Παγκόσμια ημέρα θεάτρου με 1.100 παραστάσεις και 94% ανεργία!

Της Μαρίας Σπαντιδάκη

Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου προχθές και η φαντασία με την αστραπιαία ταχύτητα της σκέψης και συναισθήματα ανάμεικτα κάνει… ταξίδια! «Επισκέπτομαι» όλα τ’ αρχαία θέατρα που ξέρω και δεν ξέρω, προσπαθώ να «δω» εικόνες από τις πρώτες θεατρικές παραστάσεις, να «ακούσω» την πρώτη ανάγνωση έργων, να νιώσω τη συγκίνηση των ανθρώπων από χρόνους μακρινούς, να μυρίσω χώρους και σκηνικά.
Φτάνω στο σήμερα κι ανακαλώ στη μνήμη έργα, παραστάσεις και ηθοποιούς. Θεατράνθρωπους που πορευτήκαμε μαζί τους, που μας επηρέασαν, που αγαπήσαμε και πάντα μας συγκινούν. Αναπόφευκτα, σταματώ και στις δικές μου σπουδές στο Εθνικό, στους δασκάλους μου, στους συμμαθητές μου, στην προσωπική μου σύντομη αναζήτηση στον χώρο και φτάνω στον σημερινό επαγγελματία συνάδελφο, στον ακόμα πιο δύσκολο αγώνα του, στα κατακερματισμένα του όνειρα, σε κείνα που αναγκασμένος εγκαταλείπει και σε κείνα που ανομολόγητα πιστά κρατεί. Μοναδική άσκηση ψυχής το θέατρο, όμως και δοκιμασία φοβερή για τον Έλληνα ηθοποιό σήμερα. Διαψεύσεις, ήττες που «βαπτίζονται» θάρρος, για να τις αντέξει, επιβαλλόμενη υπομονή, καθημερινές ασκήσεις ψυχραιμίας, μοναξιά που δεν επέλεξε και για πολλούς –ως γνωστόν– φως, νερό, τηλέφωνο, εσχάτως και όλα τ’ άλλα… απλήρωτα!
Πώς να επιτρέψουν συνέπεια σε υποχρεώσεις καθημερινότητας οι πενιχρές έως… ανύπαρκτες αμοιβές, οι ανύπαρκτες χορηγίες, η απαξίωση από την Πολιτεία, που εν πολλοίς προϋπήρχε της κρίσης. Ο ηθοποιός συνεχώς περιθωριοποιείται, ψάχνοντας εναγωνίως τρόπους επιβίωσης. Στο 94% η ανεργία. Πολλοί άλλαξαν επάγγελμα. Κάποιοι αυτοκτόνησαν. Παραγωγές δεν γίνονται και μόλις 150-200 όλοι κι όλοι δουλεύουν «ανακυκλούμενοι» σε πέντε δουλειές ο καθένας, κι αυτό γιατί παραμένουν απλήρωτοι.

ΑΝΝΑ ΦΟΝΣΟΥ: ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ 25 ΣΤΡΕΜΜΑΤΑ, ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΟΥΤΕ ΕΝΑ ΚΤΙΡΙΟ

Γεμάτο το Σπίτι του Ηθοποιού από νέους άνεργους ηθοποιούς, μας λέει η Άννα Φόνσου. Ενενήντα γεύματα την ημέρα με λεφτά ελάχιστα. Το υπουργείο Πολιτισμού δεν δίνει τα χρήματα που χρωστά για να ολοκληρωθούν οι εργασίες στο δεύτερο κτίριο. Με πικρία και σαρκασμό δηλώνει: «Την ιδέα μου για το Σπίτι του Ηθοποιού που οραματίστηκα και υλοποίησα, υιοθέτησαν Βουκουρέστι και Μαδρίτη. Στην Ισπανία η κυβέρνηση παραχώρησε 25 ολόκληρα στρέμματα γι’ αυτόν τον σκοπό και εδώ δεν μπορεί να ολοκληρωθεί ένα κτίριο στην Αχαρνών…» Μια από τις προτάσεις της ήταν να μπει ένα πολύ μικρό ποσοστό στο εισιτήριο για το Σπίτι του Ηθοποιού ή το ΣΕΗ, αντί για τα κουπόνια του Βερόπουλου ή του Carrefour, όμως ανταπόκριση δεν βρήκε…
Και ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, οι παραστάσεις για τη σεζόν έφθασαν στις 1.100! Αλήθεια, ποιος θα απαντήσει σ’ αυτό το παράδοξο; Πρόκειται μήπως για… άνθηση που μας διέφυγε;

