Πρώην στέλεχος ΕΚΤ: Τι θα συμβεί στην ίδια τη χώρα αλλά και στην Ευρώπη εάν η Ελλάδα προχωρήσει σε δημοψήφισμα

Ενα δημοψήφισμα στην Ελλάδα, σε αυτό το στάδιο, φαίνεται πως συμφέρει αρκετές πλευρές. Εχει όμως και κινδύνους, προειδοποιεί ο Λορέντσο Μπίνι Σμάγκι.

«Η πιθανότητα να κάνει η Ελλάδα δημοψήφισμα κερδίζει έδαφος. Τα ζητήματα που διακυβεύονται δεν θα είναι μόνο το πρόγραμμα προσαρμογής που είναι υπό διαπραγμάτευση με τους Θεσμούς, αλλά και η παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη. Παρότι ένα δημοψήφισμα έχει κινδύνους, φαίνεται ότι σε αυτό το στάδιο είναι προς το συμφέρον των περισσότερων πλευρών», γράφει το πρώην μέλος του συμβουλίου της ΕΚΤ, σε άρθρο του στους Financial Times.

Στη συνέχεια, αναλύει ποιους συμφέρει το δημοψήφισμα στην Ελλάδα, αλλά και ποιες αρνητικές συνέπειες μπορεί να έχει μία τέτοια απόφαση.

Είναι προς το συμφέρον της ελληνικής κυβέρνησης και ιδιαίτερα του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, ως ένας τρόπος περιορισμού των άκρων στο συνασπισμό του, από τους πιο ένθερμους ακραίους του ΣΥΡΙΖΑ μέχρι τους ΑΝΕΛ. Και οι δύο είναι ιδιαίτερα απρόθυμοι για μία συμφωνία με τους εταίρους και είναι ακόμη και πρόθυμοι να αποδεχθούν ως συνέπεια μία έξοδο από το ευρώ. Ομως, με ένα δημοψήφισμα, η επιθυμία του λαού που έως τώρα εκφράζει την επιθυμία παραμονής στο κοινό νόμισμα, θα υπερισχύσει των κομματικών διαφορών. Η εναλλακτική θα ήταν η προκήρυξη εκλογών, αλλά αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ και να παράσχει περισσότερα οφέλη για τη Χρυσή Αυγή που είναι αυτή τη στιγμή τρίτη στις δημοσκοπήσεις.

Επίσης, ένα δημοψήφισμα θα μπορούσε να είναι προς το συμφέρον άλλων ευρωπαϊκών χωρών, εν μέρει για τους ίδιους λόγους. Επιπλέον, αυτοί που είναι απρόθυμοι να δώσουν περαιτέρω βοήθεια στην Ελλάδα δεν θέλουν να εμφανιστούν να σπρώχνουν τη χώρα εκτός ευρώ. Αν τελικά ο ελληνικός λαός θέλει να φύγει, θα πρέπει να πάρουν αυτή την ευθύνη. Ενα δημοψήφισμα θα ήταν ο καλύτερος τρόπος να δοθεί μία ξεκάθαρη απάντηση. Αν ψηφίσουν την παραμονή στο ευρώ, κανένα κόμμα στο μέλλον δεν θα έχει δικαιολογία για την αποχώρηση από το συμφωνημένο πρόγραμμα.

Ο κίνδυνος της μετάδοσης, που ήταν ο βασικός λόγος για τον οποίο οι ηγέτες της ευρωζώνης αρνήθηκαν στον Γιώργο Παπανδρέου ένα παρόμοιο δημοψήφισμα το Δεκέμβριο του 2011 θεωρείται ότι έχει περιοριστεί και η ΕΚΤ πιθανότατα θα είχε πλήρη πολιτική στήριξη για να γίνει ό,τι χρειάζεται για να παραμείνει το σύστημα ενωμένο σε περίπτωση κρίσης.

Το θέμα- κλειδί είναι το πότε θα γίνει ένα τέτοιο δημοψήφισμα. Τόσο οι ελληνικές, όσο και οι ευρωπαϊκές αρχές φαίνεται να μην θέλουν να βιαστούν. Η κυβέρνηση πρέπει να δείξει στους ψηφοφόρους της ότι έγιναν όλες οι προσπάθειες για να τηρηθούν τουλάχιστον κάποιες προεκλογικές υποσχέσεις, στη διαπραγμάτευση για την καλύτερη δυνατή συμφωνία. Οι εταίροι μπορεί να έχουν ένα συμφέρον να αφήσουν τον αρχικό ενθουσιασμό των Ελλήνων ψηφοφόρων για τον ΣΥΡΙΖΑ να ξεθυμάνει και να τους δώσει το χρόνο να εκτιμήσουν τους κινδύνους της αποχώρησης από το ενιαίο νόμισμα. Η σύγκλιση συμφερόντων μεταξύ της ελληνικής και των άλλων κυβερνήσεων ίσως να εξηγεί γιατί τους παίρνει τόσο χρόνο και η προθεσμία συνεχώς μετατίθεται.

Αυτή η στρατηγική μπορεί να αποτύχει αν ληφθούν υπόψη κάποιες βασικές πτυχές. Πρώτον, όσο περισσότερος χρόνος χρειαστεί για την επίτευξη της συμφωνίας, τόσο υψηλότερη είναι η αβεβαιότητα και κατά συνέπεια μεγαλύτερος ο αρνητικός αντίκτυπος στην οικονομική δραστηριότητα. Τα στοιχεία από το πρώτο τρίμηνο δείχνουν ότι η χώρα επέστρεψε στην ύφεση και οι προβλέψεις ανάπτυξης έχουν αναθεωρηθεί σημαντικά προς τα κάτω για φέτος.

Δεύτερον, η ανακοίνωση ενός δημοψηφίσματος πιθανότατα θα επιτάχυνε την εκροή καταθέσεων, υπό το φόβο ενός αποτελέσματος που θα μπορούσε να οδηγήσει σε έξοδο. Πιθανότατα θα έπρεπε να επιβληθούν έλεγχοι κεφαλαίων, με περαιτέρω αρνητικές επιπτώσεις στο οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον.

«Τέλος, η εμπειρία δείχνει ότι σε ένα δημοψήφισμα οι ψηφοφόροι λαμβάνουν υπόψη πολλά ζητήματα, πολλές φορές άσχετα με το ερώτημα- κλειδί που έχει τεθεί», τονίζει ο Σμάγκι. Η κίνηση των πολιτικών να θέσουν κρίσιμες αποφάσεις σε δημοψήφισμα συχνά θεωρείται η απόλυτη πράξη δημοκρατίας, συμπληρώνει. Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, κυρίως αποκαλύπτει την αδυναμία τους, καταλήγει.