Αμφίπολη: Βρέθηκε μαρμάρινη θύρα στον τρίτο θάλαμο και καρφιά (Φωτογραφίες)- Το “National Geographic” προτάσσει το ενδεχόμενο, μήπως ο Τύμβος κρύβει τον Μ. Αλέξανδρο

Με την αφαίρεση των χωμάτων του τρίτου θαλάμου αποκαλύφθηκε μαρμάρινη θύρα στον τρίτο διαφραγματικό τοίχο του τύμβου Καστά της Αρχαίας Αμφίπολης, γεγονός που προμηνύει ότι υπάρχει μια μορφή μακεδονικού τάφου. Η θύρα είναι κατασκευασμένη από θασίτικο μάρμαρο και έχει εφηλίδες που μιμούνται την κεφαλή καρφιών. Στη δυτική πλευρά της θύρας, υπάρχει στροφέας (μεντεσές).

Όπως εξήγησε η αρχαιολόγος κα Κατερίνα Περιστέρη, «η πτώση των τμημάτων από τη μαρμάρινη θύρα οφείλεται ή σε βομβαρδισμούς που υπέστη η περιοχή από τις οβίδες των Βουλγάρων το 1913 ή στη σεισμική δόνηση των 6,8 Ρίχτερ που σημειώθηκε τον 6ο μ.Χ. αιώνα ή σε σεισμούς που σημειώθηκαν τον 19ο αιώνα. Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν έγινε απόπειρα τυμβωρυχίας, μόνο η ανασκαφή θα μας δείξει».

Ενημέρωση για την πορεία της ανασκαφής στον λόφο Καστά Αμφίπολης, από την κα Άννα Παναγιωταρέα, πραγματοποιήθηκε σήμερα  στο Μουσείο της Αμφίπολης, όπου παραβρέθηκαν η κα Κατερίνα Περιστέρη και η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού,  κα Λίνα Μενδώνη.

Στη δυτική πλευρά του θυρώματος διαπιστώθηκε ότι υπάρχει στροφέας. Ο στροφέας είναι  το σημείο κρέμασης της θύρας  από την παραστάδα.

Τα σημαντικότερα σημεία της ενημέρωσης

Κατά την ανασκαφή αποκαλύφθηκε η συνέχεια των πλευρικών τοιχωμάτων, η οποία δεν διαφέρει καθόλου από τους προηγούμενους χώρους, ήτοι ορθομαρμάρωση, όμοια με εκείνη που υπάρχει σε όλους τους χώρους του μνημείου.  Επίσης, βρέθηκαν, μπροστά από τη θύρα, πίσω από τις Καρυάτιδες, χάλκινα και σιδερένια καρφιά.

Η κα Παναγιωταρέα έκανε δύο γενικές παρατηρήσεις:
1. «Επειδή διαβάζω σε δημοσιεύματα, υποθέσεις ότι δεν γίνεται η αρχαιολογική έρευνα σύμφωνα με την ανασκαφική μέθοδο, δηλαδή, αφαίρεση ανασκαφικών στρωμάτων με συστηματικό τρόπο, όπως προκύπτει από τα ημερολόγια της ανασκαφής, είναι προφανές ότι η εργασία γίνεται με τον πλέον ενδεδειγμένο επιστημονικό τρόπο».
2. «Όσον αφορά στον τρόπο απομάκρυνσης των χωμάτων της ανασκαφής, μέσα από τον τάφο,  σημειώνω το εξής: Προκειμένου να διευκολυνθεί η ανασκαφή και να προχωρήσει όσο το δυνατόν καλύτερα και ασφαλέστερα, χρησιμοποιείται ταινία μεταφοράς χωμάτων, όπως, άλλωστε, συνηθίζεται και σε άλλες ανασκαφές».

Τεχνικές εργασίες

Το δάπεδο της επίχωσης πίσω από τις Καρυάτιδες έχει φτάσει ως την στέψη των  βάθρων, επί των οποίων στηρίζονται οι Καρυάτιδες, δηλαδή περίπου στο 1,5 μ. Αυτή η επίχωση θα παραμείνει προσωρινά ως αντιστήριξη του τρίτου διαφράγματος. Θα αρχίσει να καταβιβάζεται σε συνδυασμό με την απομάκρυνση χωμάτων από τον τέταρτο χώρο.

Στον χώρο, δηλαδή, πίσω από τις Καρυάτιδες ως τον τρίτο διαφραγματικό τοίχο, τοποθετήθηκε η δεύτερη φάση αντιστήριξης, με ισχυρές μεταλλικές κοιλοδοκούς.  Επίσης, υποστηλώθηκε προσωρινά το θραυσμένο υπέρθυρο του τρίτου διαφράγματος, το οποίο θα απομακρυνθεί για να καθαριστεί και να συντηρηθεί.

