Ιλχάμ Αλίγιεβ: Ένας ηγέτης που άλλαξε το status quo στη χώρα του και στην περιοχή

Ο κ. Ιλχάμ Αλίγιεβ, νυν πρόεδρος της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν γεννήθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 1961 στο Μπακού. Αποφοίτησε από το Κρατικό Πανεπιστήμιο Διεθνών Σχέσεων της Μόσχας, το κορυφαίο πανεπιστήμιο της Σοβιετικής Ένωσης και έλαβε διδακτορικό δίπλωμα στην ιστορία. Μετά από χρόνια ακαδημαϊκής σταδιοδρομίας, ασχολήθηκε με τις διεθνείς σχέσεις στον τομέα της ενέργειας και το 1994 έγινε πρώτος αντιπρόεδρος της Κρατικής Εταιρείας Πετρελαίου της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν (SOCAR). Συμμετείχε ενεργά στην εφαρμογή της στρατηγικής πετρελαίου του εθνικού ηγέτη Χεϊντάρ Αλίγιεβ.

 

Στη συνέχεια, ο κ. Αλίγιεβ ενεπλάκη σε άλλους τομείς της πολιτικής και κοινωνικής ζωής της χώρας. Έτσι, εξελέγη στο «Milli Majlis» (Κοινοβούλιο) και από τα τέλη της δεκαετίας του 90 κατείχε τη θέση του προέδρου της Εθνικής Ολυμπιακής Επιτροπής, ενώ από το 2005 διατελεί πρόεδρος του ηγετικού Κόμματος «Νέο Αζερμπαϊτζάν». Ήταν επίσης ενεργός στις διεθνείς σχέσεις ως Επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Αντιπροσωπείας του Αζερμπαϊτζάν στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης (PACE). Το 2003 εξελέγη αντιπρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης. Την ίδια χρονιά, μετά από έγκριση του Κοινοβουλίου, διορίστηκε Πρωθυπουργός και αργότερα εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν.

 

Μετά τις μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν και τις προσπάθειες που έγιναν στην εσωτερική και εξωτερική οικονομική πολιτική τα τελευταία 18 χρόνια, η οικονομία του Αζερμπαϊτζάν αναπτύχθηκε γρήγορα και το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) αυξήθηκε περισσότερο από τρεις φορές, το ποσοστό φτώχειας στο Αζερμπαϊτζάν μειώθηκε από 49 % έως 5% και το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε περίπου στο 6%. Το Αζερμπαϊτζάν έχει δημιουργήσει ένα ευνοϊκό επενδυτικό κλίμα το οποίο είχε εξασφαλίσει περίπου 280 δισεκατομμύρια δολάρια ως επενδύσεις στην οικονομία της χώρας, τα μισά από τα οποία προέρχονται από ξένες επενδύσεις. Τα στρατηγικά συναλλαγματικά αποθέματα του Αζερμπαϊτζάν υπερβαίνουν το εξωτερικό δημόσιο χρέος κατά έξι φορές. Το εξωτερικό χρέος του Αζερμπαϊτζάν αντιπροσωπεύει μόνο περίπου το 17,3 τοις εκατό του ΑΕΠ του. Μέχρι το τέλος του 2030, το Μπακού σχεδιάζει να το μειώσει στο 10%.

 

Τα επιτεύγματα του Αζερμπαϊτζάν εκτιμώνται ιδιαίτερα από τους διεθνείς θεσμούς. Η έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός κατατάσσει το Αζερμπαϊτζάν στη 10η θέση για τη μακροπρόθεσμη κυβερνητική στρατηγική και στην 5η θέση παγκοσμίως όσον αφορά τη δέσμευση της ηγεσίας για μεταρρυθμίσεις. Το Αζερμπαϊτζάν καταλαμβάνει τη 2η θέση για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στον πληθυσμό, την 11η για την αποτελεσματικότητα των σιδηροδρομικών υπηρεσιών, τη 12η για την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών αεροπορικών μεταφορών, την 25η για την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών θαλάσσιου λιμένα και την 27η για την ποιότητα της οδικής υποδομής.

