Πού ήμασταν, πού είμαστε και πού πάμε… – Το «Καρφί» δίνει απαντήσεις σε 20 κρίσιμα ερωτήματα για τις διαπραγματεύσεις, τα μνημόνια και τον κίνδυνο κατάρρευσης…

Του Γιάννη Κωνσταντόπουλου

Η πρόσφατη συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής αποδείχτηκε κατώτερη των μειωμένων, έτσι κι αλλιώς, προσδοκιών. Αν και η πρόθεση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα ήταν να ενημερώσει την εθνική αντιπροσωπεία για την πορεία των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές, ουδείς βγήκε σοφότερος από τη διαδικασία.

Η κυβέρνηση ζήτησε από την αντιπολίτευση τη σχεδόν άνευ όρων στήριξή της θέτοντας τα άλλα κόμματα μπροστά στο δίλημμα «ή μαζί μας ή με τους δανειστές», που παραπέμπει σε άλλες εποχές. Ταυτόχρονα ο πρωθυπουργός σε υψηλούς τόνους κατηγόρησε όλους τους προκατόχους τους ως υπεύθυνους για την οικονομική κρίση, την επιδείνωση της οποίας απέδωσε στην υποχωρητικότητά τους κατά τις προηγούμενες διαπραγματεύσεις.

Τόσο ο Αντώνης Σαμαράς όσο και ο Ευάγγελος Βενιζέλος υποσχέθηκαν ότι θα στηρίξουν τις κυβερνητικές αποφάσεις στον βαθμό που δεν θα βάλουν σε κίνδυνο τη συμμετοχή της χώρας στην ευρωζώνη. Κι ενώ ο πρόεδρος της ΝΔ απορούσε πώς ο κ. Τσίπρας ζητάει συναίνεση από αυτούς που βρίζει, ήρθε σε λιγότερο από 24 ώρες η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για τη σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής που θα ερευνήσει ποιοι ευθύνονται που φτάσαμε στη χρεοκοπία! Ορίστηκε μάλιστα ότι η έρευνα θα περιοριστεί στην περίοδο από το 2009 έως τις εκλογές του περασμένου Ιανουαρίου, αφήνοντας απ’ έξω την πενταετία Καραμανλή, στη διάρκεια της οποίας σχεδόν διπλασιάστηκε το δημόσιο χρέος, εκτοξεύτηκε το έλλειμμα και τα greek statistics έγιναν αφορμή για πανευρωπαϊκή χλεύη. Κάθε ελπίδα για συναίνεση χάθηκε.
Επειδή, παρά τη συζήτηση, έμειναν αναπάντητα πολλά σημαντικά ερωτήματα που απασχολούν την κοινή γνώμη, επιχειρούμε σήμερα να δώσουμε συνοπτικές απαντήσεις στα κυριότερα απ’ αυτά με βάση τις υπάρχουσες λιγοστές και συχνά αντικρουόμενες πληροφορίες.

1 Πώς φτάσαμε έως εδώ

Μετά από περίπου πέντε χρόνια με πολιτικές αυστηρής λιτότητας που δοκίμασαν σκληρά τον ελληνικό λαό, η χώρα έδειχνε ότι άρχισε να κάνει δειλά βήματα προς τα εμπρός – πολύ μικρή πρόοδος για τις αιματηρές θυσίες που είχαν γίνει, αλλά κάτι περισσότερο από το τίποτα: αναμενόταν πρωτογενές πλεόνασμα και ισχνή ανάπτυξη στο τέλος του 2014. Με το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, προοίμιο της κατάκτησης της εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ, η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου έδειξε σημάδια πανικού. Με βιασύνη και προχειρότητα προσπάθησε να πείσει ότι το μνημόνιο τελείωσε και ότι η χώρα βγαίνει από το τούνελ της λιτότητας. Την αισιοδοξία της δεν συμμερίστηκαν οι αγορές και το τεχνητό success story μετατράπηκε σε οπισθοδρόμηση. Οι διαπραγματεύσεις με τους δανειστές ναυάγησαν λόγω της απροθυμίας της κυβέρνησης να εκπληρώσει υποχρεώσεις που θα είχαν πολιτικό κόστος και δεν θα περνούσαν από τη Βουλή. Ο Σαμαράς πήρε δίμηνη παράταση για να κλείσει συμφωνία κι έπαιξε το χαρτί της προεδρικής εκλογής για να χρεώσει στον Τσίπρα την πρόωρη διεξαγωγή εκλογών (που η κοινή γνώμη δεν ήθελε). Το τέχνασμα απέτυχε, οι εκλογές οδήγησαν τα κυβερνητικά κόμματα σε βαριά ήττα κι ο ΣΥΡΙΖΑ ήρθε θριαμβευτικά στην εξουσία (έστω κι αν χρειάστηκε την ψήφο των Ανεξάρτητων Ελλήνων), παραλαμβάνοντας τη βραδυφλεγή βόμβα μιας οικονομίας σε πλήρη παράλυση.

