« Ο Αλέξανδρος Παναγούλης και η αυτοδικτατορία της δειλία μας» – Ομιλία του Κώστα Μαρδά

Στην ιστορική αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός» παρουσιάστηκε στις 15 Νοεμβρίου το βιβλίο των εκδόσεων Παπαζήση «Το αίμα της Ελλάδας», του Γάλλου δικηγόρου Ντενίζ Λαγκλουά, ο οποίος παρακολούθησε ως παρατηρητής ανθρωπίνων δικαιωμάτων τη δίκη του Αλέξανδρου Παναγούλη που καταδικάσθηκε από το Στρατοδικείο Αθηνών στις 17 Νοεμβρίου του 1968 για την απόπειρα εκτέλεσης του δικτάτορα Παπαδόπουλου. Το βιβλίο πρωτοεκδόθηκε στη Γαλλία το 1969 με σκοπό να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη κατά της δικτατορίας των συνταγματαρχών, σε μια εποχή που η ελληνική κοινωνία ήταν ανεκτική απέναντι στη χούντα…

 

Για το βιβλίο μίλησε ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός, ο δημοσιογράφος Βασίλης Καββαθάς ενώ ο βιογράφος του μεγάλου ήρωα, δημοσιογράφος Κώστας Μαρδάς, διάβασε την παρακάτω ομιλία-ανάλυση γενικότερα για το φαινόμενο Παναγούλη:

«Το βιβλίο “Αλέξανδρος Παναγούλης, το αίμα της Ελλάδας” -εκδόσεις Παπαζήση- είναι ένα χρονικό ιστορίας μέσα από την καταγραφή αιώνιων στιγμών. Στιγμών που καταξίωσε ο τυραννοκτόνος Αλέξανδρος Παναγούλης. Ο δικηγόρος, ακτιβιστής -όπως θα λέγαμε σήμερα- ανθρωπίνων δικαιωμάτων Ντενίζ Λανγκλουά καταγράφει την αντίσταση που έκανε ο μεγάλος Έλληνας μέσα στο στρατοδικείο. Καταγράφει την αγέρωχη εμφάνισή του, τους ανυπότακτους λόγους του, την προκλητικότητά του απέναντι στους θρασύδειλους στρατοδίκες. Περιέχει εικόνες, στιγμιότυπα, λεπτομέρειες, ατμόσφαιρα, κλίμα, αντιλήψεις και επεξηγήσεις που απευθύνονται στο πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο κοινό.

Θαυμάζει κανείς την παραστατική γραφή, τη σκιαγράφηση προσώπων και καταστάσεων, την ερμηνευτική ανάλυση εννοιών, αλλά πάνω από όλα τον ήρεμο θαυμασμό προς κατηγορούμενο που έγινε κατήγορος των δεσμωτών του.

Το κείμενο έχει αρετές λογοτεχνικής γραφής, τεκμηρίωσης και άρωμα δημοκρατικού στοχασμού. Ο δικηγόρος-συγγραφέας αφηγείται, διηγείται, σχολιάζει. Λες και γράφει με τον κινηματογραφικό φακό του συναισθήματος αλλά και της λογικής. Αποθανατίζει την βαναυσότητα των χουντικών μηχανισμών ασφάλειας, σκιαγραφεί τη βλοσυρότητα των μελών του στρατοδικείου, ειδικά τη μοχθηρή συμπεριφορά του εισαγγελέα Λιαπή, και φωτίζει την αγέρωχη στάση του αρχηγού της ελληνικής αντίστασης. Του αρχηγού που δεν προσπάθησε να εκλιπαρήσει την επιείκεια της χούντας αλλά ανέλαβε προσωπικά ο ίδιος την ευθύνη της απόπειρας επικαλούμενος το άρθρο του Συντάγματος αλλά και την αρχαία επιταγή των Δήμου των Αθηναίων για εκτέλεση όποιου καταλύει την αθηναϊκή δημοκρατία. Ένας πιστός σε αυτόν τον όρκο είναι και ο συγκατηγορούμενος του Παναγούλη, ο Στάθης Γιώτης, που βρίσκεται ανάμεσά μας (χειροκροτήματα). Ένας γενναίος και στη δικτατορία και επί κοινοβουλευτισμού.

Ο δικηγόρος- πεζογράφος συμπληρώνει την έκδοση με τη σύντομη προϊστορία των αγώνων της οικογένειας, καθώς και την απόδραση του Αλέξανδρου Παναγούλη από τις στρατιωτικές φυλακές του Μπογιατίου στις 6 Ιουνίου του 1969, όταν εκείνη νύχτα ο ηρωϊκός φαντάρος-δεκανέας Γιώργος Μωράκης, που είναι εδώ (χειροκροτήματα ), του άνοιξε και έφυγαν μαζί, παριστάνοντας τους αδειούχους, για να προδοθούν μετά από τρεις μέρες από… δημοκρατικούς που τους φιλοξένησαν στο διαμέρισμά τους στην οδό Πάτμου.

Ο συγγραφέας έκανε με το βιβλίο αυτό μια αντίσταση απέναντι στο δόγμα που θέλει να ασκεί κανείς το επάγγελμά του με ένα τρόπο τεχνοκρατικό, αφήνοντας τους άλλους να βγάλουν να το φίδι του φασισμού από την τρύπα.

