ALEXIS, γιου σπιτ ίνγκλις; Θυμίζει Έλληνα μετανάστη στις ΗΠΑ που δήθεν ξέχασε τα ελληνικά του

 

Με τη φράση του τίτλου τα πιτσιρίκια τη δεκαετία του ’50 υποδύονταν τους αγγλομαθείς στα παιχνίδια τους. Έκτοτε έχουν περάσει πολλές δεκαετίες και τα σημερινά πιτσιρίκια διδάσκονται αγγλικά από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού – άλλο αν τα μαθαίνουν κιόλας.

Του Κώστα Ιωάννου

Δεν έχει γίνει γνωστό σε ποια κατηγορία εντάσσεται ο Αλέξης Τσίπρας: διδάχτηκε αγγλικά και απλώς δεν τα έμαθε ή δεν θυσίασε χρόνο από την αγωνιστική του δραστηριότητα για να παρακολουθήσει μαθήματα ξένης γλώσσας; Το αποτέλεσμα είναι ότι τα αγγλικά του είναι ελάχιστα καλύτερα από το «γιου σπιτ ίνγκλις» αλλά παρ’ όλα αυτά επιμένει να μιλάει την ιδιόγλωσσά του στις δημόσιες εμφανίσεις του στο εξωτερικό.

Ο πρώτος που επισήμανε την ανεπάρκειά του στη γλώσσα του Σαίξπηρ και της σύγχρονης τεχνολογίας ήταν ο Γιάνης Βαρουφάκης. Σύμφωνα με δική του αφήγηση, προειδοποίησε τον Αλέξη Τσίπρα ότι, αν θέλει να γίνει πρωθυπουργός, πρέπει να μάθει αγγλικά. Ο Τσίπρας προτίμησε να προηγηθεί το πρωθυπουργικό αξίωμα και ν’ ακολουθήσει η εκμάθηση της ξένης γλώσσας. Αποδείχθηκε σωστή απόφαση γιατί αν περίμενε πρώτα να πάρει το Lower θα καθυστερούσε τόσο πολύ ώστε ίσως να έχανε την ευκαιρία και να μη γινόταν ποτέ πρωθυπουργός.

Πάντως φαίνεται ότι η συμβουλή του νάρκισσου έπιασε τόπο, αν κρίνει κανείς από το γεγονός ότι σε μια από τις πρώτες του συνεντεύξεις στο «αποστειρωμένο» περιβάλλον της ΕΡΤ, ο νεοφώτιστος πρωθυπουργός πέταξε την πρώτη αγγλική λέξη που ακούσαμε από το στόμα του. Σε ερώτηση του δημοσιογράφου περί Βαρουφάκη, ο Αλέξης Τσίπρας τον χαρακτήρισε «asset» της κυβέρνησής του (σ.σ. το λεξικό μεταφράζει τη λέξη ως «κεφάλαιο», «προσόν»). Η ξαφνική προσφυγή σε μια ξένη γλώσσα θύμισε τους Έλληνες μετανάστες στις ΗΠΑ, που μετά από ελάχιστο διάστημα παραμονής στην ξενιτιά, καμώνονται από ξιπασιά ότι ξέχασαν τα ελληνικά τους και δανείζονται εκφράσεις από τη γλώσσα της νέας τους πατρίδας. Ωστόσο το πιθανότερο είναι ότι ο Αλέξης Τσίπρας ήθελε να δείξει στους οπαδούς του ότι μιλάει αγγλικά (για να διαψεύσει όσους υποστήριζαν το αντίθετο) και στον Βαρουφάκη ότι η προτροπή του εισακούστηκε.