2 Τι διαπραγματεύεται η νέα κυβέρνηση

Από φαινομενικά καλύτερη θέση σε σχέση με το 2009 και το 2012, αλλά με τα δημόσια ταμεία σχεδόν άδεια, η νέα κυβέρνηση άρχισε τη διαπραγμάτευση με όπλο την πρόσφατη ετυμηγορία του ελληνικού λαού, που είχε καταδικάσει τη λιτότητα. Το επιχείρημα δεν έπεισε τους δανειστές, που δήλωσαν κυνικά ότι δεν θα αλλάζουν οι κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κάθε φορά που αλλάζει μια κυβέρνηση. Και καθώς υπό την επήρεια της μέθης από τη νίκη η βάση του ΣΥΡΙΖΑ έσπρωχνε την κυβέρνηση σε σύγκρουση με τους εταίρους, διαμορφώθηκε κλίμα έντασης που δεν διευκόλυνε τη συνεννόηση. Έτσι χάθηκε πολύτιμος χρόνος αρκετών εβδομάδων για να καταλήξουν οι δύο πλευρές στη συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου, που όμως ο καθένας την ερμήνευε διαφορετικά. Οι εταίροι θεωρούσαν ότι αποτελεί επέκταση της προηγούμενης συμφωνίας, η Αθήνα πίστευε ότι το μνημόνιο έληξε, η τρόικα «πέθανε» και η αξιολόγηση του προγράμματος δεν ήταν αναγκαία για να δοθεί μέρος της δόσης των 7,2 δισ. ευρώ που εκκρεμούσαν από τον περασμένο Αύγουστο.

3 Ποια τακτική ακολούθησε η Αθήνα

Η ελληνική κυβέρνηση προσήλθε στη διαπραγμάτευση με μια στρατηγική και ένα δόγμα. Η στρατηγική της ήταν να δημιουργηθεί «μέτωπο» των χωρών του Νότου, οι οποίες, λόγω της αρχιτεκτονικής του κοινού νομίσματος, τροφοδοτούν με τα δικά τους ελλείμματα τα πλεονάσματα των χωρών του Βορρά. Ο στόχος δεν επιτεύχθηκε. Η Γαλλία προτίμησε να συνταχθεί με τη Γερμανία, η Ιταλία παρέμεινε ουδέτερη και, αντιθέτως, η Ισπανία και η Πορτογαλία πέρασαν στην άλλη όχθη υποστηρίζοντας τη γερμανική πολιτική με μεγαλύτερη θέρμη κι από τους Γερμανούς.

