Φάκελος Κύπρου: «Τους θάψαμε ζωντανούς για να μπαζώσουμε το λιμάνι…»

Της Πέννυς Κροντηρά

42 χρόνια μετά την επέτειο του χουντικού πραξικοπήματος ανατροπής του Μακαρίου, την 15η Ιουλίου του 1974 και της τουρκικής εισβολής, πέντε ημέρες αργότερα στη Μεγαλόνησο, μια νέα μαρτυρία – φωτιά Τούρκου έρχεται να ταράξει τις ψυχές των Ελληνοκυπρίων, καθώς κάνει λόγο για γενική δολοφονία την περίοδο εκείνη στην Κερύνεια και τον Απόστολο Βαρνάβα. Στόματα που έμειναν κλειστά εις βάρος ενός λαού και χιλιάδων οικογενειών, τώρα ανοίγουν.

Το «Κ» μίλησε με τη Μαρία Καλμπουρτζή, πρόεδρο της Πανελλήνιας Επιτροπής Γονέων και Συγγενών Αδηλώτων Αιχμαλώτων και Αγνοουμένων της Κυπριακής Τραγωδίας, για αυτή την καταγγελία που ήρθε στο φως αλλά και με τον κ. Παναγιώτη Αφάλη, πρόεδρο του συλλόγου «Κομάντος 1974», για την επιχείρηση «Νίκη» στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας, όπου επιτέλους τον Σεπτέμβριο θα παραδοθούν στους συγγενείς τα λείψανα των τεθνεώτων. Ακόμα ο διεθνολόγος-στρατηγικός αναλυτής, Αθανάσιος Δρούγος, αναλύει σε ποιο σημείο βρίσκεται το Κυπριακό και την εξέλιξη της υπόθεσης σήμερα.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΦΑΛΗΣ:

«Έτσι συνετρίβη το αεροπλάνο με τους λοκατζήδες»

Ο πρόεδρος του συλλόγου «Κομάντος 1974» κ. Παναγιώτης Αφάλης, μιλά για το πραξικόπημα και την επιχείρηση «Νίκη» όπου κατέπεσαν τα αεροπλάνα Νοράτλας καθώς και για τους είκοσι εννέα καταδρομείς της Α΄ Μοίρας Καταδρομών που έχασαν τη ζωή τους εκείνο το βράδυ στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας και που το Σεπτέμβρη, ύστερα από σαράντα δύο χρόνια, θα επιστραφούν τα οστά των δεκαπέντε.

«Έχουν περάσει ήδη σαράντα δύο χρόνια και σκέφτομαι ότι η Κύπρος βρίσκεται όπως ακριβώς την αφήσαμε και ίσως σε χειρότερη κατάσταση, γιατί ενώ βρίσκεται σε ειρηνική περίοδο δεν υπάρχει κάποιος που να ενδιαφέρεται από τους μεγάλους που ήρθαν τότε από την Αμερική και σχεδίασαν το πραξικόπημα που ήταν ένα βήμα για να γίνει η εισβολή των Τούρκων. Στην ουσία έβαλαν τον κόσμο σε έναν εμφύλιο πόλεμο για να πετύχουν να διαλύσουν ένα ανεξάρτητο κράτος. Είναι σαν να έρθουν σήμερα στρατεύματα από την Κύπρο ή κάποια άλλη χώρα στην Ελλάδα, για να καταλύσουν τη δημοκρατία που έχει ψηφίσει ο κόσμος. Αυτά ήταν τα σχέδια και βρέθηκε ο κατάλληλος άνθρωπος, ο Ιωαννίδης, που δεν κάθισε να σκεφτεί τι του υπαγόρευαν και να καταλάβει ότι δεν μπορεί ένας στρατιωτικός να ρυθμίσει πώς θα μοιραστεί ένα κράτος.