ΤΟ ΚΑΖΟ ΜΕ ΤΟΝ ΚΛΙΝΤΟΝ

Πολλοί το άκουσαν, λίγοι το σχολίασαν κι ακόμη λιγότεροι το αξιολόγησαν στις σωστές διαστάσεις του. Κι έτσι ο Αλέξης Τσίπρας, με τον αέρα της πρώτης «επιτυχημένης» δοκιμής, αισθάνθηκε τόσο επαρκής ώστε να επιχειρήσει να επιδείξει την πρόοδό του σε διεθνές ακροατήριο. Η αλήθεια είναι πως για έναν αρχάριο δεν τα πηγαίνει άσχημα. Άλλο όμως να είσαι σε θέση να παραγγείλεις χάμπoυργκερ στα MacDonalds ή να μάθεις πόσο κάνει ένα προϊόν στο σούπερ μάρκετ κι εντελώς άλλο να τα βγάλεις πέρα σε μεγάλης διάρκειας συνομιλία με τον Μπιλ Κλίντον και μάλιστα σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση. Εκεί όχι μόνο συνάντησε δυσκολίες, ακόμη και στην κατανόηση των ερωτήσεων (τις οποίες ο πολύπειρος Αμερικανός ηγέτης, δείχνοντας κατανόηση, υπέβαλλε μιλώντας αργά και καθαρά), αλλά υπέπεσε σε κωμικοτραγικά λάθη σκεπτόμενος ελληνικά και μεταφράζοντας αυθαίρετα σε αγγλικά. Το κορυφαίο ήταν ο «ψυχρός πόλεμος» που αποδόθηκε ως «frozen war», δηλαδή… παγωμένος.

Είτε πρόκειται για έπαρση είτε για συνεχιζόμενη περιφρόνηση του κινδύνου, ο πρωθυπουργός εξακολούθησε σε κάθε ευκαιρία να μιλάει σε ένα είδος «αγγλικής άνευ διδασκάλου». Στη Σαπιέντζα της Ιταλίας έδωσε «ρεσιτάλ» τερατωδών γλωσσικών, συντακτικών και εννοιολογικών σφαλμάτων, που διαδόθηκε μέσω διαδικτύου προκαλώντας χλευαστικά σχόλια. Κάποιες κακές γλώσσες είπαν ότι μάλλον ήταν επηρεασμένος από τις αποδοκιμασίες με τις οποίες τον υποδέχτηκαν ομάδες αριστεριστών που τον κατηγορούσαν για εξαπάτηση του ελληνικού λαού. Αποδείχθηκε όμως ότι στον τομέα της γλωσσομάθειας ο Τσίπρας συνεχίζει ακάθεκτος. Πολύ πρόσφατα, και χωρίς να έχει προηγηθεί αιτία που να προκαλέσει τον εκνευρισμό του, μετάφρασε στα δικά του «αγγλικά» γνωστή ελληνική παροιμία, μετατρέποντας τον «γάιδαρο» σε «καμήλα» (camel στα… κανονικά αγγλικά) και την «ουρά» του (tail) σε «σειρά αναμονής» (queue).

 

ΑΓΓΛΙΚΟΥΡΕΣ…

Αν ο αυθορμητισμός μιας ζωντανής ομιλίας ή δήλωσης δικαιολογεί κάποια λάθη (πάντως όχι τέτοιου μεγέθους) το βιντεοσκοπημένο μήνυμα του πρωθυπουργού προς υποψήφιους επενδυτές είναι πρωτοφανής και ασυγχώρητη γκάφα. Η φράση «Greece is come here» (σ.σ. Η Ελλάδα είναι… επιστροφή) μπορεί να ειπωθεί μόνο από αγράμματο μέλος κατώτερου πληρώματος σε γκαζάδικο και πάντως όχι από πρωθυπουργό ευρωπαϊκής χώρας. Φαίνεται όμως ότι τις ίδιες επιδόσεις στις ξένες γλώσσες έχουν και «τα παιδιά του λαού» τα οποία εμπιστεύεται ο πρωθυπουργός για να τον συμβουλεύουν: πολλοί απ’ αυτούς το μήνυμα το είδαν αλλά κανείς δεν πρόσεξε ή δεν κατάλαβε την… αγγλικούρα ώστε να τον προστατέψει από ένα νέο κύμα χλεύης.

Με τόσα και τέτοια παιδαριώδη λάθη ουσίας, περνά απαρατήρητη η απεγνωσμένη προσπάθεια του πρωθυπουργού να μιμηθεί την προφορά της αγγλικής. Όποιος δεν έχει εξασκηθεί στην ομιλία εκφέρει άλλ’ αντ’ άλλων τα παχιά σύμφωνα (sh, ch) και, όπου υπάρχουν, τα μη καθαρά φωνήεντα (cap, cup, cop) της γλώσσας, για να μην επεκταθούμε στις ιδιομορφίες των φθόγγων r και t, ανάλογα με τη βρετανική ή την αμερικανική προφορά.