4 Τι ζητούν οι εταίροι μας

Οι Θεσμοί ακολουθούν την κοινή γραμμή της δημοσιονομικής πολιτικής που έχει επιβάλει η Γερμανία. Δηλαδή ότι όλες οι χώρες του σκληρού πυρήνα πρέπει να παρουσιάζουν προϋπολογισμούς με πρωτογενές πλεόνασμα (η διαφορά εσόδων-δαπανών, χωρίς να υπολογίζονται οι τόκοι των δανείων). Ειδικά για την Ελλάδα αναγνώρισαν την πρόσφατη ετυμηγορία του λαού και δέχτηκαν αφενός να μειωθεί το προβλεπόμενο εξωπραγματικό πλεόνασμα του 2015 κι αφετέρου να γίνουν κάποιες αλλαγές που επιθυμεί η νέα κυβέρνηση στο ισχύον μνημόνιο. Απαράβατος όρος όμως παραμένει ότι σε κάθε αύξηση των δαπανών θα πρέπει να υπάρχει αντίστοιχη αύξηση των εσόδων. Αν, π.χ., η κυβέρνηση δεν συζητάει μειώσεις μισθών και συντάξεων, θα πρέπει να βρει χρήματα για να καλύψει τη δαπάνη. Στη διακριτική της ευχέρεια είναι είτε να αυξήσει τους φόρους είτε να προχωρήσει σε ιδιωτικοποιήσεις ή να αυξήσει τα όρια ηλικίας και να μειώσει τις πρόωρες συντάξεις.

5 Η νέα συμφωνία είναι συνέχεια του μνημονίου;

Ελλάδα και δανειστές βρέθηκαν χαμένοι στη μετάφραση της συμφωνίας του Φεβρουαρίου. Τα μόνα σημεία που δεν αμφισβητήθηκαν ήταν οι μετονομασίες λέξεων που είχαν δαιμονοποιηθεί στη συνείδηση του κόσμου (τρόικα, μνημόνιο, επέκταση, πρόγραμμα κ.ά.) Το άλλο που πέτυχε η κυβέρνηση ήταν να γίνει αποδεκτό το αίτημά της να προτείνει η ίδια τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις κι όχι να περιμένει τις προτροπές της τέως τρόικας, που πάντως έπρεπε να τις εγκρίνουν οι Θεσμοί για να συνεχιστεί η χρηματοδότηση. Κατά τα άλλα, οι γνώμες ήταν εκ διαμέτρου αντίθετες. Το Μέγαρο Μαξίμου έδωσε τη δική του εκδοχή με ανακοίνωση στην οποία τόνιζε μεταξύ άλλων τα εξής: «…ο Πρωθυπουργός απέστειλε την επιστολή στους Ευρωπαίους ηγέτες και συγκλήθηκε η “επταμερής συνάντηση” στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής, στις Βρυξέλλες, για να αποσαφηνιστεί το περιεχόμενο της απόφασης 20ής Φεβρουαρίου. Και αυτό ακριβώς έγινε…» Απτόητοι η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ συνέχιζαν να υποστηρίζουν ότι το «μνημόνιο συνεχίζεται».

6 Τι θα συμβεί αν επιστρέψουμε στη δραχμή

Οι νοσταλγοί του τέως εθνικού μας νομίσματος θεωρούν ότι η επιστροφή στη δραχμή θα έχει αποτέλεσμα μια περίοδο μεγάλων δυσκολιών, αλλά θα επιτρέψει στη χώρα να βγει από τον φαύλο κύκλο της ύφεσης και να μπει σε τροχιά ανάπτυξης. Ο λόγος είναι ότι θα έχει τη δυνατότητα να τυπώνει όσο νόμισμα χρειάζεται για να καλύπτει τις εσωτερικές της ανάγκες και να καθορίζει την ισοτιμία του ως προς το ευρώ με τρόπο που να κάνει τα προϊόντα μας ανταγωνιστικά και να μειώσει τις εισαγωγές. Οι υπέρμαχοι της παραμονής στο ευρώ τονίζουν ότι η νέα δραχμή θα χάσει το μεγαλύτερο μέρος της αξίας της δημιουργώντας εκρηκτικό πληθωρισμό και συνθήκες έσχατης φτώχειας για μεγάλες ομάδες του πληθυσμού (επιστροφή στη δεκαετία του ’50 προβλέπει ο Βαρουφάκης). Υπενθυμίζουν επίσης ότι τις τελευταίες δεκαετίες, παρά τις δύο υποτιμήσεις της δραχμής, η ανταγωνιστικότητα δεν βελτιώθηκε.