Η δυναμική της οικονομικής ανάπτυξης, η οποία απέκτησε νέα ώθηση μέσω της συνολικής εξόρυξης και εξαγωγής φυσικών πόρων και της οικονομικής ανάπτυξης στο Αζερμπαϊτζάν δείχνει ότι η στρατηγική γραμμή που επιλέχθηκε διεξήχθη με επιτυχία. Παράλληλα, με τη διοχέτευση των εσόδων από πετρέλαιο στον μη πετρελαϊκό τομέα, εξασφαλίστηκαν σοβαρά επιτεύγματα στην ανάπτυξη αυτού του τομέα και ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης στον μη πετρελαϊκό τομέα τα τελευταία 10 χρόνια έφτασε σχεδόν το 11 τοις εκατό. Σήμερα το Αζερμπαϊτζάν κατέχει περισσότερο από το 60 τοις εκατό της προστιθέμενης αξίας στον Νότιο Καύκασο και έχει ενισχύσει τις θέσεις του ως ηγετικό κράτος της περιοχής. Τα τελευταία χρόνια, τα στρατηγικά συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 25 φορές και έφθασαν τα 55 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, ποσό που ξεπερνάει κατά 12 φορές το εξωτερικό χρέος του κράτους. Επιπλέον, το άνοιγμα νέων σφαιρών παραγωγής και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στον μη πετρελαϊκό τομέα, η άνευ προηγουμένου ανάπτυξη των συγκοινωνιακών και κοινοτικών υποδομών, η δημιουργία σύγχρονων επιχειρήσεων κοινωνικής υποδομής, συμπεριλαμβανομένης της οικοδόμησης νέας εκπαίδευσης, υγείας και αθλητικών εγκαταστάσεων αποτέλεσαν τη βάση της γενικότερης δυναμικής και βιώσιμης προόδου της χώρας σε αυτήν την περίοδο.

Σε συνεργασία με ξένους εταίρους το Αζερμπαϊτζάν ξεκίνησε και επέτρεψε μια σειρά από τεράστια έργα μεγάλης σημασίας που διευκόλυναν τη μεταφορά ενεργειακών πόρων, αγαθών και ανθρώπων με διαφορετικές διαδρομές και έτσι συνέβαλαν όχι μόνο στην ανάπτυξη της χώρας αλλά και στην περιφερειακή και ενδοπεριφερειακή συνεργασία.

Πρέπει να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια αυτών των ετών, το Αζερμπαϊτζάν εξασφάλισε σημαντική πρόοδο στην αποτελεσματική επίλυση των κοινωνικών προβλημάτων και το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης εδραιώθηκε σύμφωνα με προηγμένα διεθνή πρότυπα. Ένα νέο συνταξιοδοτικό σύστημα εγκαινιάστηκε και ένα σύστημα στοχευμένης κοινωνικής πρόνοιας και κοινωνικών επιδομάτων εδραιώθηκε και αναπτύχθηκε. Κατασκευάστηκαν περισσότεροι από 100 καταυλισμοί για τους πρόσφυγες και τα εσωτερικά εκτοπισθέντα άτομα,  έχει δοθεί στέγη σε περίπου 300.000 οικογένειες εσωτερικά εκτοπισθέντων άτομων και έχουν κατασκευαστεί περίπου 6.000 σύγχρονα διαμερίσματα για τις οικογένειες των αναπήρων και των θυμάτων πολέμου. 

