Τζένη Βλαχώνη: «Η ποίηση πουλάει μιλώντας στις ψυχές» – Συνέντευξη στο «Καρφί»

Της Δέσποινας Καραγιαννοπούλου

«Η Πολιτεία δεν στηρίζει τους ποιητές της. Θα έπρεπε να κάνει αυτό που έκαναν στην αρχαία Ελλάδα. Έγραφαν ποίηση με κρατική μέριμνα. Βέβαια, τότε ο δημόσιος τομέας δεν είχε ουδεμία σχέση με το σημερινό» λέει στο «Καρφί» η συγγραφέας, ποιήτρια και ζωγράφος Τζένη Βλαχώνη. Αφήνοντας κατά μέρος τα τυπικά, μας μίλησε ανοιχτά για τα επόμενα επαγγελματικά της στοιχήματα, για το ποιος ευθύνεται πραγματικά για τα δεινά που βιώνει ο Έλληνας, για τις σημαντικές συνεργασίες που είχε με ανθρώπους του πνεύματος, ενώ δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στη σχέση της με τη μουσική. Μια σχέση που, όπως είπε, ξεκίνησε από τα παιδικά της χρόνια, καθώς ο παππούς της, απόγονος του Μάρκου Μπότσαρη, ήταν λαϊκός οργανοπαίχτης.

 Συγγραφέας, ποιήτρια και ζωγράφος. Από πού πηγάζει η καλλιτεχνική σας φύση, από εσωτερική ανάγκη, από πολλές εμπειρίες, από αναζήτηση επαγγελματικού προσανατολισμού;

Σε ό,τι αφορά την ποίηση, θα έλεγα ότι ξεκίνησε από εσωτερική ανάγκη και μόνο. Το πρώτο μου βιβλίο δεν είχε καμία σχέση με την ποίηση, έτσι όπως την ξέρουμε. Αφορούσε την υγεία, σωματική και πνευματική. Μέσα από εκεί, όμως, ξεπήδησε η ανάγκη να εκφραστώ με τον ποιητικό λόγο. Έγραψα το πρώτο μου ποίημα και το έστειλα σε ένα διαγωνισμό στους Δελφούς, όπου και διακρίθηκα. Έτσι ξεκίνησα να εκφράζομαι μέσα από την ποίηση. Με τη ζωγραφική ήρθα σε επαφή αργότερα. Ήδη έχω λάβει μέρος σε 14 ομαδικές εκθέσεις, οι περισσότερες από τις οποίες είχαν φιλανθρωπικό χαρακτήρα.

 Υπάρχουν κάποιοι ποιητές που ξεχωρίζετε;

Αγαπώ ιδιαίτερα τη Μαρία Πολυδούρη –έχω πάρει και το βραβείο «Μαρία Πολυδούρη»–, τη Μυρτιώτισσα, τη Μελισσάνθη, τη Σαπφώ. Από τους άνδρες εκτιμώ ιδιαίτερα τον Διονύσιο Σολωμό, τον Γιώργο Σεφέρη, τον Τάσο Λειβαδίτη, τον Νίκο Καρούζο. Και από τους ξένους τον Μαγιακόφσκι και τον Πάουλ Τσέλαν, την ποίηση του οποίου γνώρισα τους τελευταίους μήνες και τον θεωρώ έναν από τους μεγαλύτερους ποιητές του 20ού αιώνα.

 Το σημερινό Κράτος στηρίζει τους Έλληνες ποιητές;

Θα έλεγα πολύ λίγο. Θα έπρεπε να κάνει αυτό που έκαναν στην αρχαία Ελλάδα. Έγραφαν ποίηση με κρατική μέριμνα. Βέβαια, τότε ο δημόσιος τομέας δεν είχε ουδεμία σχέση με το σημερινό. Από την άλλη πλευρά, οι περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι σήμερα έχουν δυσκολίες. Σου λένε «μα η ποίηση δεν πουλάει». Μέγιστο λάθος, η ποίηση πουλάει μιλώντας στις ψυχές των Ελλήνων. Αρκεί να είναι καλή ποίηση.

