξησε 4 φορές τα επιτόκια και το αρχικό σχέδιο προέβλεπε άλλες τόσες αυξήσεις το 2019.

Μετά την πρόσφατη αναταραχή στις αγορές στελέχη της FED μιλάνε για επιβράδυνση της ανόδου των επιτοκίων.

Ο πρόεδρος Τραμπ μάλιστα δεν δίστασε να «νουθετήσει» δημόσια την ανεξάρτητη Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ να μην ανεβάσει άλλο τα επιτόκια.

Τούτο είναι ασυνήθιστο για ανεπτυγμένες θεσμικά δημοκρατίες με ανεπτυγμένες αγορές οι οποίες αντλούν αξιοπιστία και κύρος από τους διακριτούς ρόλους μεταξύ της εκτελεστικής εξουσίας και των ανεξάρτητων θεσμικών αρχών.

Παρεμβάσεις στην Κεντρική τράπεζα πραγματοποιούν καθεστώτα όπως του Ερντογάν, του Πούτιν και του Κιμ Γιονγκ Ουν. Αυτός είναι και ο λόγος που τα νομίσματα και οι οικονομίες τους δεν χαίρουν εμπιστοσύνης. Παρεμβάσεις προσπαθεί να κάνει και η κυβέρνηση Τσίπρα καθώς επιχειρεί να εκβιάσει με κατασκευασμένα σκάνδαλα και χειραγώγηση της δικαιοσύνης τον κ. Στουρνάρα και να τον οδηγήσει σε παραίτηση.

Ο πρόεδρος Τράμπ ηγείται ενός παγκόσμιου κινήματος που πιστεύει πως η ελεύθερη δημοκρατία και η ελεύθερη οικονομία ευνοούν τις ελίτ και όχι το λαό και πως το ελεύθερο εμπόριο ευνοεί τους άλλους και όχι τις ΗΠΑ.

Ο πρόεδρος συσσωρεύει τις προϋποθέσεις ώστε το επόμενο κραχ στις αγορές να εξελιχθεί σε ένα νομισματικό και εμπορικό πόλεμο που θα προκαλέσει το μεγαλύτερο σοκ όλων των εποχών στην παγκόσμια οικονομία.

Η Κίνα

Πολύ χειρότερη είναι η κατάσταση με το κινέζικο συνολικό χρέος όπου μεταξύ 2008 και 2018 από 180%  έχει εκτοξευθεί πάνω από 300% του ΑΕΠ.

Η μερίδα του λέοντος του κινέζικου χρέους αφορά το εταιρικό χρέος όπου κρατικές και ημικρατικές επιχειρήσεις δανείζονται με αδιαφανείς όρους από κρατικές τράπεζες.

Τούτο θυμίζει κάτι μεταξύ του μοντέλου της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας που κατέρρευσαν στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Την ίδια περίοδο κατέρρευσε και το σοβιετικό μοντέλο με ιστορικές πολιτικές επιπτώσεις.

Το δημόσιο χρέος της Κίνας το 2018 αυξήθηκε κατά 16% περίπου με το ΑΕΠ της χώρας να αυξάνεται κατά 6,5%.

Η Κίνα τα τελευταία 30 χρόνια που έχει υιοθετήσει ένα καπιταλιστικό οικονομικό μοντέλο με κρατικό έλεγχο και κεντρικό σχεδιασμό δεν έχει περάσει κάποια σοβαρή οικονομική ή κοινωνικοπολιτική κρίση.

Σε δυτικές χώρες όπως η Γαλλία π.χ. κινήματα όπως αυτό των «κίτρινων γιλέκων» σπάνια απειλούν την πολιτική σταθερότητα γιατί είναι σύνηθες να υπάρχουν και το σύστημα είναι αρκετά ευέλικτο. Στην Κίνα όμως ένα αντίστοιχο κίνημα θα μπορούσε να οδηγήσει σε εμφύλιο και ολοσχερή κατάρρευση, όπως έγινε στη σοβιετία, γιατί το σύστημα οικονομικό και πολιτικό σύστημα σε αυτές τις χώρες είναι άκαμπτο…

Ανάλογα προβλήματα αντιμετωπίζει και η Ευρώπη η οποία παρουσιάζει πιο αδύναμους ρυθμούς ανάπτυξης και ενώ έχει ένα νόμισμα δεν έχει μια ενιαία δημοσιονομική και αμυντική πολιτική.