7 Ποιες μεταρρυθμίσεις προτείνει η Αθήνα

Η πρώτη λίστα που έστειλε ο υπουργός Οικονομικών απορρίφθηκε ως θεωρητική και γενικόλογη. «Έκθεση ιδεών» τη χαρακτήρισε Ευρωπαίος αξιωματούχος. Τον ίδιο χαρακτηρισμό απέδωσαν και στη νέα λίστα τεχνοκράτες των κλιμακίων, που εξηγούν ότι οι μεταρρυθμίσεις δεν κρίνονται αόριστα αλλά από το ταμειακό και το δημοσιονομικό τους αποτέλεσμα. Ίσως για αυτό ο εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών Μάρτιν Γιέγκερ δεν απέφυγε να πει ότι οι προτάσεις πρέπει να «είναι κατάλληλες για διαπραγμάτευση».

8 Γιατί ο χρόνος είναι –κυριολεκτικά– χρήμα

Η παράταση της διαπραγμάτευσης κοστίζει ακριβά στην ελληνική πλευρά σε ζεστό χρήμα. Η ατυχία είναι ότι οι συζητήσεις συνέπεσαν με την απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να προχωρήσει στην ποσοτική χαλάρωση, κάμπτοντας την αντίσταση της Γερμανίας. Εν όψει της ύφεσης στην ευρωζώνη, που ενίσχυε την ανεργία και οδηγούσε πολλούς ψηφοφόρους σε αντιευρωπαϊκά και ακραία κόμματα, η ΕΚΤ αποφάσισε να χορηγήσει άφθονο χρήμα (πάνω από ένα τρισ. ευρώ) με ενέχυρο κρατικά ομόλογα και συμβολικό επιτόκιο 0,05%. Στόχος ήταν να αναθερμανθεί η οικονομία και να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας. Δυστυχώς, η αδυναμία της Ελλάδας και των εταίρων να φτάσουν σε συμφωνία άφησε τη χώρα μας απ’ έξω ή, όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά, η Αθήνα κρατούσε ομπρέλα όταν έβρεχε χρήματα.

9 Πότε θα κλειδώσει η συμφωνία

Οι διαπραγματεύσεις στο Brussels Group με τους Θεσμούς ολοκληρώθηκαν την περασμένη Τρίτη χωρίς συμφωνία και η ελληνική διαπραγματευτική ομάδα επέστρεψε στην Αθήνα, ενώ αναμενόταν η επίσκεψη των τεχνικών κλιμακίων των δανειστών στην Ελλάδα. Ακολουθούν το Euroworking Group και το Eurogroup ώστε να κλείσει η συμφωνία και να επαναληφθεί η χρηματοδότηση της χώρας. Οι προβλέψεις για την ολοκλήρωση των διαδικασιών ποικίλλουν. Πάντως ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ είπε ότι θεωρούσε απίθανο να δοθεί λύση στο ελληνικό πρόβλημα πριν από το Πάσχα των Καθολικών.

10 Τι σημαίνει το Grexit για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

Τυχόν αποχώρηση της Ελλάδας από το κοινό νόμισμα θα εκθέσει την ΕΚΤ σε απώλεια δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ δημιουργώντας μια τρύπα που θα κληθούν να καλύψουν η Γερμανία και άλλες χώρες της ευρωζώνης. Η Ελλάδα έχει αντλήσει σημαντικά ποσά από την ΕΚΤ και, καθώς η διαπραγμάτευση δεν καταλήγει σε αποτέλεσμα, η τρύπα μεγαλώνει. Βέβαια κυβερνητικοί κύκλοι και άλλοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επαναλαμβάνουν σε όλους τους τόνους ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι τώρα πολύ πιο έτοιμη να αντιμετωπίσει τυχόν Grexit με λιγότερες απώλειες από όσο στην αρχή της κρίσης. Ωστόσο εξακολουθεί να είναι προτιμότερη η παραμονή μιας χώρας στο ευρώ, πολύ περισσότερο που οι νέες απώλειες, αν δεν εξοφληθεί όλο ή μέρος του ελληνικού χρέους, θα προστεθούν στο δάνειο που ήδη ξεπερνάει τα 320 δισ. ευρώ.

