Μιχάλης Ι. Τσινισιζέλης στο «Κ»: Εθνική τραγωδία η έξοδος από το ευρώ

Της Πέννυς Κροντηρά

Στις 9 Μαΐου εορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα της Ευρώπης. Το 1950 ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών, Ρομπέρ Σουμάν έθεσε τα θεμέλια δημιουργίας της Ενωμένης Ευρώπης καλώντας τη Γαλλία, τη Γερμανία και άλλες χώρες να ενώσουν την παραγωγή τους στον άνθρακα και τον χάλυβα. Η δήλωση του αυτή, γνωστή ως Διακήρυξη Σουμάν αποτέλεσε «το πρώτο συγκεκριμένο θεμέλιο μιας ευρωπαϊκής ομοσπονδίας».

Ο κοσμήτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Μιχάλης Ι. Τσινισιζέλης μιλάει στο «Κ» για τα προβλήματα που η Ελλάδα αντιμετωπίζει ως μέλος της ευρωπαϊκής «οικογένειας» εν μέσω της οικονομικής κρίσης. Ο κ. Τσινισιζέλης σπούδασε νομικές και πολιτικές επιστήμες στην Ελλάδα και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου και έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. Διδάσκει «Συγκριτικό Ομοσπονδισμό», «Συγκριτική Ανάλυση Ευρωπαϊκών Πολιτικών Συστημάτων», «Ευρωπαϊκή Πολιτική», «Θεωρία της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης» και «Πολιτικό Σύστημα της ΕΕ» στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

ΕΙΣΠΡΑΞΑΜΕ 120 ΔΙΣ ΑΠΟ ΤΑ ΤΑΜΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 1981

«Η ΕΕ είναι ένα πολυεπίπεδο διαπραγματευτικό πλαίσιο μεταξύ κυριάρχων κρατών και στηρίζεται στην εθελοντική παραχώρηση κυριαρχίας από τα κράτη μέλη στην ΕΕ. Η Ελλάδα προφανέστατα έχει ωφεληθεί από την προσχώρησή της, σε όλα τα δυνατά επίπεδα. Η ΕΕ δεν εξαντλείται στην ΟΝΕ και στις κατασκευαστικές της αδυναμίες, καθώς υπάρχουν πλήθος άλλες δράσεις και πολιτικές, οι οποίες επηρεάζουν με θετικό τρόπο το σύνολο της καθημερινότητας των πολιτών της ΕΕ αλλά και της πατρίδας μας. Για παράδειγμα σκεφθείτε τη Χάρτα των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων ή τους πόρους από τα διαρθρωτικά ταμεία –περίπου 120 δις ευρώ, πήραμε συνολικά από όλα τα ταμεία από τότε που μπήκαμε στην ΕΟΚ το 1981 συν 500 εκ. ευρώ τον χρόνο που εισρέουν στη χώρα από τη λειτουργία της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.

Τα όποια προβλήματα δημιουργούνται στις μεταξύ μας σχέσεις ευθύνονται κυρίως οι δυσλειτουργίες του πολιτικού μας συστήματος. Ίσως η ύπαρξη παράλληλων θεσμικών πλαισίων δημιουργεί προβλήματα στα κράτη μέλη. Το δημοκρατικό έλλειμμα εξακολουθεί να ταλανίζει την ΕΕ παρά τη γονιμότητα του θεσμικού πλαισίου. Πράγματι, πολιτικά κόμματα, ομάδες συμφερόντων, κυβερνήσεις, ιδεολογίες, οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα, διεθνείς διαπραγματεύσεις, θεσμικά όργανα, προσωπικά συμφέροντα κ.λπ. αναμετρώνται σε καθημερινή βάση προωθώντας ενδιαφέρουσες συγκλίσεις αλλά και σημαντικές αποκλίσεις.»

Η ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΔΥΝΑΜΕΩΝ

Η Γερμανία, ως γνωστόν, είναι η μεγαλύτερη οικονομική δύναμη στην ΕΕ και μια από τις μεγαλύτερες παγκοσμίως. «Από μόνη της η παρουσία της Γερμανίας δημιουργεί ανισορροπία στην ΕΕ αλλά η ισχύς της περιορίζεται από το γεγονός ότι δεν αποτελεί πυρηνική δύναμη, όπως η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η Γερμανία προσπαθεί να προωθήσει τα εθνικά της συμφέροντα όπως και όλοι οι υπόλοιποι έχοντας όμως κατά νου και τους ιστορικούς της περιορισμούς, ενδεχομένως λιγότερο τα τελευταία χρόνια που φαίνεται να έχει αποκτήσει συναίσθηση της ισχύος της. Το να συγκεραστούν όμως τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα μιας χώρας που παράγει ανταγωνιστικά τα πάντα με χώρες που εισάγουν σχεδόν τα πάντα δεν είναι και η πιο εύκολη υπόθεση. Η ισορροπία δυνάμεων είναι η λέξη «κλειδί», λοιπόν, στην Ευρώπη και ολόκληρο το θεσμικό πλαίσιο της ΕΕ είναι οικοδομημένο πάνω σε αυτήν την αναγκαιότητα. Το ίδιο το πλαίσιο προσφέρει δυνατότητες, ιδιαιτέρως στην αριθμητική της λήψης των αποφάσεων, όπου οι μεγάλες χώρες δεν μπορούν να επιβάλλουν τη θέλησή τους χωρίς να συνεργαστούν οι μικρότερες, και οι αριθμητικά περισσότερες μικρές χώρες δεν μπορούν να λάβουν αποφάσεις μόνες τους χωρίς δηλαδή τη συνεργασία τους με μεγάλες χώρες. Αυτό το πλαίσιο δίνει ευκαιρίες στις μικρότερες χώρες, οι οποίες δεν υπάρχουν έξω από την ΕΕ.»

«ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΛΥΣΗ Η ΔΡΑΧΜΗ»

«Η χώρα μας οφείλει να προσαρμοστεί στο Ευρωπαϊκό πλαίσιο και να εκμεταλλευτεί όλες τις ευκαιρίες που της παρουσιάζονται –οι οποίες δεν είναι λίγες, μας αναφέρει ο κ. Τσινισιζέλης. «Η Ελλάδα μετρά ήδη 35 χρόνια συμμετοχής στην ΕΕ, τη στιγμή που όλες σχεδόν οι ευρωπαϊκές χώρες είναι υποψήφιες για ένταξη. Για να κατανοήσει κανείς την ΕΕ πρέπει να αποκτήσει μια σοβαρή αίσθηση της σύγχρονης ευρωπαϊκής πολιτικής πράξης. Επιπλέον, φαίνεται πολύ διαφορετική η αίσθηση της αναγκαιότητας της εφαρμογής και του σεβασμού του νόμου στην Ελλάδα και την υπόλοιπη ΕΕ και αυτό είναι κάτι που οφείλουμε να καταπολεμήσουμε στη χώρα μας.»

Τελικά, η Ελλάδα με την οικονομική κρίση ήταν το πείραμα της ΕΕ; «Πείραμα όχι. Μια διαδικασία μάθησης και της ΕΕ στον χειρισμό τέτοιων κρίσεων μου μοιάζει πιο ρεαλιστική. Μην ξεχνάτε ότι οι μηχανισμοί αντιμετώπισης τέτοιων κρίσεων δημιουργήθηκαν με την κρίση και σχεδόν ειδικά για την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία. Άρα δεν στηρίχθηκαν σε προηγούμενη εμπειρία κάτι που δικαιολογούσε την εμφάνιση του ΔΝΤ στην εξίσωση. Τα προβλήματα δημιουργούνται από την εμμονή των πιστωτών σε περιοριστικές πολιτικές, οι οποίες έχουν και ιδεολογικές αιτίες. Όμως οι πολιτικοί συσχετισμοί στην ΕΕ δεν είναι υπέρ μας και δεν θα είναι στο ορατό μέλλον. Η Ευρώπη αλλάζει, είναι ένα κενού περιεχομένου μήνυμα. Αλλά αυτά είναι τα δεδομένα και με αυτά πρέπει να πορευθούμε. Η άτακτη χρεοκοπία είναι πολύ σοβαρή υπόθεση και δεν πρέπει να τη συζητάμε ούτε ως ακαδημαϊκό ενδεχόμενο», μας δηλώνει κατηγορηματικά ο καθηγητής.

Τα σενάρια επιστροφής στη δραχμή θα είχαν καταστροφικές συνέπειες για την οικονομία της χώρας. «Η έξοδος από την ΟΝΕ –αν υποθέσουμε ότι είναι νομικά και πολιτικά εφικτή–υπό τις παρούσες συνθήκες αγγίζει τα όρια της εθνικής τραγωδίας επειδή, εκτός των άλλων, θα καταστεί αδύνατη η εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους με το νέο νόμισμα. Η επιστροφή σε ένα αποτυχημένο και αναγκαστικά υποτιμημένο νόμισμα, του οποίου τα προβλήματα έχουμε μάλλον ξεχάσει –πληθωρισμός κ.λπ.– δεν μπορεί να αποτελεί λύση.»

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ: «ΓΙΑΤΙ ΥΠΟΓΡΑΨΑΜΕ ΤΟ ΔΟΥΒΛΙΝΟ 2»;

Όσον αφορά τον έλεγχο της λαθρομετανάστευσης και την –κατά πολλούς– λάθος διπλωματική πολιτική, ο κ. Τσινισιζέλης μας εξηγεί: «Η φήμη της Ευρώπης ως ενός συνόλου αναπτυγμένων οικονομικά κρατών έλκει μεταναστευτικές ροές. Το πρόβλημα όμως είναι εγγενές στις χώρες προέλευσης. Η αντίστροφη δημογραφική πυραμίδα, με μεγάλους και νέους στην ηλικία πληθυσμούς, οι μικρές αγορές εργασίας με περιορισμένη δυνατότητα απορρόφησης εργατικού δυναμικού, πέρα από τα άλλα γνωστά ζητήματα με τις εμπόλεμες ζώνες της περιοχής της Μεσογείου και της Βόρειας Αφρικής, αποτελούν τα αίτια της λαθρομετανάστευσης. Το πρόβλημα είναι ιδιαιτέρως σοβαρό στη χώρα μας. Αυτό οφείλεται και στο νομοθετικό πλαίσιο (Δουβλίνο 2 και στο γιατί και πώς το υπογράψαμε άραγε;) και στην ανυπαρξία ουσιαστικής εθνικής και ευρωπαϊκής πολιτικής για το θέμα. Η πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου με την υιοθέτηση 10 μέτρων για την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης έρχεται μάλλον αργά και μετά από διαδοχικές τραγωδίες. Άτυποι υπολογισμοί ανεβάζουν τους πνιγμούς στις 15.000 κατά την τελευταία πενταετία στη Μεσόγειο.»