Θέλουν κυβέρνηση Τσίπρα, αλλά χωρίς την ατζέντα του ΣΥΡΙΖΑ – Έρευνα της Rass για την Κεντροαριστερά

Άρθρο-ανάλυση της Μαρίας Καρακλιούμη, πολιτικής αναλύτριας RASS

Τελευταία είναι της μόδας η συζήτηση για την Κεντροαριστερά και το μέλλον της. Μάλιστα, οι συζητούντες υπονοούν ότι μπορεί να καθορίσει ακόμα και τη σωτηρία της χώρας. Δεν πιστεύω ότι η ανάταση της χώρας θα έρθει από την Κεντροαριστερά, ούτε διαφωνώ απόλυτα με την υπόθεση αυτή. Πιστεύω απλώς ότι η συζήτηση πρέπει να γίνει σε άλλη βάση. Δεν θα κρίνω τα κείμενα, τις διακηρύξεις και τις βαρύγδουπες απόψεις που οι σωτήρες της Κεντροαριστεράς καταθέτουν. Θα προτείνω απλώς μια πιο προσεκτική ματιά. Ποιοι είναι οι κεντροαριστεροί ψηφοφόροι; Τι πιστεύουν; Είναι πρόθυμοι να επαναστατήσουν;

Στις έρευνες γνώμης που διεξάγουμε, καταγράφουμε συνήθως απόψεις που αφορούν την πολιτική επικαιρότητα και ένα σύνολο χαρακτηριστικών που μας επιτρέπουν να διακρίνουμε τους ερωτώμενους. Σε ερώτηση που απευθύνουμε σταθερά, ζητούμε από τους πολίτες να τοποθετηθούν ιδεολογικά.

Παρατηρώντας την τελευταία δεκαετία την ταύτιση των πολιτών με την Κεντροαριστερά, θα λέγαμε ότι η πορεία των μεγεθών προοιωνίζεται την εκάστοτε επικράτηση των κομμάτων.

 ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΑΡΙΣΤΕΡΟΥ

Επιχειρώντας να περιγράψουμε τους κεντροαριστερούς ψηφοφόρους, θα λέγαμε ότι είναι οι πολίτες που πιστεύουν στη δύναμη της πολιτικής και αντιλαμβάνονται την αναγκαιότητα των μεταρρυθμίσεων, χωρίς όμως να υποτιμούν το ρόλο του Κράτους. Είναι εκείνοι που με τις απόψεις τους έχουν προηγηθεί του κυρίαρχου ρεύματος που διαμορφώνεται στην κοινωνία. Είναι οι ψηφοφόροι που υιοθετούν ήπιους τόνους, δεν παίρνουν ακραίες θέσεις και με κοινωνική ευαισθησία, μετριοπάθεια και ρεαλισμό αντιλαμβάνονται την ανάγκη προσαρμογής των πολιτικών στα σύγχρονα δεδομένα. Διατηρούν την ιδεολογία τους, αλλά όχι απαραίτητα και την κομματική τους σύνδεση. Κρίνουν την ασκούμενη κυβερνητική πολιτική και δεν διστάζουν να ταυτιστούν αν δουν κάτι σωστό.

 Η ΚΕΝΤΡΟΑΡΙΣΤΕΡΑ ΤΟΥ 2003-2009

Η εγγύτητα των πολιτών με την Κεντροαριστερά μπορεί να απεικονίσει τις πολιτικές εξελίξεις. Πριν από τις εκλογές του 2004, οι πολίτες παρουσίασαν τάσεις φυγής, κάτι που επιβεβαιώθηκε από την επικράτηση της ΝΔ στις εκλογές. Ο «επαναπατρισμός» των ψηφοφόρων στην Κεντροαριστερά, από το 2006 και μετά, ταυτίστηκε με τη σταδιακή ανάκαμψη του ΠΑΣΟΚ και την εκλογή του το 2009.

Οι ψηφοφόροι της Κεντροαριστεράς της περιόδου 2003-2009 αναγνωρίζουν τη σημασία της πολιτικής και θεωρούν ότι τα κόμματα μπορούν να λύσουν τα προβλήματα του τόπου, αναδεικνύουν την πάταξη της διαφθοράς ως μείζον θέμα και δεν διστάζουν να δηλώσουν πως ο τότε πρωθυπουργός, Κ. Καραμανλής, είχε τη διάθεση να την πατάξει. Αν και ταυτίζονται πολιτικά με το ΠΑΣΟΚ, τα πρώτα χρόνια επισημαίνουν τα τρωτά σημεία της ηγεσίας του και με κριτική στάση παρακολουθούν τις πρωτοβουλίες του Γ. Παπανδρέου, μέχρι να αποφανθούν πως εκείνος και το ΠΑΣΟΚ είναι έτοιμοι να κυβερνήσουν τη χώρα (Ιούνιος 2008).