Με δεδομένα τα δεινά που βιώνουμε, πιστεύετε ότι ο Έλληνας διαβάζει, αφιερώνει δηλαδή χρόνο στην καλλιέργεια του πνεύματός του;

Για τα δεινά που διανύει η χώρα μας δεν φταίνε οι υπέροχοι άνθρωποί της, αλλά οι πολιτικές συνθήκες. Παραδόξως, όμως, αυτά έχουν θετική επίδραση στην τέχνη. Υπάρχουν στην πατρίδα μας ιδιαίτερα σημαντικοί δημιουργοί στους τομείς της ποίησης, της μουσικής, του θεάτρου, και γενικά σε όλες τις μορφές τέχνης. Κι απλώς θα ήθελα να σας πω ότι η σύγχρονη τέχνη θα πρέπει να είναι αντάξια του σημερινού μαχόμενου Έλληνα.

 Έχετε συνεργαστεί με ανθρώπους της τέχνης από άλλα μονοπάτια…

Είχα την τύχη να συνεργαστώ με καταξιωμένους ηθοποιούς, όπως οι Δημήτρης Πετρόπουλος, Γρηγόρης Βαλτινός, Ρένος Χαραλαμπίδης, Νίκος Παναγιωτούνης, Νικολέττα Βλαβιανού, Νόνη Δούνια, Κωνσταντίνα Σαββίδη, καθώς και με τη μικρή Δήμητρα Δουμένη. Ήταν συνεργασίες που έδωσα και πήρα πολλά, εμβαθύνοντας ακόμη περισσότερο σε σημαντικά μονοπάτια της τέχνης. Επίσης, δάσκαλός μου στη ζωγραφική ήταν ένας καταξιωμένος ζωγράφος, ο Νίκος Ζαχόπουλος. Γνωστοί καλλιτέχνες, από την άλλη, φιλοτέχνησαν τα βιβλία μου, όπως οι Γιώργος Σταθόπουλος, Σπύρος Μοσχούτης και Αλέξανδρος Χαιρετάκης.

 Είστε μέλος της Αμφικτυονίας Ελληνισμού και του Ομίλου για την UNESCO Tεχνών, Λόγου και Επιστημών Ελλάδος. Ποιος είναι ο σκοπός των δύο αυτών οργανώσεων;

Σκοπός των δύο οργανώσεων –και δικός μου– είναι να συνεχίσει η χώρα μας να παράγει πολιτισμό και μέσα από τον πολιτισμό, ουσιαστικά, να δείχνει την αγάπη της για τα κοινά.

Ποια από τις τρεις μορφές τέχνης που υπηρετείτε είναι η πυξίδα της ζωής σας και γιατί; Έχουμε να περιμένουμε κάτι καινούριο;

Αναμφίβολα είναι η ποίηση. Αυτή με καθοδηγεί πια, γιατί είναι ο σκοπός της ζωής μου. Έχω ήδη έτοιμο τον «Άλικο χυμό», που είναι η τέταρτη ποιητική συλλογή μου.

 Έμαθα ότι ετοιμάζετε και μυθιστόρημα. Αληθεύει;

Πράγματι. Ολοκλήρωσα το πρώτο μου μυθιστόρημα με τίτλο «Το αγγελικό μυστικό της Όλγας Μπράουν», που είναι έτοιμο προς έκδοση.

 Η καλλιτεχνική σας φύση σας έχει οδηγήσει και στα μονοπάτια της μουσικής…

Η σχέση μου με τη μουσική ξεκίνησε από τα παιδικά μου χρόνια. Ο παππούς μου ήταν λαϊκός οργανοπαίχτης, έπαιζε νταούλι και ζουρνά. Ήταν και απόγονος του Μάρκου Μπότσαρη. Είχε δε την τιμή να παίξει τη μουσική του και στο Ηρώδειο. Ένας θείος μου, ο οποίος λάτρευε την κλασική μουσική, μου επέβαλλε κάθε μέρα να την ακούω έστω και για λίγο. Αγαπώ όλα τα είδη μουσικής. Στην ποίησή μου έχω συνεργαστεί με μουσικούς όπως ο Χρήστος Παπαδόπουλος, η Ευγενία Μανωλίδου, ο Αλέξανδρος Χάχαλης. Στο τελευταίο μου έργο συνεργάζομαι με το μαέστρο και συνθέτη Άλκη Παναγιωτόπουλο, ο οποίος δημιούργησε τρία έργα από την ποίησή μου: «Παρουσίες», «Λέβινθος» και «Αποτυπώματα». Τα τρία αυτά έργα κινούνται στο ιδίωμα της σύγχρονης μουσικής και θεωρώ ότι αποτελούν μια νέα αισθητική πρόταση. Η συνεργασία μας συνεχίζεται και με τη δημιουργία μιας πρωτοποριακής όπερας.