Το πακέτο Τσίπρα ενδιάμεσο και λάιτ – Επώδυνος και έντιμος συμβιβασμός με τους δανειστές

Toυ Γιάννη Χρηστάκου

Η ώρα των μεγάλων αποφάσεων έφτασε για τον Αλέξη Τσίπρα. Ο πρωθυπουργός βλέποντας την κλεψυδρα να αδειάζει όπως τα αποθεματικά των οργανισμών και ταμείων, καλείται εντός των επομένων ημερών να αποφασίσει αν θα πάρει τα «δώρα» της Ανγκελα Μέρκελ αφήνοντας πίσω τις προεκλογικές του δεσμεύσεις ή εάν θα βρει διέξοδο σε δημοψήφισμα ή εκλογές. Η Γερμανίδα καγκελάριος στις συζητήσεις με τον Αλέξη Τσίπρα, που συμφώνησαν να μείνουν εμπιστευτικές, είπε στον Έλληνα πρωθυπουργό ότι εξετάζει το σκέλος της «πολιτικής λύσης» που εκείνος ζητά από τους εταίρους, ως αποτέλεσμα της βούλησης της συντριπτικής πλειοψηφίας των Ελλήνων που σηκώνουν και τα βάρη του μνημονίου. Στο πλαίσιο αυτό, τέθηκε η πιθανότητα να ανοίξει στη συζήτηση για το επόμενο πρόγραμμα το θέμα της αποπληρωμής του ΔΝΤ έως το 2016 οπότε και λήγει η συμμετοχή του και ακόμα να ανοίξει το θέμα της απομείωσης του ελληνικού χρέους.

Τα δύο αυτά «βαριά χαρτιά» στη διαπραγμάτευση καλείται λοιπόν να αποφασίσει ο πρωθυπουργός εάν θα τα σηκώσει ώστε να παίξει το παιχνίδι με τους εταίρους και δανειστές ως το τέλος ή θα παραμείνει στις κόκκινες γραμμές που έβαλε ο ίδιος προεκλογικά. Η απόφαση δεν είναι εύκολη καθώς οι συζητήσεις και οι εισηγήσεις είναι αρκετές και διαφορετικές, όπως άλλωστε και οι φυλές του ΣΥΡΙΖΑ. Τα χρήματα τελειώνουν, φίλοι δεν φαίνεται να υπάρχουν στον ορίζοντα, τουλάχιστον τέτοιου βεληνεκούς που να μπορούν να επηρεάσουν αποφάσεις και τα μέτωπα στο εσωτερικό είναι όλα ανοιχτά. Τι είναι όμως αυτό που προτείνει η Ανγκελα Μέρκελ; Πρόκειται για δύο μεγάλα ζητήματα που έχουν ταράξει την ελληνική πολιτική και κοινωνική ζωή την τελευταία μνημονιακή πενταετία: Πότε τελειώνουν τα μνημόνια και αν θα ελαφρυνθεί το υπέρογκο δημόσιο χρέος που έχει εκτιναχθεί με τον τεράστιο δανεισμό των προγραμμάτων όπου τα περισσότερα χρήματα πήγαν (και πηγαίνουν) για την πληρωμή τόκων και χρεολυσίων.

ΝΑ ΦΥΓΕΙ ΤΟ ΔΝΤ

Όποιος γνωρίζει το τεχνικό κομμάτι της διαπραγμάτευσης, που για ευνόητους λόγους δεν είναι ευρέως γνωστό και κατανοητό, τα δύο πολύ δύσκολα χρόνια από πλευράς υποχρεώσεων σε τόκους αλλά και δημοσιονομικές ανάγκες είναι το 2015 και το 2016. Βάσει της συμφωνίας για την οποία η παρούσα κυβέρνηση ζήτησε και πήρε παράταση με όλους τους όρους που την συνοδεύουν, το ΔΝΤ ολοκληρώνει την παρουσία του στο πρόγραμμα το επόμενο έτος εφόσον βέβαια ολοκληρωθούν οι αξιολογήσεις.