Σαν μονάδα καταδρομών πήραμε μία εντολή χωρίς να προβλέπεται από τα στρατιωτικά σχέδια και τα επιτελεία επιχειρήσεων, η Α’ Μοίρα Καταδρομών να ξεκινήσει από την Κρήτη για να πάει στην Κύπρο και η Β’ Μοίρα Καταδρομών από τη Θεσσαλονίκη. Οι άνθρωποι της χούντας είχαν στα κεντρικά σημεία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης μονάδες καταδρομών για να τους προστατεύουν και οι διοικητές ήταν φίλοι τους. Οπότε ξεκίνησαν, πήγαν στην Κρήτη και ξαναγύρισαν. Ενώ η Α’ Μοίρα Καταδρομών προβλεπόταν να πάει η μισή στη Ρόδο και η μισή στην Κω και όχι στην Κρήτη. Άλλαξαν τα σχέδια, προετοιμαστήκαμε και μπήκαμε στα αεροσκάφη. Από τα είκοσι που ήταν να φύγουν, τελικά δόθηκε εντολή να φύγουν τα δεκαπέντε και τα υπόλοιπα να παραμείνουν. Τα Νοράτλας ήταν μεγάλης ηλικίας αεροπλάνα και μαζί με το πλήρωμα χώραγαν τριάντα πέντε άτομα. Η επιχείρηση «Νίκη» οφείλεται στους Έλληνες πιλότους, ήταν καταδρομική επιχείρηση μεν, αλλά των Ελλήνων αεροπόρων. Εμείς που ήμασταν μέσα στα αεροσκάφη προσφέραμε μόνο ηθική στήριξη επειδή ήμασταν λοκατζήδες, δεν κάναμε τίποτα άλλο, σε μία θέση καθίσαμε δεμένοι. Στη θέση μας μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε άλλος ή αντικείμενα. Οι άνθρωποι που τα πιλόταραν και τα προσγείωσαν είχαν το βάρος της αποστολής εν μέσω πυρών, χωρίς όργανα πλοήγησης και φώτα. Τελικά προσγειώθηκαν δεκατρία αεροσκάφη. Το ένα έπεσε αύτανδρο και σώθηκε ένας καταδρομέας και άλλο ένα χτυπήθηκε όπου είχαμε εννέα τραυματίες και δύο νεκρούς. Συνολικά πέθαναν τριάντα τρία άτομα, είκοσι εννέα καταδρομείς και τέσσερις αεροπόροι.

Την επόμενη μέρα πήγαν οι δικοί μας αξιωματικοί και κοίταξαν μήπως μπορούσε να αναγνωριστεί κανείς, αλλά ήταν δύσκολη η κατάσταση, είχαν καεί όλοι. Έτσι πήραν απόφαση και τους έθαψαν μαζί με τα συντρίμμια, φτιάχνοντας ένα επιβλητικό μνημείο με ένα σταυρό σε σχήμα αεροπλάνου. Κάθε χρόνο μας καλούν η Κυπριακή Δημοκρατία και το Υπουργείο Άμυνας της Ελλάδας να πηγαίνουμε στο μνημόσυνο που τελούν. Είχαν γίνει πολλές προσπάθειες να βρεθούν τα οστά και να δοθούν στους συγγενείς, αλλά συνέβαιναν πολλά λάθη στην ταυτοποίηση και μετά έπρεπε να τα πάρουν πίσω. Όταν δύο οικογένειες συγγενών κατέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αναγκάστηκε η Κυπριακή Δημοκρατία να ανοίξει τον Τύμβο της Μακεδονίτισσας. Τον Σεπτέμβρη θα δοθούν τα οστά δεκαπέντε τεθνεώτων.

Η ουσία δεν είναι να επιστραφούν μόνο τα οστά, αλλά να φτιαχτούν μνημεία και προτομές ώστε να θυμάται ο κόσμος ότι αυτά τα παιδιά ήταν ήρωες. Ο σύλλογος Κομάντο 1974 έχει κάνει είκοσι δύο προτομές και άλλες επτά θα τελειώσουν σε λίγο χρονικό διάστημα. Μόλις ολοκληρώσουμε τη διαδικασία αυτή θα είμαστε πολύ υπερήφανοι για τα παιδιά που έχασαν τη ζωή τους, ενώ εμείς μείναμε και ζήσαμε. Το κράτος έπρεπε να είχε φροντίσει να μείνουν αυτοί οι άνθρωποι αιώνια στη μνήμη μας και να περνούν οι νέοι από τις πλατείες και να παραδειγματίζονται βλέποντας τις προτομές».

ΤΟΥΡΚΟΣ ΑΥΤΟΠΤΗΣ ΜΑΡΤΥΡΑΣ:

«Θάψαμε τους Κυπρίους αιχμαλώτους ζωντανούς…»

 

 

Η τουρκοκυπριακή εφημερίδα «Αφρίκα» με τίτλο «Τους έθαψαν ζωντανούς», αναφέρεται σε Ελληνοκύπριους αιχμαλώτους που είχαν μεταφερθεί στο λιμάνι της Κερύνειας με τελικό προορισμό τα Άδανα της Τουρκίας κατά την εισβολή του 1974 και εκεί φέρονται να τους δολοφόνησαν άγρια και να τους έθαψαν.
Πολίτης που βρισκόταν εκεί για να ρίξει μπετόν, μίλησε στην «Αφρίκα» και μετέφερε το διάλογο δύο Τούρκων στρατιωτών: «Και αυτούς να τους μεταφέρουμε στα Άδανα, θα κάνουμε ό,τι κάναμε και στους άλλους. Τους άλλους τους μεταφέραμε, τους δέσαμε τα χέρια και τα πόδια και ζωντανούς τους θάψαμε κοντά σε έναν ποταμό εκεί… Δεν ξοδέψαμε καμία σφαίρα. Επειδή τους θάψαμε στην όχθη, το ποτάμι με το πέρασμα του χρόνου θα τους σκεπάσει και θα τους παρασύρει. Δεν θα μπορούν να βρουν τα ίχνη τους».