Η υποστύλωση έχει υλοποιηθεί στα δυο τρίτα της επιφάνειας της θόλου.

Στον τέταρτο χώρο -ο οποίος χαρακτηρίζεται από συνεχή ορθομαρμάρωση ίδιου τύπου μαρμάρου Αλυκής Θάσου, όπως και το σύνολο του μνημείου- υλοποιούνται ήδη από την Δευτέρα εργασίες αντιστήριξης των τοίχων και υποστύλωσης της θόλου, για την ασφάλεια των εργαζομένων και του μνημείου.

Λόγω της ευαίσθητης ισορροπίας στην οποία βρίσκεται η θόλος, οι τεχνικοί σύμβουλοι μαζί με το συνεργείο προσπαθούν, με λεπτές επεμβάσεις, να τοποθετήσουν την υποστύλωση χωρίς να διαταράξουν την ισορροπία που έχει δημιουργηθεί μετά τις εξωτερικές αποχωματώσεις.  Η υποστύλωση έχει υλοποιηθεί στα δυο τρίτα της επιφάνειας της θόλου. Οι ευρισκόμενες εκεί εξωτερικές επιχώσεις επιτρέπουν να εξελιχθεί ασφαλέστερα η διαδικασία της υποστύλωσης.

Η υποστήλωση που χρησιμοποιείται είναι «παθητική» – δηλαδή, ενεργοποιείται μόνον στις περιπτώσεις που ένας θολίτης τείνει να μετακινηθεί – πράγμα που εξασφαλίζει την ελάχιστη δυνατή επίδραση στην υφιστάμενη ισορροπία της θόλου. «Θα έχετε αντιληφθεί ότι βρισκόμαστε στη δυσκολότερη φάση των εργασιών που ως τώρα έχουν πραγματοποιηθεί, για την ασφάλεια εργαζόμενων και μνημείου. Έχω αναφέρει ότι η επίχωση έχει κλίση από Νότο προς Βορρά, με υψομετρική διαφορά πάνω από ένα μέτρο.

Στον τέταρτο διαφραγματικό τοίχο έχει εντοπιστεί το άνοιγμα,  σε μεγαλύτερο βάθος από τα προηγούμενα ανοίγματα. Αυτό, οδηγεί τους τεχνικούς στο συμπέρασμα ότι το δάπεδο του τέταρτου χώρου βρίσκεται βαθύτερα από το δάπεδο των προηγούμενων χώρων, πιθανώς κατά δύο μέτρα. Φυσιολογικά, αυτό σηματοδοτεί την ύπαρξη σκάλας ή ράμπας, η οποία ξεκινά πιθανώς μετά το θύρωμα του τρίτου διαφράγματος. Συμπληρωματικά, σας αναφέρω ότι έχει προχωρήσει το χωματουργικό έργο, που πραγματοποιείται στην δυτική πλευρά του μνημείου για ταπείνωση του ύψους και απάλυνση της κλίσης των πρανών», πρόσθεσε η κα Παναγιωταρέα.

Στο  πλαίσιο ερωτήσεων δημοσιογράφων, που ακολούθησαν την ενημέρωση, δόθηκαν οι εξής απαντήσεις:

Γιατί αποφασίσατε να σκάψετε ένα γνωστό μνημείο;
Κ. Περιστέρη: «Μέγα λάθος. Ξεκινήσαμε το 2012 με την ανασκαφή του περιβόλου, ταυτίσαμε το λιοντάρι στην κορυφή του τύμβου και συνεχίσαμε με τον τάφο. Εμφανίζονται να μιλούν άνθρωποι που δούλευαν στην περιοχή σαράντα χρόνια και δεν είχαν ιδέα για το συγκεκριμένο μνημείο».

Μετά τα νέα ευρήματα ενισχύεται  η χρονολόγηση;
Κ. Περιστέρη: «Όταν εμείς χρονολογούμε το μνημείο στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα, είμαστε απόλυτα σίγουροι τόσο για τον περίβολο, όσο και για τα ευρήματά μας. Το να έρχονται συνάδελφοι, που από φωτογραφία χρονολογούν, δεν γίνεται. Τα καρφιά δεν εμπλουτίζουν την χρονολόγηση. Σας δίνουμε όλα τα στοιχεία για να έχετε σαφή εικόνα. Ωστόσο, δεν μπορεί όλο το υλικό να βγαίνει σε ένα δελτίο τύπου».

Από τον Αύγουστο και μετά, έγιναν  νέα γαιοσκαναρίσματα;
Κ. Περιστέρη: «Δεν έχουν γίνει ποτέ εκεί που σκάβουμε τώρα. Εκεί είχε τα μπάζα Λαζαρίδη και ήταν αδύνατον να γίνει. Έχει γίνει στον φυσικό λόφο, όπου βρέθηκαν τάφοι εποχής σιδήρου και αρχαϊκών χρόνων».