11 Τι μπορεί να περιμένει η Ελλάδα από τα πετρέλαια

Από το 2009, όταν ξέσπασε η μεγάλη κρίση, ξαναθυμηθήκαμε τα πετρέλαια με βάση ενδείξεις για εκμεταλλεύσιμα αποθέματα. Οι απελπισμένοι Έλληνες αισθάνθηκαν την ελπίδα να θεριεύει. Όμως χρειάστηκε να περάσουν πέντε χρόνια για να πεισθούν μεγάλες διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες (μεταξύ των οποίων η Royal Dutch Shell, η BP, η TOTAL και η ENI) να περιμένουν πρόοδο σε έρευνες στη Δυτική Ελλάδα ώστε να δουν αν θα λάβουν μέρος στον διεθνή γύρο παραχωρήσεων για τα κοιτάσματα στο Ιόνιο και ίσως και νοτίως της Κρήτης. Οι διαδικασίες, σε περίπτωση που οι ενδείξεις γίνουν αποδείξεις, είναι χρονοβόρες. Για να γίνουν οι διαγωνισμοί, οι αναθέσεις, οι έρευνες και να μελετηθούν τα αποτελέσματα απαιτείται (με διεθνή πρότυπα) μία δεκαετία. Με τα ελληνικά πρότυπα πιθανότατα θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος.

12 Γιατί ο Καμμένος πρότεινε στις ΗΠΑ συνεκμετάλλευση

Η συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων του Αιγαίου, που πρότεινε ο Πάνος Καμμένος στην Αμερικανίδα υφυπουργό Εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ, έφερε στη μνήμη των παλαιότερων τη φράση «Στρατηγέ, ιδού ο στρατός σας», που είχε πει ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος στον Βαν Φλιτ. Επί της ουσίας θα μπορούσε να σημαίνει εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων και να προκαλούσε σφοδρές αντιδράσεις, που όμως αποφεύχθηκαν γιατί η υπουργική πρωτοβουλία δεν είχε κανένα νόημα. Άλλωστε οι ΗΠΑ απέρριψαν την «προσφορά» υπενθυμίζοντας ότι δεν ακολουθούν τις διαδικασίες που ο υπουργός Άμυνας ήλπιζε ότι θα εξασφάλιζαν στη χώρα κεφάλαια ώστε να μην έχουμε ανάγκη την Ευρώπη.

13 Τι σημαίνουν οι επαφές της Ελλάδας με Ρωσία και Ιράν

Αν το άκαρπο φλερτ με τις ΗΠΑ δεν εγκυμονεί κινδύνους, τα ανοίγματα της ελληνικής κυβέρνησης σε Ρωσία και Ιράν αποτελούν καρφί στο μάτι των Ευρωπαίων. Η Ελλάδα παίζει το χαρτί της γεωπολιτικής της θέσης που ενισχύεται από την ανασφάλεια, η οποία επικρατεί στην ευρύτερη περιοχή (Ουκρανία, Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική). Το στρατηγικό πόκερ της κυβέρνησης έχει μεγάλο ρίσκο γιατί δημιουργεί την εντύπωση ότι η χώρα επιλέγει συνεργασίες με κράτη στα οποία έχουν επιβληθεί οικονομικές κυρώσεις (λόγω Κριμαίας και πυρηνικών αντίστοιχα) αθετώντας τις υποχρεώσεις της απέναντι στους συμμάχους της. Η Γερμανία δεν δίστασε να εκφράσει ανοιχτά τη δυσαρέσκειά της και προβλέπεται ότι το κλίμα θα επιδεινωθεί μετά την επίσκεψη Λαφαζάνη στη Μόσχα και τη στήριξή του στον αγωγό φυσικού αερίου Turkish Stream, που σχεδιάζεται να φθάσει στα ελληνοτουρκικά σύνορα.