Ο αυτόπτης μάρτυρας που μίλησε στον δημοσιογράφο Σενέρ Λεβέντ, ήταν το 1974, περίπου 17 χρονών και ο στρατός του είχε αναθέσει, μαζί με άλλους, να ρίξουν μπετόν στο δρόμο προς το λιμάνι της Κερύνειας για την πρόσβαση εκεί. Εκεί, σύμφωνα με τη μαρτυρία, στο ρεπορτάζ του Σενέρ Λεβέντ, έφερναν τους Ελληνοκύπριους αιχμαλώτους στη σειρά και κάθε φορά που γυρνούσαν να τους δουν ο Τούρκος στρατιώτης που ήταν εκεί τους έλεγε να μην κοιτούν προς των μέρος των αιχμαλώτων, αλλά αλλού. Εκεί, άκουσε και τον διάλογο μεταξύ των στρατιωτών του τουρκικού στρατού ο νεαρός – τότε – μάρτυρας, ο οποίος – ανέφερε ο Λεβέντ – θεωρούσε ότι ήταν ένα από τα μεγαλύτερα μυστικά αυτό και σκέφτηκε πολύ πριν του πει το τι είδε και χρησιμοποίησε πολύ προσεκτικά τις λέξεις θυμούμενος σαν χτες αυτό που έγινε τότε.

Στο άρθρο του Σενέρ Λεβέντ, που αναφέρεται στο θέμα, γράφει επίσης ότι στον κήπο της εκκλησίας του Αποστόλου Βαρνάβα βρίσκεται ο μεγαλύτερος μαζικός τάφος και διερευνάται ο ισχυρισμός ότι ο τάφος αυτός μετακινήθηκε. Ο Σενέρ Λεβέντ γράφει ότι σε εκείνον το μαζικό τάφο ήταν θαμμένοι οι Ελληνοκύπριοι που είχαν δολοφονηθεί από τα γύρω από την εκκλησία του Αποστόλου Βαρνάβα χωριά. Μετά την ίδρυση της επιτροπής αγνοουμένων στις αρχές του 1990, συνεχίζει ο Λεβέντ, η Τουρκία θέλησε να εξαφανίσει τους ομαδικούς τάφους στην Κύπρο. Και γι` αυτό έστειλε σε ειδική αποστολή κάποιους στο νησί, οι οποίοι είχαν γυρίσει πόρτα – πόρτα σε αυτούς που ήξεραν πληροφορίες για τους ομαδικούς τάφους. Ένας εξ αυτών ήταν και ο Κουτλού Ανταλί, σημειώνει ο Λεβέντ, ο οποίος δολοφονήθηκε αργότερα.

Πρώτο Θέμα Μανώλης Καλατζής

 

 

ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΜΠΟΥΡΤΖΗ:

«Καμία απάντηση για την ομολογία του Τούρκου στρατιώτη»