ΚΡ. ΒΑΡΛΙΚΟΦΣΚΙ: ΤΟΥΣ ΚΑΛΥΤΕΡΟΥΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ ΤΟΥΣ ΒΡΙΣΚΕΙΣ ΕΚΤΟΣ ΣΚΗΝΗΣ

Όμως, παρά τις αντιξοότητες, το θέατρο είναι εδώ, γιατί στηρίζεται από τους θεατές. Η αξία του στη ζωή μας επιβεβαιώνεται διαρκώς 2.600 χρόνια και δεν θα πάψει ποτέ, όσο υπάρχουν άνθρωποι. Και κάθε χρόνο, 27 Μαρτίου, μια διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα του θεάτρου θα καλείται να γράψει το μήνυμα για την ημέρα. Μήνυμα που διαβάζεται σε όλα τα θέατρα και μεταδίδεται σε όλα τα ΜΜΕ του κόσμου. Το φετινό έγραψε ο Πολωνός σκηνοθέτης Κριστόφ Βαρλικόφσκι:
«Τους καλύτερους καλλιτέχνες του θεάτρου πιο εύκολα τους βρίσκεις μακριά από τη σκηνή, ν’ αναζητούν την πάλλουσα πηγή, τα ζώντα ρεύματα».
«Μιμούμαστε αντί να δημιουργούμε κόσμους, που να εστιάζονται στον διάλογο και στα αισθήματα κάτω από την επιφάνεια».
«Δεν υπάρχει τίποτα που να αποκαλύπτει τα κρυμμένα πάθη καλύτερα από το θέατρο. Και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο υπάρχει για να κρυφοκοιτάζει εκεί που απαγορεύεται».
«Ο μύθος αναζητεί να εξηγήσει ό,τι δεν δύναται να εξηγηθεί. Επειδή είναι ριζωμένος στην αλήθεια, θα πρέπει να περατωθεί στο ανεξήγητο».

Από τον δικό μας θεατρικό χώρο η Άννα Φόνσου, με πολύχρονη πορεία και προσφορά, αλλά και γνώση της σημερινής του πραγματικότητας, δίνει το δικό της μήνυμα. Με τον άμεσο και χωρίς περιστροφές λόγο της λέει μεταξύ άλλων:
«Το υπουργείο Πολιτισμού πρέπει να πάρει θέση. Κάποιος πρέπει να μεριμνήσει επιτέλους για τον χώρο μας. Δεν μπορεί να συνεχιστεί άλλο αυτό που γίνεται. Δεν μπορεί η Πολιτεία να είναι διαρκώς απούσα. Το υπουργείο πρέπει να επαναφέρει και την Άδεια που καταργήθηκε το ’81 για την Ακαδημία Θεάτρου που ποτέ δεν έγινε…»

«Έχω έρθει με πάρα πολλά πράγματα αντιμέτωπη μέσω θεάτρου»

«Θέατρο πόσο με ταλαιπωρείς…»

«Βασανιστικό πράγμα το θέατρο. Μου ξυπνά αισθήματα ανταγωνισμού, μειώνει την περηφάνια μου, δοκιμάζει τον εγωισμό μου… αλλά…»

ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΗΣ ΑΡΙΑΝ ΜΝΟΥΣΚΙΝ
Και για τη συνέχεια, με παραπέμπει στο μήνυμα της Αριάν Μνοuσκίν από την Ημέρα Θεάτρου το 2005, ως κείμενο που την εκφράζει και απαντάει και σε κείνο το… «αλλά»:

«Θέατρο, βοήθησέ με!
Είμαι κουρασμένη, ανέβασέ με
Είμαι αδαής, εκπαίδευσέ με.
Είμαι απάνθρωπη, εξανθρώπισέ με.
Είμαι χυδαία, εξύψωσέ με
Είμαι μουγκή, ελευθέρωσέ με
Είμαι χαμένη μέσα στο σκοτάδι, οδήγησέ με, τουλάχιστον κοντά σε ένα κερί…»

Τι είναι τελικά το Θέατρο; Ο Εουτζένιο Μπάρμπα, σκηνοθέτης και ιδρυτής του Θεάτρου Οντίν, λέει: «…Δεν πρέπει κανείς να ρωτά τι είναι θέατρο… Πρέπει να ρωτά τι σημαίνει το θέατρο για μένα… Εγώ, συνεχίζω να κάνω θέατρο επειδή απευθύνομαι σε θεατές που θέλουν να βρίσκονται αντιμέτωποι με κάτι το οποίο αφήνει, μυστικά, ίχνη σ’ εκείνο το μέρος του εαυτού τους που ζει σε εξορία…»

«Κάνουμε θέατρο για την ψυχή μας» έλεγε ο Κουν. Για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, για να βοηθήσουμε μαζί με το κοινό να δημιουργηθεί ένας ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας. Τι κρίμα που είμαστε ακόμα τόσο μακριά…