Ένας από τους σημαντικότερους τομείς του στόχου του Προέδρου Αλίγιεβ είναι να μετατρέψει το πετρελαϊκό κεφάλαιο σε ανθρώπινο κεφάλαιο. Δεν είναι τυχαίο ότι τα τελευταία χρόνια άνοιξαν περισσότερα από 3.000 σχολεία στο Αζερμπαϊτζάν, ιδρύθηκαν νέα πανεπιστήμια, επισκευάστηκαν παλιά, χτίστηκαν σπίτια νεολαίας σε διάφορες περιοχές της χώρας, χτίστηκαν σύγχρονα Ολυμπιακά συγκροτήματα και κέντρα αθλητισμού και υγείας. Επιπλέον, περισσότερες από 600 νέες ιατρικές εγκαταστάσεις έχουν κατασκευαστεί ή ανακαινιστεί, επιτρέποντας στους πολίτες της χώρας να λαμβάνουν έγκαιρη και υψηλής ποιότητας θεραπεία και να διενεργούν εξετάσεις.

Η διαμόρφωση μιας δημοκρατικής κοινωνίας και οι διαφανείς δημόσιες σχέσεις στο Αζερμπαϊτζάν στα χρόνια της ανεξαρτησίας αποτέλεσαν την κύρια βάση της κρατικής πολιτικής. Ο πολιτικός πλουραλισμός στη χώρα έγινε η απαραίτητη βάση της δημόσιας προόδου στη χώρα. Επί του παρόντος, υπάρχουν κατάλληλες νομικές και δημοκρατικές πολιτικές προϋποθέσεις για την ελεύθερη δράση των πολιτικών κομμάτων στη χώρα. Σήμερα, 55 πολιτικά κόμματα είναι εγγεγραμμένα στο Αζερμπαϊτζάν, τα οποία συμμετέχουν ενεργά στη δημόσια πολιτική ζωή της χώρας και εκπροσωπούνται σε εκλεγμένα και άλλα κυβερνητικά όργανα.

 

Έχουν δημιουργηθεί πρόσθετες ευκαιρίες για την ενίσχυση της υλικοτεχνικής βάσης των πολιτικών κομμάτων και την ενίσχυση του ρόλου τους στο πολιτικό σύστημα της χώρας και στην ανάπτυξη της κοινωνίας των πολιτών. Η διαμόρφωση ενός νέου συστήματος δημοσίων σχέσεων βασισμένου σε δημοκρατικές αξίες οδήγησε σε σημαντικές αλλαγές στη δομή της κοινωνίας και δημιούργησε συνθήκες ώστε οι πολίτες να διαδραματίζουν πιο ενεργό ρόλο στις δημόσιες-πολιτικές διαδικασίες. Η κοινωνία των πολιτών στη χώρα αυτή τη στιγμή βιώνει μια ενεργή φάση ανάπτυξης. Περισσότερες από 2.700 ΜΚΟ δραστηριοποιούνται στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της εκπαίδευσης, της υγείας, του πολιτισμού, της οικονομίας, των κοινωνικών θεμάτων, της οικολογίας, του φύλου και άλλων τομέων και ο αριθμός τους αυξάνεται σταθερά. Τα τελευταία 10 χρόνια, έχουν γίνει σημαντικά βήματα για τη δημιουργία ΜΚΟ και τη βελτίωση της νομοθετικής βάσης προκειμένου να αξιοποιηθεί αποτελεσματικά το δυναμικό τους. Παράλληλα, στο Αζερμπαϊτζάν διαμορφώνεται ένας ελεύθερος και πλουραλιστικός τύπος σύμφωνα με τα παγκόσμια πρότυπα.

Ενισχύοντας τη θέση του στο σύστημα διεθνών σχέσεων, εδραιώνοντας ισότιμη συνεργασία με ξένες χώρες και διεθνείς οργανισμούς, το Αζερμπαϊτζάν πάντα δικαιολογούσε την εικόνα ενός αξιόπιστου εταίρου και κατάφερε να αυξήσει το κύρος του. Υπό αυτή την έννοια, πολλές διεθνείς εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στο Αζερμπαϊτζάν, πολιτικά, οικονομικά, πολιτιστικά και ανθρωπιστικά φόρουμ, αθλητικοί αγώνες, επιστημονικές, εκπαιδευτικές και στρατιωτικές εκθέσεις, συγκεντρώσεις,  συνοδεύονται από συναισθήματα εμπιστοσύνης εκ μέρους της παγκόσμιας κοινότητας.  