Η κα Μαρία Καλμπουρτζή, πρόεδρος της Πανελλήνιας Επιτροπής Γονέων και Συγγενών Αδηλώτων Αιχμαλώτων και Αγνοουμένων της Κυπριακής Τραγωδίας, μιλά στο «Κ» και εξηγεί γιατί ύστερα από σαράντα δύο χρόνια υπάρχουν ακόμα αγνοούμενοι και δεν έχει δοθεί μία απάντηση στους συγγενείς τους και απαντά στην καταγγελία του Τούρκου στρατιώτη. «Η τουρκική εφημερίδα «Αφρίκα» που ο εκδότης της είναι ο Σενέρ Λεβέντ, που έβγαλε την είδηση, είναι αξιόπιστος δημοσιογράφος . Έχουμε υποχρέωση να διερευνήσουμε περαιτέρω την καταγγελία που έχει γίνει, αλλά κυρίως από ανθρωπιστικούς λόγους, γιατί η εκτίμησή μας από τις πληροφορίες είναι ότι αφορούν Ελληνοκύπριους, στο σύνολό τους. Είναι πληροφορίες που αυτή την περίοδο αναζωπυρώνονται και βγαίνουν στη δημοσιότητα γιατί είναι επίκαιρες. Θέλω να υπάρξει διαχωρισμός μεταξύ πεσόντα και αγνοούμενου, γιατί πολλές φορές υπάρχει σύγχυση. Ο πεσών είναι κάποιος που έχουμε σοβαρές ενδείξεις ότι έχει σκοτωθεί αλλά δεν έχει βρεθεί ακόμα η σορός. Ο αγνοούμενος δεν ξέρουμε εάν είναι εν ζωή ή νεκρός. Έστω και μετά από σαράντα δύο χρόνια δεν ψάχνουμε μόνο σορούς αλλά την τύχη των ανθρώπων μας, γιατί δεν έχουμε αποκλείσει ποτέ ότι κάποιοι μπορεί να είναι ζωντανοί. Αυτή τη στιγμή είναι αγνοούμενα εξήντα τέσσερα άτομα, ήταν εβδομήντα εφτά, αλλά έγιναν δεκατρείς ταυτοποιήσεις, παρότι υπάρχουν προβλήματα ταυτοποίησης. Για να γίνει επιστροφή των οστών πρέπει να υπάρχει ταύτιση 99,95% στο dna, σύμφωνα με το πρωτόκολλο. Θα υπάρξουν και άλλες ταυτοποιήσεις που βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη ανάμεσα στους γενετιστές και τους ανθρωπολόγους. Οι χώροι ταφής κυρίως, βρίσκονται στα Κατεχόμενα, όπου είναι πλέον και το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ. Βέβαια υπάρχει έντονη και διαχρονική αντίδραση και αδιαλλαξία από τους Τούρκους, δεν ανοίγουν τα στρατιωτικά αρχεία που υπάρχουν για να δώσουν πληροφορίες για τους αγνοούμενους και μεθοδευμένα έχουν κηρυχτεί κάποιες περιοχές στρατιωτικές οπότε πρέπει να έχει εξασφαλίσει άδεια από τον τούρκικο στρατό η Διερευνητική Επιτροπή των Αγνοουμένων, για να πάει να κάνει την εκταφή και να δει αν υπάρχουν ή όχι ευρήματα. Υπάρχει μόνιμη ολιγωρία από την πλευρά τους.

 

Η Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων είναι κάτω από την ομπρέλα των Ηνωμένων Εθνών και ψάχνει επίσημα τους αγνοούμενους της Κύπρου του 1974. Αποτελείται από έναν Ελληνοκύπριο, έναν Τουρκοκύπριο και ένα ουδέτερο μέλος των Ηνωμένων Εθνών. Εμείς ως Πανελλήνια Επιτροπή Γονέων και Συγγενών Αδηλώτων Αιχμαλώτων και Αγνοουμένων της Κυπριακής Τραγωδίας πιέζουμε και συνεργαζόμαστε με το ελληνικό, το κυπριακό κράτος και τη ΔΕΑ και επιμένουμε σε ταχύτερες διαδικασίες, να γίνουν πιο γρήγορα οι ενέργειες, γιατί έχουν παρέλθει τόσα χρόνια. 1.060 Ελληνοκύπριοι και Ελλαδίτες μετά από σαράντα δύο χρόνια, ακόμη αγνοούνται. Μία δήλωση, η Ελλάδα πρέπει επίσημα και μεθοδευμένα να ασχοληθεί με τους αγνοούμενους, όχι μόνο τον επίκαιρο χρόνο, δηλαδή τον Ιούλιο. Το κράτος θα πρέπει συνειδητά και σοβαρά να ασχοληθεί με το θέμα των αγνοουμένων. Να υπάρχει πολιτική βούληση για άμεση λύση στο θέμα των αγνοουμένων. Θα μπορούσε να έχει γίνει και διακρατική προσφυγή της Ελλάδας κατά της Τουρκίας, καθώς για έναν μόνο αγνοούμενο η Δανία έκανε διακρατική προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και την κέρδισε, την ώρα που η Ελλάδα είχε εβδομήντα εφτά άτομα σε διατεταγμένη υπηρεσία στην Κύπρο. Οι άνθρωποι αυτοί στην πλειοψηφία τους ήταν στρατιώτες και είχαν πάρει μετάθεση για την Κύπρο, πολέμησαν ηρωικά και χάθηκαν. Νομίζω ότι σαράντα δύο χρόνια είναι πολλά για να μην έχουμε αποτελέσματα. Είναι τεράστιο ανθρωπιστικό θέμα και οι οικογένειες των αγνοουμένων έχουν αντίστοιχα δικαιώματα ,αν ανατρέξουμε στο Διεθνές Δίκαιο, γιατί έχουν υποστεί τεράστια ηθική βλάβη και δεν μιλάμε για αποζημιώσεις αλλά ηθικές αποκαταστάσεις».