Δεν έχει κάνει ανάλογη έρευνα η κα Κουκούλη;
Κ. Περιστέρη: «Δεν ξέρω τι έχει κάνει. Δεν έχω στο αρχείο της Εφορείας τίποτε σχετικό. Αυτά που λέει ο κ. Πολυμενάκος δεν ευσταθούν. Είχε έρθει το 1992 και έκανε έρευνα στον τάφο της αλεπούς και στους γύρω μακεδονικούς τάφους».

Υπάρχουν δημοσιεύματα που λένε ότι μετέχετε σε διαδικασία πολιτικής εκμετάλλευσης.
Κ. Περιστέρη: «Δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Κάνω ανασκαφές πάνω από 30 χρόνια. Νιώθω λατρεία για τη δουλειά μου. Όλα αυτά είναι κακίες. Εκτός αν εννοούν τη στήριξη που μου παρέχει η πολιτική ηγεσία του ΥΠΟΟΑ, στο οποίο υπηρετώ και ευχαριστώ γι’ αυτό».

Έχουν μπει στον τάφο;
Κ. Περιστέρη: «Στα αρχαία χρόνια, ίσως να είχαν μπει τυμβωρύχοι. Αλλά θα  ήταν δύσκολο να έχουν φτάσει μέσα».
Λ. Μενδώνη: «Η τυμβωρυχία ήταν σύνηθες φαινόμενο στην αρχαιότητα. Έχουμε ισχυρές ενδείξεις ότι στα αρχαία χρόνια έγιναν απόπειρες σύλησης. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε μέχρι πού έφτασαν».

Πότε θα είναι επισκέψιμος ο τύμβος; Ακούμε για υδροπλάνα.
Κ. Περιστέρη: «Θα είναι καλό  να γίνει επισκέψιμος, αλλά όταν θα έχουμε τελειώσει την εργασία μας. Χρειαζόμαστε χρόνο γιατί υπάρχουν πολλά  στάδια».
Λ. Μενδώνη: «Να σας θυμίσω ότι ο Ανδρόνικος ανάσκαψε το 1977 τη μεγάλη τούμπα στην Βεργίνα. Όμως, η σημερινή μορφή του Μουσείου ολοκληρώθηκε το 2002. Η Αμφίπολη δεν είναι μόνον ο τύμβος Καστά. Είναι από τις σημαντικότερες πόλεις  του βορειοελλαδικού χώρου. Με αφορμή την ανασκαφή, δίνεται η ευκαιρία να μπει η περιοχή στον αναπτυξιακό χάρτη. Το βαρύ πολιτιστικό απόθεμα, το πολιτιστικό τοπίο με το φυσικό περιβάλλον πρέπει να διατηρηθούν στο μέγιστο βαθμό».

Το “National Geographic” προτάσσει το ενδεχόμενο, μήπως ο Τύμβος κρύβει τον Μ. Αλέξανδρο

Παρακολουθώντας στενά τις τελευταίες ανακαλύψεις στην Αμφίπολη το περιοδικό National Geographic προσπαθεί να δώσει τις δικές του απαντήσεις για το μνημείο, συνδυάζοντας τα τελευταία ευρήματα και τα αντικειμενικά στοιχεία, με τα ιστορικά στοιχεία από αρχαίες πηγές.

«Μπορεί να κρύβει τον Αλέξανδρο;», διερωτάται και εξετάζει όλες τις θεωρίες και τα ενδεχόμενα που θα μπορούσαν να δώσουν σαφή απάντηση στο ερώτημα – τίτλο του δημοσιεύματος.

-Πού μπορεί να κατέληξε το σώμα του Αλέξανδρου μετά το θάνατο στη Βαβυλώνα;

-Ποιος μπορεί να έδωσε την εντολή κατασκευής του μνημείου της Αμφίπολης; (Ενα μνημείο που στοίχισε πολλά τάλαντα – μερικά δισεκατομμύρια ευρώ- περιορίζει τους πιθανούς εντολείς σε ελάχιστα άτομα, Μ.Αλέξανδρος και εντολείς, χωρίς απαραίτητα τα δύο πρόσωπα να ταυτίζονται υποχρεωτικά). Στο πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο του τελευταίου τετάρτου του 4ου αιώνα π.Χ. είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι κάποιος επίγονος ήταν δυνατόν να παραγγείλει έναν τέτοιο τάφο στον ελλαδικό χώρο. Εκτός του ότι ήταν ο Μ. Αλέξανδρος ήταν ο μόνος που είχε 10.000 τάλαντα.