14 Σε τι οφείλεται η ασφυξία που προκαλούν οι εταίροι μας

Το βέβαιο είναι ότι, αν υπήρχε καλή θέληση, οι Θεσμοί δεν θα εφάρμοζαν με τέτοια αυστηρότητα τους κανονισμούς χρηματοδότησης. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να απελευθερώσουν το 1,9 δισ. που εκπροσωπεί τα κέρδη της ΕΚΤ από τα ελληνικά ομόλογα. Όμως η αξιοπιστία των ελληνικών κυβερνήσεων διαχρονικά βρίσκεται στο κατώτατο σημείο και οι Θεσμοί είναι δύσπιστοι. Πάντως η καταγγελία ότι οι δανειστές μας προκαλούν ασφυξία αρνούμενοι σκόπιμα να χρηματοδοτήσουν τις ανάγκες μας έχει δόση υπερβολής. Είχαμε κάνει το λάθος να δηλώσουμε πως δεν χρειαζόμαστε πλέον τα δανεικά τους και στη συνέχεια διαπραγματευόμαστε συνεχώς χωρίς να δίνουμε εγγυήσεις για την αποπληρωμή τους.

15 Πώς θα αντιμετωπιστεί η παρατεταμένη έλλειψη ρευστότητας
Για την κάλυψη των άμεσων δανειακών αναγκών της χώρας η κυβέρνηση έξυσε τον πάτο του βαρελιού. Ζήτησε και εξασφάλισε μέρος από τα αποθεματικά ασφαλιστικών ταμείων, περιφέρειας και ορισμένων ΔΕΚΟ, αλλά το πρόβλημα δεν λύθηκε. Ακολούθησε συνάντηση του Γιάνη Βαρουφάκη με στελέχη της Pimco, μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίων στον κόσμο. Ο υπουργός Οικονομικών ενημέρωσε τους εκπροσώπους της Pimco για τη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας, σημειώνοντας πως «δεν ενδιαφέρουν μόνον τα κρατικά ομόλογα αλλά και τα έντοκα γραμμάτια». Η τελευταία αναφορά εξηγείται από το γεγονός ότι τις προσεχείς ημέρες λήγουν έντοκα γραμμάτια του ελληνικού Δημοσίου και αναζητούνται ξένοι ενδιαφερόμενοι που θα καλύψουν τις ανάγκες που δεν μπορούν να καλύψουν οι ελληνικές τράπεζες.

16 Τι θα συμβεί σε περίπτωση που η Ελλάδα δεν πληρώσει δόση δανείου
Υπάρχει μια τάση στο κυβερνών κόμμα που υποστηρίζει τη ρήξη με τους εταίρους, αλλά το ενδεχόμενο αυτό πρέπει να αποκλείεται μετά την ομιλία του πρωθυπουργού στη Βουλή. Ωστόσο κι ο ίδιος ο Τσίπρας στην επιστολή του προς την Άγκελα Μέρκελ υπαινίχθηκε ότι, αν πρέπει να διαλέξει μεταξύ της πληρωμής των δόσεων ή των μισθών και συντάξεων, θα προτιμήσει το δεύτερο. Κάποιοι πιστεύουν ότι, αν συμβεί αυτό, δεν θα έρθει το τέλος του κόσμου. Η αλήθεια είναι ότι οι επιπτώσεις θα είναι σοβαρές.
Πρώτα απ’ όλα οι εκροές καταθέσεων θα ενταθούν. Δεδομένου πως δεν θα μπορεί να βοηθήσει πλέον η ΕΚΤ, θα μπουν περιορισμοί κίνησης κεφαλαίων. Τα δημόσια έσοδα θα πάνε σχεδόν στο μηδέν γιατί οι πολίτες θα φυλάνε τα ευρώ για άμεσες ανάγκες αντί να πληρώνουν δόσεις εφορίας.Οι οίκοι αξιολόγησης θα ανακηρύξουν τη χώρα σε χρεοκοπία που σημαίνει πως ούτε καν η Τράπεζα της Ελλάδος θα μπορεί να αποδέχεται εγγυήσεις του Δημοσίου ή κρατικά ομόλογα.