Μια ματιά στο παράδειγμα της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και της Κύπρου θα αποδείξει εύκολα στον καθένα ότι αυτό που επιχειρείται με την ανοχή και στήριξη των Ευρωπαίων εταίρων είναι η σταδιακή αποχώρηση του ΔΝΤ από τις ευρωπαικές χώρες πριν καν λήξει η συμβατική υποχρέωση, υπό τον όρο βέβαια να είναι εγγυημένη η αποπληρωμή των χρημάτων που δανείζει. Η Ιρλανδία έχει ήδη εκπονήσει πρόγραμμα για την πρόωρη αποπληρωμή του δανείου της με 9 δις ευρώ από τα 22 που έλαβε(κομμάτι του ΔΝΤ) στο πρόγραμμα των 67,5 δις ευρώ. Προ ημερών η Πορτογαλία ανακοίνωσε ότι κι εκείνη θα προχωρά σε πρόωρη αποπληρωμή με στόχο για φέτος το 3,7% από τα 26,5 δις (μέρος του ΔΝΤ) του συνολικού προγράμματος των 78 δις που έλαβε. Η Ισπανία έχει κι εκείνη αφήσει την κρίση πίσω της αφού βγαίνει κανονικά στις αγορές όπως και οι άλλες δύο χώρες που είχαν πρόγραμμα. Ακόμα και η Κύπρος είναι σε καλό δρόμο σύμφωνα με την πρόσφατη αξιολόγηση του ΔΝΤ.
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Ότι τα σενάρια για τις αποτυχίες των προγραμμάτων διάσωσης στην Ευρώπη δεν βγαίνουν, τουλάχιστον έτσι όπως θα επιθυμούσαν κάποιοι. Στο οικονομικό επιτελείο έχουν πάρει το μήνυμα και γνωρίζουν ότι εάν συμφωνήσουν σε ένα πρόγραμμα κοντά στα 40 δις ευρώ θα μπορούν να υπολογιστούν και οι αποπληρωμές προς το ΔΝΤ χωρίς να χρειαστεί να λάβει από εκείνο το μέρος των δόσεων που του αναλογεί από το πρόγραμμα. Επί της (πολιτικής) ουσίας η κυβέρνηση θα μπορεί να ισχυριστεί το τέλος του ΔΝΤ στο επόμενο έτος και να είναι πραγματικό εφόσον και στις άλλες χώρες με προγράμματα αποχώρησε με το τέλος της αξιολόγησης και ήδη προνοούν να το εξοφλήσουν πριν λήξει η προθεσμία.

ΤΟ ΧΡΕΟΣ ΚΑΙ Η ΕΛΑΦΡΥΝΣΗ

Το δεύτερο και μεγαλύτερο για την ελληνική οικονομία και τις επόμενες γενιές είναι το δυσβάσταχτο χρέος που φορτώθηκε η χώρα μέσα από τα προγράμματα διάσωσης. Η Γερμανίδα καγλελάριος συμφώνησε να υπάρξει μια σαφής καταγραφή στη συμφωνία του επόμενου προγράμματος για την απομείωσή του σε λογικά επίπεδα, αφού σε αυτό που συμφωνούν όλοι οι οικονομολόγοι διεθνώς είναι ότι το χρέος της χώρας μας είναι τεράστιο και δυσανάλογο με το μεγεθος της οικονομίας της και προφανώς δεν θα μπορεί να εξυπηρετηθεί με τους όρους που υπογράφτηκαν ως το 2030. Και να σκεφτεί κανείς ότι έγινε και ένα μεγάλο κούρεμα στο ιδιωτικό χρέος. Για να καταλάβει όμως κανείς τι ακριβώς συμβαίνει εδώ, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΔΔΗΧ, την περίοδο 2015 με 2020, δηλαδή μέσα σε έξι έτη, η Ελλάδα θα πρέπει να καταβάλει 52.246 δισ. ευρώ σε χρεολύσια και 37.93 δισ. ευρώ σε τόκους, σύνολο 90.17 δισ. ευρώ. Επίσης, τη δεκαετία 2021 με 2030 θα πρέπει να καταβάλει 86.6 δισ. ευρώ σε χρεολύσια και 114.4 δισ, ευρώ σε τόκους.