Η επόμενη κρίση στην Ευρώπη θα δοκιμάσει την συνοχή της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης. Η επόμενη κρίση θα μπορούσε να ενισχύσει τις φυγόκεντρες δυνάμεις στην Ευρώπη αλλά θα μπορούσε να ενεργοποιήσεις και τις κεντρομόλες ανάλογα με το χρόνο και τον τρόπο που θα εκδηλωθεί.

Το υπόλοιπο 2019 όπως και το 2020 θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι να δούμε ανατροπές στην διεθνή οικονομία όπως και στη διεθνή πολιτική σκηνή.

Δεν θα πρέπει να εκπλαγούμε αν δούμε την σύγκρουση του προέδρου Τραμπ με τους θεσμούς της αμερικάνικης δημοκρατίας να φτάνει στα άκρα και να προκύπτουν εξελίξεις πρωτόγνωρες τις οποίες δεν θα μπορούσαμε να φανταστούμε.

Η Ρωσία αν και με σχετικά μικρούς πόρους προσπαθεί να ενισχύσει τις φυγόκεντρες δυνάμεις στην Ε.Ε. γιατί αυτό θα αναβάθμιζε την ισχύ της. Το ίδιο επιχειρεί και στις ΗΠΑ όπου φαίνεται πως στήριξε  την εκλογική επικράτηση Τραμπ.

Η Κίνα που έχει πολύ μεγαλύτερους πόρους από τη Ρωσία επιχειρεί το ίδιο με σημαντικές επενδύσεις σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη.

Σε μια κρίσιμη περίοδο αναδιάταξης της παγκόσμιας ισχύος η προεδρία Τραμπ απομονώνει τις ΗΠΑ από όλους τους συμμάχους και τους διεθνείς θεσμούς μέσω των οποίων εξασφάλιζαν την παγκόσμια ηγεμονία τους.

Το 2000 είχαμε ένα κραχ που ξεκίνησε από τις εταιρείες της νέας οικονομίας και εξαπλώθηκε στην υπόλοιπη οικονομία.Το 2008 η «φούσκα» είχε μετακομίσει στα ακίνητα και μέσω αυτών χτύπησε τις τράπεζες. Τώρα μετά από πολλά χρόνια μηδενικών επιτοκίων και πολλαπλών προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης τα πάντα έχουν γίνει «φούσκα».

Η παγκόσμια οικονομία μοιάζει με έναν υπέρβαρο άτομο 300 κιλών το  οποίο προσπαθεί να παραστήσει τον «φακίρη» και να ξαπλώσει σε μια σανίδα με καρφιά.

Η επόμενη κρίση (η τρίτη) λόγω  της αύξησης του παγκόσμιους χρέους θα είναι μεγαλύτερη από τις προηγούμενες και δυσκολότερα ελέγξιμη.

Η FED έχει αυξήσει μόνο μέχρι το 2,50% τα επιτόκια και έχουμε ήδη αναταράξεις. Ο στόχος ήταν να φτάσουν μέχρι το 5-6%. Αν αναγκαστεί να τα μειώσει από εδώ, τα περιθώρια είναι πολύ μικρά για να έχουν αντίκτυπο στην οικονομία.

Μερικά μόνο από τα παραπάνω αν συμβούν αρκούν για να καταστήσουν τα κραχ του 2008 και του 2000  να μοιάζουν  παιδικό πάρτι μπροστά στο επόμενο, με ότι και αν μπορεί αυτό να σημαίνει για την Ευρωζώνη την Ε.Ε. και χώρες όπως η Ελλάδα.

Το τρίτο κύμα της κρίσης μετά το 2000 αναμένεται να είναι το ισχυρότερο και ενδεχομένως οδηγήσει σε τεκτονικές μετατοπίσεις και  αναδιάταξη δυνάμεων…

ΠΗΓΗ: capital.gr