Δεδομένου ότι το 20% των διεθνώς αναγνωρισμένων εδαφών του Αζερμπαϊτζάν βρίσκονταν υπό την κατοχή της γειτονικής Αρμενίας για σχεδόν 30 χρόνια, το στρατιωτικό μέρος του προϋπολογισμού του Αζερμπαϊτζάν επικρατούσε πάντα για την αύξηση των δυνατοτήτων άμυνας και μάχης και την ανάπτυξη της στρατιωτικής βιομηχανίας. Μεταρρυθμίσεις στον τομέα της οικοδόμησης στρατού, η δημιουργία νέων στρατιωτικών μονάδων, η επισκευή παλαιών, η βελτίωση της διοικητικής μέριμνας, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση των στρατιωτικών, η επίλυση προβλημάτων στέγασης, η παροχή παντός τύπου στρατευμάτων με σύγχρονα όπλα, στρατιωτικό εξοπλισμό και άλλα μέτρα που ελήφθησαν κατέστησαν τις Ένοπλες Δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν τις ισχυρότερες στον Νότιο Καύκασο.

Τον Σεπτέμβριο του 2020, αντιμετωπίζοντας μια ακόμα στρατιωτική πρόκληση από την Αρμενία στην πρώτη γραμμή, το Αζερμπαϊτζάν αντεπιτέθηκε και έβαλε τέλος στην κατοχή των εδαφών του. Ο Πατριωτικός Πόλεμος των 44 ημερών είχε ως αποτέλεσμα να ηττηθεί η Αρμενία και να αναγκαστεί σε υπογραφή της πράξης συνθηκολόγησης στις 10 Νοεμβρίου 2020. Το Αζερμπαϊτζάν αποκατέστησε την εδαφική του ακεραιότητα. Το ίδιο το Αζερμπαϊτζάν εξασφάλισε την εφαρμογή των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ του 1993 που απαιτούσαν την άμεση, πλήρη και άνευ όρων αποχώρηση των ενόπλων δυνάμεων της Αρμενίας από τα κατεχόμενα εδάφη του Αζερμπαϊτζάν.

 

Όλες οι πόλεις και τα χωριά, συμπεριλαμβανομένων των μνημείων πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς του Αζερμπαϊτζάν, έχουν αφανιστεί εντελώς από την Αρμενία κατά τη διάρκεια της κατοχής. Η Αρμενία κατέστρεψε και βεβήλωσε σχεδόν όλους τους πολιτιστικούς και θρησκευτικούς χώρους, συμπεριλαμβανομένων των τζαμιών στα κατεχόμενα εδάφη, μερικά από τα τζαμιά μάλιστα χρησιμοποιήθηκαν ως στάβλοι για χοίρους και αγελάδες. 65 από τα 67 τζαμιά που βρίσκονται στα πρώην κατεχόμενα εδάφη έχουν καταστραφεί και τα δύο υπόλοιπα έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές. Ομοίως, τα νεκροταφεία έχουν υποστεί βανδαλισμούς.

 

Σήμερα το Αζερμπαϊτζάν ξεκίνησε μια μεγάλης κλίμακας ανοικοδόμηση των απελευθερωμένων περιοχών που έχουν ανακηρυχθεί ως Πράσινη Ενεργειακή Ζώνη, χτίζοντας νέες πόλεις και κωμοπόλεις από την αρχή, βασιζόμενο μέχρι στιγμής αποκλειστικά στους οικονομικούς του πόρους. Τα σχέδια του Προέδρου Αλίγιεβ για τις απελευθερωμένες περιοχές και την περιοχή συνολικά είναι η αποκατάσταση της ειρηνικής συνύπαρξης μεταξύ των κοινοτήτων της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν σε αυτές τις περιοχές όπως και στο υπόλοιπο Αζερμπαϊτζάν και την εξομάλυνση των σχέσεων με την Αρμενία για χάρη των σχέσεων καλής γειτονίας, της συνεργασίας και της ευημερίας στην ευρύτερη περιοχή