Απέραντο φρενοκομείο

Του Μπάμπη Γριμπάμπη*

Η Ελλάδα σήμερα βρίσκεται στο σημείο μηδέν, στην απόλυτη παρακμή, στην πλήρη σύγχυση και δεν έχει πιάσει πάτο, γιατί τα χειρότερα είναι ακόμη μπροστά μας. Αν ακούσει κανείς τις συζητήσεις στη Βουλή, στις τηλεοράσεις, στα καφενεία κ.λπ., έχει την εντύπωση ότι βρίσκεται σε ένα απέραντο φρενοκομείο. Υπάρχει μόνο διχασμός, πόλωση και εμφυλιοπολεμικό κλίμα, χωρίς ίχνος συνεννόησης και συναίνεσης.

Η εξήγηση στο πρωτοφανές αυτό αλαλούμ, πρέπει να αναζητηθεί στην κουλτούρα και το ψυχισμό του Έλληνα. Όπως έχει γράψει και ο Στέλιος Ράμφος, αυτή η κουλτούρα ξεκίνησε από το δωδέκατο αιώνα και την επέβαλε η ορθόδοξη ασκητική παράδοση. Η κουλτούρα αυτή είναι οικογενειοκεντρική, δεν έχει εμπιστοσύνη στο άτομο και το κράτος, παρά μόνο στην ομάδα, τον τόπο και στο αίμα.

Σε ένα τέτοιο κλίμα κυριαρχεί το συναίσθημα έναντι της λογικής, σε τέτοιο βαθμό που δημιουργεί συνθήκες παράνοιας, αναρχίας και μηδενισμού. Το άτομο δεν έχει αυτογνωσία και αυτοπεποίθηση, έχει νοοτροπία αδικημένου παιδιού και προσπαθεί να ανακαλύψει εχθρούς, αρνούμενο την πραγματικότητα και την αναζήτηση των δικών του ευθυνών.

Το σημερινό ελληνικό πρόβλημα, δεν είναι οικονομικό αλλά αξιακό. Η κουλτούρα του Έλληνα, που κυριαρχείται από το συναίσθημα και ένα μπλοκαρισμένο ψυχισμό, εκτρέπεται σε συνωμοσιολογίες, αυταπάτες και αυτοθυματοποίηση, που εμποδίζουν την αυτογνωσία και την αναζήτηση ρεαλιστικών λύσεων στα πολύπλοκα προβλήματα της εποχής μας. Παράλληλα, η παθητικότητα, η αδράνεια, η ευκολία, η καλοπέραση και η εκτίναξη του «αχαλίνωτου εγώ», οδήγησαν τις τελευταίες δεκαετίες στον εκτός ορίων καταναλωτισμό, τις συνέπειες του οποίου πληρώνουμε σήμερα.

Ο πολιτικός κόσμος, αναπόσπαστο μέρος της ελληνικής κοινωνίας, δεν έπαιξε τον καθοδηγητικό και παιδευτικό του ρόλο, αλλά πρωτοστάτησε στη διατήρηση των χρόνιων ελληνικών παθογενειών. Τα δύο μεγάλα κόμματα της Μεταπολίτευσης, το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ, δέσμια των λαϊκιστικών και δημαγωγικών πολιτικών τους, οδήγησαν τη χώρα στον οικονομικό εκτροχιασμό, στα ελλείμματα και στην υπερχρέωση. Τιμωρήθηκαν βέβαια από το εκλογικό σώμα, όχι για τα εγκληματικά τους λάθη, αλλά για τη διάψευση των προσδοκιών, για αέναη ευδαιμονία, που δεν στηριζόταν βέβαια σε καμιά οικονομική πραγματικότητα.

Γεμάτη οργή η ελληνική κοινωνία για το χαμένο όνειρο, στράφηκε προς τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος σε ένα κρεσέντο λαϊκισμού, υποσχέθηκε σε όλους τους τόνους την επιστροφή στο παρελθόν, το οποίο όλοι ξορκίζουμε σήμερα. Τέσσερις μήνες διακυβέρνησης, είναι μικρό διάστημα για να κριθεί η αξιοπιστία της κυβέρνησης. Όμως τα όσα έσπευσε να κάνει η νέα κυβέρνηση στο διάστημα αυτό, στην παιδεία, στη δημόσια ασφάλεια, στο μεταναστευτικό, στις εξωτερικές σχέσεις, στην άλωση του κράτους από συγγενείς και φίλους, δεν αποτελούν καλά σημάδια μιας νέας πορείας, αλλά μια απροκάλυπτη επιστροφή στο αποκρουστικό παρελθόν, που μας έφερε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας.

Το ποια κατάληξη θα έχει η σημερινή ελληνική τραγωδία, μάλλον θα το μάθουμε τις επόμενες εβδομάδες. Το πώς θα επέλθει η κάθαρση  και θα ξαναγίνει η Ελλάδα μια κανονική χώρα του εικοστού πρώτου αιώνα, είναι το μεγάλο ζητούμενο. Ένα τέτοιο καλό σενάριο, έχει και άλλες φορές συμβεί στο παρελθόν, έπειτα από καταστροφικές συγκυρίες. Στη χώρα υπάρχουν τολμηροί και σοβαροί πολιτικοί παράγοντες, ζωντανές κοινωνικές ομάδες, εξωστρεφείς επιχειρηματίες και προοδευτικοί διανοούμενοι, που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν το υπόστρωμα για την πολιτιστική επανάσταση, που θα αλλάξει ριζικά την παρωχημένη ανατολική κουλτούρα της ελληνικής κοινωνίας. Προς το παρόν δεν φαίνεται ποιος μπορεί να είναι ο «καταλύτης», που θα μπορέσει να πυροδοτήσει μια τέτοια εξέλιξη, αλλά τώρα είναι η ώρα των μεγάλων αποφάσεων.

*Ο Μπάμπης Γριμπάμπης είναι οικονομολόγος, συγγραφέας του βιβλίου «η κρίση και… η κρίση μας», από τις Εκδόσεις Περίπλους.