Το συγκλονιστικό είναι ότι μόνο για το έτος 2014-2015, θα πρέπει να αποπληρωθούν συνολικά 52.8 δισ. ευρώ. Τι μπορεί να πάρει ο κ. Τσίπρας από τα «δώρα» της Μέρκελ; Ότι ακριβώς θα έπαιρνε και η προηγούμενη κυβέρνηση όταν θα έκλεινε το πρόγραμμα. Δηλαδή, μια επιμήκυνση με παράλληλη μείωση του επιτοκίου που θα επιφέρει σημαντική ετήσια ελάφρυνση του ελληνικού χρέους μέσα στα επόμενα 15 χρόνια. Σήμερα, η μόνη αναφορά είναι στο μνημόνιο που λέει ότι οι συμβαλλόμενοι δεσμεύονται για την απομείωση του χρέους με τη λήξη του προγράμματος. Αυτό μπορεί να αλλάξει και να προστεθεί στο νέο πρόγραμμα με ταυτόχρονη έναρξη της διαπραγμάτευσης και για το χρέος έτσι ώστε να υπάρχει συμφωνία και γι αυτό όταν το νέο πρόγραμμα, με την υπογραφή Τσίπρα θα λήξει.

ΙΔΙΑ «ΔΩΡΑ» ΜΕ ΑΛΛΟ… ΠΕΡΙΤΥΛΙΓΜΑ

Με αυτά τα δεδομένα, η κυβέρνηση βρίσκεται ενώπιον μιας ιστορικής απόφασης που πρέπει να πάρει μέσα στα επόμενα 24ωρα, με εξαιρετικά σκοτεινά σημεία ως προς τα αποτελέσματα που αυτή παράγει, σε όποια κατεύθυνση και αν κινείται. Ηδη, τα πρώτα μέτρα που ακούστηκαν έχουν σαφή φορολογική στόχευση και μάλιστα ακυρώνουν τις μεγάλες προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν από τον ΣΥΡΙΖΑ στον δρόμο προς τις κάλπες. Τα βήματα που ακολουθεί ο Αλέξης Τσίπρας δείχνουν ότι υποχωρεί μπροστά στις απαιτήσεις των δανειστών και κυρίως προ της αδυναμίας να εξυπηρετηθούν οι υποχρεώσεις της χώρας για τον Μάιο. Αν και η εικόνα είναι ότι διατηρείται ή αυξάνεται η φορολογία σε όσους έχουν περιουσία ή υψηλά εισοδήματα, εντούτοις ο ενιαίος συντελεστής ΦΠΑ αυξάνει μια μεγάλη γκάμα προϊόντων που θα εμπίπτουν σε αύξηση του φόρου ενώ είναι ακόμα ασαφές αν θα καταργηθεί ο ΕΝΦΙΑ, με την πρόβλεψη ότι ακόμα και αν αλλάξει ονομασία, δύσκολα θα αποκλίνει από τον στόχο που έχει στα έσοδα. Εντάσεις προκαλεί ακόμα και η διαφαινόμενη αθέτηση της πρώτης και μεγάλης, μετεκλογικής μάλιστα, υπόσχεσης ότι θα δοθεί στο τέλος του έτους η 13η σύνταξη στους χαμηλοσυνταξιούχους έως 700 ευρώ. Οσο η διαπραγμάτευση τρέχει, και η κυβέρνηση κάνει βήματα προς τα πίσω, δεν αποκλείεται οι δανειστές να εφαρμόσουν το ελληνικότατον «τρώγοντας ανοίγει η όρεξη» καθώς θα θεωρήσουν την κυβέρνηση ευάλωτη και εφόσον άρχισε τις οπισθοχωρήσεις θα την ωθήσουν να φτάσει ως το τέλος. Ποιο είναι αυτό; Η περίφημη 5η αξιολόγηση, αυτή δηλαδή που άφησε πίσω του ο Αντώνης Σαμαράς αδυνατώντας να δεχτεί υπό το βάρος του πολιτικού κόστους όλα τα μέτρα που απέμεναν ώστε να ολοκληρωθεί και να ανοίξει ο δρόμος για τις συζητήσεις που τώρα επανέρχονται με άλλο περιτύλιγμα ως τα «δώρα» της κ. Μέρκελ στην Αθήνα.