Στα πιο βαριά πολιτικά θέματα εκφράζονται χωρίς στεγανά. Δεν επιθυμούν τις συχνές συνταγματικές αναθεωρήσεις και θεωρούν ότι οι βουλευτές πρέπει να είναι πλήρους απασχόλησης. Διαφωνούν με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, καθώς θα υποβαθμιστούν τα δημόσια, αλλά πιστεύουν στην κατάργηση του ασύλου. Υποστηρίζουν τη μη μονιμότητα των νεοπροσλαμβανομένων στο Δημόσιο, προκειμένου να αυξηθεί η παραγωγικότητα, και υποστηρίζουν θερμά το διαχωρισμό Κράτους-Εκκλησίας. Πιστεύουν ότι οι ΔΕΚΟ πρέπει να ελέγχονται από το Κράτος και πως τα κλειστά επαγγέλματα πρέπει να ανοίξουν. Πρώτοι τον Απρίλιο του 2009 διατυπώνουν τη γνώμη πως η χώρα χρειάζεται κυβερνήσεις συνεργασίας.

 ΠΡΟΘΥΜΟΙ ΓΙΑ ΘΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΟ 2009

Οι ψηφοφόροι της Κεντροαριστεράς, έχοντας ψηφίσει στη συντριπτική τους πλειοψηφία ΠΑΣΟΚ το 2009, υποστηρίζουν συνειδητά την πολιτική της κυβέρνησης. Δηλώνουν πρόθυμοι να κάνουν θυσίες, για να βγει η χώρα από την οικονομική στενωπό, και τονίζουν την ανάγκη συναίνεσης κομμάτων και συνδικαλιστών με την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης, αν και ανησυχούν για μια ανεξέλεγκτη κοινωνική έκρηξη.

Αν και πίστευαν ότι η κυβέρνηση απέκλινε από τις προεκλογικές της υποσχέσεις, θεώρησαν την υπαγωγή στο μηχανισμό στήριξης ως τη μόνη λύση (κάτι που πιστεύουν ακόμη). Διατύπωναν ότι «η χώρα θα υποφέρει, αλλά θα τα καταφέρει», ενώ θεωρούσαν πως η ΕΕ δεν θα μας άφηνε να χρεοκοπήσουμε.

Οι κεντροαριστεροί ψηφοφόροι ήταν οι τελευταίοι που απέσυραν την εμπιστοσύνη τους από τον Γ. Παπανδρέου και εκείνοι που αναγνώρισαν ότι οι κινήσεις του είχαν πολιτική ανιδιοτέλεια και στόχευαν στη διάσωση της χώρας.

Παρά το γεγονός ότι πίστευαν πως στη χώρα θα έρθουν χειρότερες μέρες, επέμεναν στη διακομματική συναίνεση και δήλωναν πως θα ψήφιζαν στις εκλογές του 2012 «για να κυβερνηθεί ο τόπος». Έκτοτε ανέπτυξαν φυγόκεντρες τάσεις από το χώρο του ΠΑΣΟΚ, αλλά όχι από την κεντροαριστερή ιδεολογία.

Σήμερα με την Κεντροαριστερά ταυτίζεται ένας στους πέντε πολίτες, άνω των 45 χρόνων, κυρίως από τα αστικά κέντρα, απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ελεύθεροι επαγγελματίες, μισθωτοί και συνταξιούχοι.

Είναι απαισιόδοξοι για το μέλλον της χώρας, πιστεύουν πως τώρα πια η χώρα μπορεί να κυβερνηθεί χωρίς μνημόνια και θεωρούν εφικτή μια σκληρή διαπραγμάτευση με την τρόικα. Κατά κανόνα πληρώνουν τους φόρους τους και, αν και καθημαγμένοι φορολογικά, σκέφτονται ψύχραιμα. Βλέπουν την οικονομία να χειροτερεύει αλλά, παράλληλα, κατά το 1/3 πιστεύουν στην αναθέρμανσή της από τη ρύθμιση των «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων, βλέπουν την παραμονή Σαμαρά αναγκαία για να μη χαθεί ό,τι κερδήθηκε μέχρι σήμερα και ελπίζουν η Ελλάδα μετά την κρίση να γίνει μια σύγχρονη δυτική χώρα.

 ΒΛΕΠΟΥΝ ΠΩΣ Ο ΣΥΡΙΖΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΤΟΙΜΟΣ ΝΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙ

Στην πλειοψηφία τους επιλέγουν ΣΥΡΙΖΑ χωρίς να υιοθετούν την ατζέντα του. Δεν επιθυμούν, για παράδειγμα, εκλογές και θεωρούν ανεύθυνη στάση να μην ψηφίσει Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Διαβλέπουν πως ήρθε η ώρα του ΣΥΡΙΖΑ να κυβερνήσει, χωρίς όμως να είναι έτοιμος. Αν και επιθυμούν από τις εκλογές να προκύψει μια κυβέρνηση με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ, πιστεύουν ότι είναι μέρος του συστήματος που δεν θα συγκρουστεί με τη διαπλοκή.

Η προσπάθεια προσέλκυσης των ψηφοφόρων της Κεντροαριστεράς είναι σήμερα το στοίχημα για τις δυνάμεις που επιδιώκουν την επικράτηση στο χώρο της Δημοκρατικής Παράταξης. Στον αδήριτο όμως νόμο της σύγκρισης οφείλουν να μπορούν να απαντήσουν στα προβλήματα των πολιτών, προκειμένου να κατακτήσουν την κρίσιμη εκείνη μάζα που μπορεί να κρίνει την πολιτική κυριαρχία.

Η κεντροαριστερή ιδεολογία δεν είναι κάτι στατικό, είναι δυναμική και οφείλει να επικαιροποιείται με τη συγκυρία. Οι πολίτες το επιθυμούν, μένει να δούμε ποια κόμματα θα μπορέσουν να το κάνουν.