17 Το σχέδιο «σωτηρίας» έγινε για τη χώρα ή για τις τράπεζες;

Οι τράπεζες αποτέλεσαν τον εύκολο στόχο και κατηγορούνται για σοβαρές ευθύνες στα οικονομικά αδιέξοδα. Η πραγματικότητα είναι ότι σε αντίθεση, φέρ’ ειπείν, με την Ιρλανδία, όπου έσκασαν κανόνι οι τράπεζες, στην Ελλάδα δεν χρεοκόπησαν οι τράπεζες αλλά το κράτος. Παρ’ όλα αυτά η πλειονότητα της κοινής γνώμης υποστηρίζει με βεβαιότητα πως όλοι δουλεύουν για να σώσουν τις τράπεζες, εντύπωση που ενισχύθηκε με αφορμή την ανακεφαλαιοποίησή τους. Μια πιο νηφάλια εξέταση δείχνει ότι, πέρα από τις σπατάλες των δανειοδοτήσεων, οι δυσκολίες των τραπεζών ακολούθησαν τα προβλήματα του δημόσιου τομέα.

18 Πού βρίσκονται σήμερα οι τράπεζες

Όλα αυτά έχουν οδηγήσει τις τράπεζες σε πολύ δύσκολη κατάσταση. Σημειώνεται ότι με την απόσυρση μεγάλων ποσών από καταθέτες, στα χρηματοκιβώτια έχουν μείνει 140 δισ. ευρώ (χαμηλό δεκαετίας), ενώ οι χορηγήσεις φτάνουν τα 210 δισ. ευρώ. Τα 70 δισ. που λείπουν τα κάλυψε η ΕΚΤ παραχωρώντας δάνεια ύψους 71 δισ. ευρώ.
Αρχίζει να γίνεται ορατός πλέον ο κίνδυνος να επιστρέψει ο κόσμος από τις πασχαλινές διακοπές και να βρεθεί αντιμέτωπος με την επιβολή περιοριστικών μέτρων στις αναλήψεις και στις τραπεζικές συναλλαγές.

19 Πώς επηρεάζει η υποβάθμιση της ελληνικής οικονομίας

Πρόσφατα ο οίκος αξιολόγησης Fitch υποβάθμισε την ελληνική οικονομία κατά τρεις βαθμίδες, στέλνοντας ένα ανησυχητικό μήνυμα στις αγορές. Τη θέση μας θα μπορούσε να επιδεινώσει η κατάρρευση των συνομιλιών με τους εταίρους μας, που θα οδηγούσε σε ένα μορατόριουμ αποπληρωμής του χρέους για τους ιδιώτες κατόχους ομολόγων. Τυχόν καθυστέρηση πληρωμών στo ΔΝΤ δεν θα συνιστούσε καθεαυτή χρεοκοπία, θα ήταν όμως αρνητική και θα οδηγούσε σε περαιτέρω υποβάθμιση. Και τέλος, έξοδος από την ευρωζώνη θα μεγάλωνε τον κίνδυνο να μην εξυπηρετηθεί το ιδιωτικό χρέος.

20 Πόσον καιρό θα κρατήσει η αγωνία για το αύριο

Η απάντηση δεν είναι εύκολη, αλλά πάντως το σκοτσέζικο ντους δεν θα διαρκέσει επ’ άπειρον. Οι δανειστές πιέζουν αφόρητα για να αποσπάσουν περισσότερες δεσμεύσεις και, όταν καταλήξουμε σε έναν «έντιμο συμβιβασμό», η πίεση θα χαλαρώσει και θα βρεθεί τρόπος να δώσουν ένα μέρος, τουλάχιστον, από την οφειλόμενη δόση. Αυτό θα κρατήσει μέχρι τον Ιούνιο. Τότε λήγει η τετράμηνη παράταση που πήρε η κυβέρνηση και τότε πρέπει να πληρωθούν δόσεις που είναι πολύ μεγάλες. Ακριβώς τότε θα είναι ασφυκτική η προθεσμία για να υπογραφεί ένα νέο «πρόγραμμα», που δεν θα ονομαστεί μνημόνιο, αλλά θα είναι συμφωνία για νέα χρηματοδότηση, πιθανότατα με σκληρότερους όρους. Και τότε η συνοχή της συγκυβέρνησης θα δοκιμαστεί πολύ σκληρά γιατί εξίσου σκληρό θα είναι και το δίλημμα: υπογραφή νέας συμφωνίας ή κατάρρευση.