Ενδιάμεσο και… λάιτ το πακέτο-Τον Ιούνιο η μεγάλη συμφωνία

Οι εξελίξεις καταγράφονται με ενδιαφέροντα στοιχεία και στις δημοσκοπήσεις που δημοσιεύονται το τελευταίο διάστημα και δείχνουν ότι οι πολίτες παίρνουν ξεκάθαρη θέση στα γεγονότα που συμβαίνουν και σε αρκετές περιπτώσεις περιπλέκουν τα πράγματα. Για παράδειγμα, οι έρευνες τις κοινής γνώμης που μπαίνουν στο μικροσκόπιο του μεγάρου Μαξίμου στέλνουν το μήνυμα ξεκάθαρα υπέρ της παραμονής στο ευρώ και επίσης ένα ακόμη μήνυμα κατά των πρόωρων εκλογών σε περίπτωση που υπάρξει αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις. Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο είναι ότι οι πολίτες δεν θέλουν ούτε και δημοψήφισμα με το ερώτημα για το αν θέλουν ή όχι μια συμφωνία «εκτός των ορίων» όπως το είπε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός απαντώντας έτσι και στο ερώτημα για το ποια ακριβώς εντολή έδωσε στον ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Ιανουαρίου. Ένα σημαντικό εύρημα είναι ότι πλειοψηφικό ποσοστό θέλει συμφωνία με όρους μνημονίου αντί για ρήξη και επιστροφή στην δραχμή. Όλα τα παραπάνω συνθέτουν τον γόρδιο δεσμό για τον πρωθυπουργό και η λύση του θα είναι εντός της εβδομάδας, πριν τη σύνοδο του γιούρογκρουπ και σίγουρα προτού αρχίσουν και πάλι οι λήξεις ομολόγων με λεφτά που δεν υπάρχουν. Η Αθήνα διαπραγματεύεται να λάβει ένα ποσό περίπου 2 δις ευρώ, για να βγάλει τις τρέχουσες υποχρεώσεις αλλά το βέβαιο είναι ότι για να πάρει ακόμα και αυτή τη μικρή ανάσα για τον Μάιο, θα πρέπει να αφήσει για αργότερα αρκετές ακόμα από τις προεκλογικές της δεσμεύσεις.
Οι δανειστές γνωρίζουν καλά ποιες είναι οι δαπάνες για τον Μάιο και αν τελικά υπάρξει ενδιάμεση συμφωνία εγκαίρως, θα δώσουν αυτά που έχουν υπολογίσει ώστε τον Ιούνιο η ελληνική οικονομία να βρίσκεται ξανά στο σημείο που είναι σήμερα. Αυτό διότι έως τις 30 Ιουνίου θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η επόμενη διαπραγμάτευση για το επόμενο πρόγραμμα μέσα στο οποίο θα συμπεριληφθούν και τα «δώρα» του Βερολίνου. Στον ΣΥΡΙΖΑ μετά από όλα αυτά η κατάσταση αναμένεται να θυμίζει άγρια δύση, έτσι τουλάχιστον όπως φαίνεται από τις δηλώσεις υπουργών και στελεχών του κόμματος σήμερα. Θα αλλάξουν στάση μετά τη συμφωνία χάριν της γλυκιάς εξουσίας; Θα χρησιμοποιεί ο κ. Λαφαζάνης τον όρο «ρεαλιστικό» συμβιβασμό αντί για τον έντιμο συμβιβασμό που αρνήθηκε στο πρόσφατο άρθρο του ότι υπάρχει; Οι επόμενες ώρες θα το δείξουν…