Η «20 η Ιανουαρίου» ως σύμβολο του αγώνα για την ελευθερία του λαού του Αζερμπαϊτζάν

Έχουν περάσει 34 χρόνια από το γεγονός που έμεινε χαραγμένο στην
ιστορία του Αζερμπαϊτζάν ως «Μαύρος Ιανουάριος» ή «Τραγωδία της 20ής
Ιανουαρίου».

*του Rahman Shahhuseynli

Η τραγωδία που συνέβη τη νύχτα της 19ης προς την 20η
Ιανουαρίου 1990 επιτάχυνε την απελευθέρωση ενός έθνους που είχε
υποδουλωθεί από τη Σοβιετική αυτοκρατορία για σχεδόν 70 χρόνια. Μεταξύ
των παραγόντων που ώθησαν την ταχεία εξέλιξη των γεγονότων ήταν η
κλιμάκωση των εδαφικών διεκδικήσεων της Αρμενίας έναντι του
Αζερμπαϊτζάν, καθώς και η αναγκαστική εκδίωξη των Αζερμπαϊτζάνων από
τα ιστορικά τους εδάφη.
Αν και οι ιστορικές συνθήκες ήταν ώριμες για την κατάρρευση της ΕΣΣΔ,
έπρεπε να υπάρχουν ιδιότητες όπως το πνεύμα της ελευθερίας, της ενότητας
και του θάρρους ενός έθνους ώστε τα υποκείμενα της Ένωσης να κάνουν
βήματα για την επίτευξη του στόχου. Στις 20 Ιανουαρίου 1990 ο λαός του
Αζερμπαϊτζάν με πνεύμα ανεξαρτησίας και αποφασιστικότητας έκανε ένα
τόσο αποφασιστικό βήμα για να αγωνιστεί για την ελευθερία του.
Την παραμονή αυτών των γεγονότων, αντί να λάβει προληπτικά μέτρα
για να σταματήσει την εθνοτική σύγκρουση που ξέσπασε στην περιοχή του
Νοτίου Καυκάσου, η σοβιετική ηγεσία κινητοποίησε και όπλισε τους
στρατιώτες και τους αξιωματικούς από τη Σταυρούπολη, το Κρασνοντάρ και
το Ροστόφ και τους έστειλε στο Αζερμπαϊτζάν. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές
ο αριθμός των στρατευμάτων που έστειλε η Μόσχα στο Μπακού τη νύχτα της
19ης Ιανουαρίου ήταν 60.000.
Εκείνο το βράδυ, ο γενναίος λαός του Αζερμπαϊτζάν συνέρρευσε στους
δρόμους και τα «maidan» του Μπακού για μια ειρηνική διαδήλωση, ως
ένδειξη διαμαρτυρίας για την προδοτική στάση της πρώην ηγεσίας της ΕΣΣΔ
έναντι του Αζερμπαϊτζάν. Αν και ήταν απροσδόκητο για τους απλούς
ανθρώπους ότι οι δίκαιες απαιτήσεις των σοβιετικών πολιτών στις ειρηνικές
διαδηλώσεις θα ικανοποιούνταν από τη Μόσχα με στρατεύματα που είναι
οπλισμένα από την κορυφή ως τα νύχια, δεν ήταν κάτι καινούργιο για όσους
γνώριζαν την ουσία αυτού του πολιτικού καθεστώτος και το σάπιο σοβιετικό
σύστημα εξουσίας. Τέτοιες σφαγές και αντίποινα πραγματοποιήθηκαν στο
πλαίσιο της κρατικής πολιτικής ακόμη και κατά την περίοδο της
«αναγέννησης» της ΕΣΣΔ.

Το βράδυ της 19ης Ιανουαρίου οι Σοβιετικοί στρατιώτες προέταξαν τα
«Καλάσνικοφ», τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού και τανκς
και ξεκίνησαν μια άνευ προηγουμένου σφαγή στο Αζερμπαϊτζάν. Η είσοδος
των ειδικών δυνάμεων του σοβιετικού στρατού και μιας μεγάλης ομάδας
στρατευμάτων στο Μπακού από διαφορετικές κατευθύνσεις παρατηρήθηκε
με ιδιαίτερη σκληρότητα και απαράμιλλη βαρβαρότητα. Τεθωρακισμένα
οχήματα μάχης συνέτριψαν ό,τι έμπαινε στο δρόμο τους στους δρόμους του
Μπακού και οι στρατιώτες πυροβόλησαν εναντίον όλων των έμβιων και
άψυχων γύρω τους. Άνθρωποι πυροβολήθηκαν στα λεωφορεία, στα
αυτοκίνητά τους και στα διαμερίσματά τους. Αδιαφορώντας για τους
πολιτισμένους κανόνες και τις ανθρώπινες αξίες, οι αχαλίνωτοι Σοβιετικοί
στρατιώτες συνέτριψαν ακόμη και τα ασθενοφόρα που έρχονταν να
βοηθήσουν τους τραυματίες και σκότωσαν τους ιατρούς. Έτσι, η τραγωδία
της 20ης Ιανουαρίου άφησε πίσω της 147 μάρτυρες, περίπου 700 τραυματίες
και περισσότερους από 800 συλληφθέντες Αζερμπαϊτζάνους.
Εκείνη την εποχή ο Heydar Aliyev, που ζούσε στη Μόσχα, ήταν η πρώτη
πολιτική προσωπικότητα που εξέφρασε δημόσια έντονη διαμαρτυρία για την
τραγωδία. Την επόμενη κιόλας μέρα, ο Heydar Aliyev έδωσε συνέντευξη
Τύπου στη μόνιμη αντιπροσωπεία του Αζερμπαϊτζάν στη Μόσχα, όπου
καταδίκασε έντονα αυτή τη βαναυσότητα και επέκρινε την τότε ηγεσία της
ΕΣΣΔ που ήταν η μόνη υπεύθυνη για την καταστροφή. Αποκαλύπτοντας
θαρραλέα τα ονόματα των οργανωτών και των δραστών αυτών των
εγκλημάτων σε ολόκληρο τον κόσμο στη συνέντευξη Τύπου, ο Heydar Aliyev
έγινε για άλλη μια φορά η φωνή του έθνους του.
Η 20η Ιανουαρίου 1990 θα παραμείνει στην ιστορία της ανθρωπότητας
ως ένα από τα πιο αιματηρά εγκλήματα που διαπράχθηκαν όχι μόνο εναντίον
των Αζερμπαϊτζάνων αλλά και ολόκληρης της ανθρωπότητας από το
μιλιταριστικό καθεστώς της ΕΣΣΔ. Αυτή η τραγωδία έχει γίνει τόσο "αιματηρή"
όσο και "ένδοξη" σελίδα της ιστορίας του Αζερμπαϊτζάν. Εκείνη τη νύχτα, ο
ηρωικός λαός του Αζερμπαϊτζάν το απέδειξε σε όλο τον κόσμο με τη ζωή του
ότι καμία στρατιωτική δύναμη δεν είναι ισχυρότερη από τη θέληση και την
αποφασιστικότητα των λαών, ότι η κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα του
Αζερμπαϊτζάν είναι η υψηλότερη αρχή και ότι η ανεξαρτησία του κράτους και
η ελευθερία του λαού είναι η πιο ιερή αξία για αυτούς.
Ας αναπαυθούν εν ειρήνη οι ψυχές των Μαρτύρων της 20ης Ιανουαρίου!

Ο Rahman Shahhuseynli, είναι διπλωμάτης της Πρεσβείας της
Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν στην Δημοκρατία της Ελλάδος.