Όσοι θυμούνται την προφορά των ελληνικών στους χαιρετισμούς του Μπαράκ Ομπάμα και του Εμανουέλ Μακρόν θα καταλάβουν πώς ακούγονται τα αγγλικά του Αλέξη Τσίπρα. Έτσι το αλλοπρόσαλλο ακρόαμα απωθεί τον ξένο προς τον οποίο υποτίθεται ότι τιμητικά απευθύνεται με αποτέλεσμα να χάνεται σε μεγάλο βαθμό και το νόημα των λεγομένων – για να μη μιλήσουμε για την απώλεια σε σοβαρότητα και σε δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης.

Μια πιθανή εξήγηση της επιμονής του Αλέξη Τσίπρα να εξασκεί τα αγγλικά του σε διεθνές κοινό είναι η αντιγραφή παρόμοιας συμπεριφοράς ξένων ηγετών που επισκέπτονται την Ελλάδα. Επειδή έχουν ενημερωθεί για τον νεοελληνικό επαρχιωτισμό ανοίγουν τις ομιλίες τους με μια σύντομη φράση σε σπαστά ελληνικά, πιστεύοντας ότι κολακεύουν την εθνική μας ματαιοδοξία – και σε μεγάλο βαθμό κερδίζουν συμπάθειες. Ουδέποτε όμως αποπειράθηκαν να εκφέρουν κάτι περισσότερο από έναν χαιρετισμό, πόσω μάλλον να κάνουν ολόκληρη ομιλία στα ελληνικά. Ας σημειωθεί ότι οι ξένοι ηγέτες, αν και πολύγλωσσοι στην πλειονότητά τους, μιλούν αγγλικά μόνο στις κατ’ ιδίαν συνεννοήσεις τους για λόγους αμεσότητας στην προσωπική επαφή και αποκλειστικά τη μητρική τους στις επίσημες δηλώσεις τους. Δεν το κάνουν επειδή αισθάνονται πολύ πιο ασφαλείς απέναντι σε τυχόν κακοτοπιές ή παρανοήσεις αλλά κι από αίσθημα γλωσσικού πατριωτισμού.

ΚΟΥΤΣΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ…

Δυστυχώς, ο Έλληνας πρωθυπουργός δεν δείχνει να αισθάνεται υπερήφανος για τη γλώσσα του – ίσως γιατί ούτε αυτή τη γνωρίζει σε βάθος (έχει χαρακτηρίσει «ενεργειοβόρο» μια ηλεκτροπαραγωγική περιοχή και δεν διακρίνει τη διαφορά μεταξύ του πιστώνω και του χρεώνω). Κι όμως η ελληνική είναι γλώσσα με ιστορία αιώνων αλλά είναι αλήθεια πως δεν ανήκει στις πλέον διαδεδομένες του πλανήτη. Αντιθέτως, τα αγγλικά είναι η παγκόσμια γλώσσα της εποχής, χάρη και στην εξάπλωση του δυτικού τρόπου ζωής, στη διάδοση της μοντέρνας μουσικής και στη γενικευμένη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Επομένως, οι αγγλόφωνοι δεν θα νιώσουν κολακευμένοι επειδή ένας Έλληνας (και μάλιστα πρωθυπουργός) μιλάει τη γλώσσα τους ούτε οι άλλοι ξένοι θα νιώσουν θαυμασμό για το σπάνιο αυτό φαινόμενο. Τουναντίον. Η προφανής αδυναμία ενός ηγέτη να μιλήσει στοιχειωδώς τη lingua franca του 21ου αιώνα μάλλον μειονεξία προδίδει.

Δεν είχε κανείς την απαίτηση από τον Αλέξη Τσίπρα να μιλάει άπταιστα γαλλικά, βασκικά ή σουαχίλι. Δεν είναι όμως υπερβολική η απαίτηση για το ελάχιστο: να μιλάει μία από τις πλέον διαδεδομένες γλώσσες του κόσμου. Από ό,τι φαίνεται όμως ο πρωθυπουργός, όταν διαπίστωσε στη διάρκεια των σπουδών του ότι τα «προοδευτικά» ελληνικά του ήταν αρκετά για να διαπραγματεύεται τις καταλήψεις, δεν μπήκε στον κόπο να μάθει άλλη γλώσσα. Άλλωστε, αυτή η έλλειψη δεν τον εμπόδισε να εκλεγεί πρωθυπουργός.

ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΒΑΤΑ

 

Υπάρχει η υπόνοια ότι ο Αλέξης Τσίπρας αντιμετωπίζει την ελλιπή του γλωσσομάθεια όπως και τη γραβάτα. Είχε δηλώσει ότι θα φορούσε λαιμοδέτη όταν οι δανειστές θα μας έδιναν λύση στο πρόβλημα του χρέους. Βέβαια, η λύση από «διαγραφή» μετονομάστηκε σε «ρύθμιση», «ελάφρυνση», «επιμήκυνση» και διάφορα άλλα. Το θέμα είναι ότι στις πρώτες επαφές του με Ευρωπαίους ηγέτες, ο πρωθυπουργός έδωσε αφορμή για ήπιο τρολάρισμα εξαιτίας της αντισυμβατικής εμφάνισής του.

Ο Ρέντζι του έκανε δώρο μια γραβάτα κι ο Γιούνκερ κόλλησε τη δική του στον ανοιχτό γιακά του πουκαμίσου του. Τα περιστατικά προκάλεσαν ποικίλα σχόλια, όχι πάντως θετικά, και αντιμετωπίστηκαν ως καλόπιστα (αλλά όχι και καλόγουστα) αστεία. Πάντως, η ενδυματολογική προτίμηση του πρωθυπουργού, που τον έκανε να ξεχωρίζει σαν τη μύγα μες στο γάλα στις «οικογενειακές» φωτογραφίες των Ευρωπαίων ηγετών, υιοθετήθηκε από πολλούς υπουργούς του (με την προσθήκη ενός «λαϊκού» σακιδίου πλάτης).

Όπως στα αγγλικά, έτσι και στη γραβάτα η εικόνα διαθέτει μεγάλο ποσοστό «δήθεν». Το μπλε σοβαρό κοστούμι με το λευκό ανοιχτό πουκάμισο είναι τζάμπα μαγκιά. Πολλοί θεωρούν ότι αν συνοδευόταν από μουστάκι-ποντικοουρά θα παρέπεμπε σε συνοικιακό γόη του Μεσοπολέμου.

Αλλά ο πρωθυπουργός επιμένει. Η εμμονή του δεν οφείλεται σε κάποιο είδος όψιμου εφηβικού πείσματος. Ξέρει πολύ καλά πως οποιαδήποτε υποχώρησή του είτε στο γλωσσικό είτε στο ενδυματολογικό οι οπαδοί του θα το θεωρούσαν συνθηκολόγηση με τον αστικό καθωσπρεπισμό, τον οποίο προσπαθούν να καταργήσουν. Όπως έλεγε ο Μιτεράν, η πολιτική είναι διαχείριση συμβόλων και ειδικά για την πρώτη φορά αριστερή κυβέρνηση τα σύμβολα ασκούν μεγαλύτερη γοητεία από την ουσία. Γι’ αυτό οι αμετανόητοι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ «κατανοούν» τις πιο θεαματικές κωλοτούμπες της ηγεσίας και καταπίνουν αμάσητη την οριστική διαγραφή των κόκκινων γραμμών αλλά δύσκολα θα χώνευαν έναν γραβατωμένο Αλέξη. Στο φαντασιακό τους αυτό θα ισοδυναμούσε με εσχάτη προδοσία και θάνατο των ιδανικών της παράταξης.

Για να ξαναγυρίσουμε στο θέμα των ιδιότυπων γλωσσικών ασκήσεων, έχουμε μείνει με την απορία πώς μετέφρασε στα αγγλικά ο Αλέξης Τσίπρας την απάντησή του σε πρόταση του Μάριο Ντράγκι για πιθανό τέταρτο μνημόνιο. Μας ενημέρωσε ότι του είπε «να λείπει το βύσσινο» αλλά δεν αποκάλυψε σε ποια γλώσσα μίλησε. Περιμένοντας να μάθουμε το νέο κατόρθωμα και για να μείνουμε στο πρωθυπουργικό πνεύμα, ευχόμαστε «good year» σε όλους. Μη νομίσετε ότι διαφημίζουμε γνωστή μάρκα ελαστικών. Εννοούμε «καλή χρονιά» όπως περίπου θα το έλεγε κι ο πρωθυπουργός