Το συμπέρασμα από το ημερολόγιο της δίκης είναι ότι και ο πιο σκληρός, ο πιο αδυσώπητος, ο πιο βάναυσος δικαστικός μηχανισμός αποδεικνύεται ανίσχυρος μπροστά στην απόφαση ενός γενναίου να πεθάνει για την ελευθερία των άλλων, επιλέγοντας ο ίδιος την ελευθερία του θανάτου!

Μελετώντας τα στοιχεία για τη συγγραφή της βιογραφίας αυτού του μεγάλου Έλληνα (τίτλος : «Αλέξανδρος Παναγούλης – Πρόβες Θανάτου»), θέλω να επισημάνω τα χαρακτηριστικά που τον καθιστούν ανυπέρβλητο:

• Η αίσθηση ευθύνης:

Ένα παιδί από μια απλή δημοκρατική οικογένεια αξιωματικών, “λιποτακτώντας” από τον στρατό της χούντας, στρατεύθηκε για να σώσει την τιμή της χώρας εκείνο το πρωί της 13ης Αυγούστου του 1968. Ο πατέρας του, παρασημοφορηθείς αντισυνταγματάρχης στο αλβανικό μέτωπο. Ο μεγαλύτερος αδελφός του Γεώργιος υπολοχαγός των Καταδρομών με υψηλές διακρίσεις. Και ο ίδιος, έχοντας όνειρο να εισέλθει στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, έδωσε εξετάσεις, αλλά… κόπηκε, παρότι ήταν φαινόμενο σε όλα τα μαθήματα. Η αίσθηση αξιοπρέπειας συνεπήρε και τη θαρραλέα μάνα και τον γενναίο μικρότερο αδελφό Στάθη, έτσι που λες ότι ο αγώνας για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας αποτέλεσε οικογενειακή υπόθεση θυσίας!

• Η μαρτυρική καρτερία.

Από την ώρα της σύλληψής του έως την αποφυλάκισή του στις 20 Αυγούστου του 1973 από το κελί-τάφο, λίγες μόνο υπήρξαν οι μέρες που δεν βασανίσθηκε σαν τον Ιησού Χριστό. Ένα μόνο βασανιστήριο αρκεί για να καταδειχθεί η ακατάβλητη πίστη του, σε συνδυασμό με το ηρωικό του σώμα: Τα όργανα-αξιωματικοί της χούντας, υπό την υψηλή εποπτεία του αρχηγού της Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας Δημητρίου Ιωαννίδη, του περνούσαν στην ουρήθρα του πυρακτωμένη βελόνη. Και όμως συνέχιζε να βρίζει τους βασανιστές του και να τρομοκρατεί τους τρομοκράτες του!

• Η μεγαλοψυχία του νικητή.

Παρά τα φρικτά πάθη, όταν κατέρρευσε η χούντα λόγω της προδοσίας της Κύπρου, τάχθηκε υπέρ του να μην εκτελεσθούν οι θανατικές καταδίκες που επέβαλε το Δικαστήριο στους αρχιπραξικοπηματίες. Έφθασε στο ηρωικό σημείο συγχώρεσης, ζητώντας να μην διωχθούν οι φαντάροι οι οποίοι αναγκάστηκαν να τον χτυπήσουν υποκύπτοντας στις εκβιαστικές διαταγές των ανωτέρων τους!

• Η αντιδημαγωγική του στάση.

Μετά την επάνοδο του κοινοβουλευτισμού το 1974, ενώ θα μπορούσε να πει τα πάντα, ενώ ζούσε το μύθο του ήρωα, ενώ η εποχή ηχούσε αριστερίστικα και μεγαλόστομα και επαναστατικά, αυτός ως βουλευτής δεν είπε τα πολλά, αλλά τόνιζε πάντα στις ομιλίες του την ανάγκη για αντιδημοφιλή μέτρα εάν επρόκειτο να σωθεί η χώρα, ανοίγοντας μέτωπο κατά των δημαγωγών “με τα ζιβάγκο”, όπως έλεγε!

Κυρίες και κύριοι,

Μετά από κάποια χρόνια, θα γραφτεί στα σχολικά βιβλία ότι:

Η οικογένεια Παναγούλη συνιστά μια πολλαπλή δαιμόνια θεότητα αγώνων, συγκείμενη από τη στωική μορφή του πατέρα Βασιλείου,

την ύαινα για τα παιδιά της και τη Δημοκρατία Αθηνά,

τον ευσταλή καταδρομέα Ελευθερίας Γιώργο,

τον Οδυσσέα και Ηρακλή μαζί Αλέξανδρο και

τον ες αεί ανυπότακτο Στάθη,

επιζήσαντα για να συνεχίσει την ενοχλητική αντίσταση σε μέρες πονηρής Δημοκρατίας.

 

Αλέξανδρε Παναγούλη! Σήμερα όσο ποτέ έχουμε ανάγκη την παρουσία σου.

Να κατέβεις από τον Όλυμπο της θυσίας σου ή να ανέβεις από τα έγκατα της γης, ανασηκώνοντας την πλάκα σου ως σύγχρονος Διγενής, για να βρεις τον τρόπο να ανατινάξεις συνειδησιακά την δικτατορία του κέρδους, τη δικτατορία της οθόνης και την αυτοδικτατορία της δειλίας μας!

Της δειλίας ακόμη και απέναντι στη σημερινή βροχούλα… (χειροκροτήματα )».