Τα «παιδιά της καρδιάς» και τα γρανάζια της υιοθεσίας

 

Από τις 600 αιτήσεις υιοθεσίας το χρόνο σε ΠΙΚΠΑ, Άγιο Στυλιανό, Άγιο Ανδρέα και ΜΗΤΕΡΑ, μόνο 45 με 50 ολοκληρώνονται, ενώ η ένταξη των παιδιών στην καινούργια τους οικογένεια και στην κοινωνία είναι γεμάτη δυσκολίες και παρενέργειες…

 

Της Πέννυς Κροντηρά

 

Τα «παιδιά της καρδιάς» όπως συνηθίζεται να ονομάζονται τα υιοθετημένα παιδιά, είναι άνθρωποι που φέρουν μία δύσκολη προσωπική ιστορία και που έχουν δικαίωμα στην ομαλή ανάπτυξή τους κατά την παιδική ηλικία αλλά και στη μετέπειτα, εφόσον το θελήσουν, αναζήτηση και εύρεση των ριζών τους. Στην Ελλάδα υπήρξαν πολλά σκάνδαλα είτε από υιοθεσίες ιδιωτικές ή κρατικά ιδρύματα είτε από παραεμπόριο υιοθεσίας.

Το «Κ» μίλησε με το Κέντρο Προστασίας Παιδιού Αττικής «Η ΜΗΤΕΡΑ» αλλά και με την πρόεδρο του Συλλόγου Έρευνας και Αποκάλυψης Στοιχείων Υιοθετημένων Παιδιών, κα Μαίρη Σελέκου, για τις συνθήκες ανατροφής, διαβίωσης και εξέλιξης των εγκαταλελειμμένων παιδιών.

 

 

ΕΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΟΥ ΧΩΛΑΙΝΕΙ…

 

Η κα Μαίρη Σελέκου, πρόεδρος Συλλόγου Έρευνας και Αποκάλυψης Στοιχείων Υιοθετημένων Παιδιών, ούσα και η ίδια υιοθετημένη, κέρδισε το στοίχημα με την προσωπική της εξέλιξη τελειώνοντας το Πάντειο Πανεπιστήμιο και το τμήμα Δημόσιας Διοίκησης, δημιουργώντας εν συνεχεία τη δική της οικογένεια και δίνοντας τον εαυτό της στην προσπάθεια οργάνωσης του συλλόγου σε πανελλαδικό επίπεδο αλλά και στο εξωτερικό: «Λόγω ενός σκανδάλου υιοθεσίας που είχε ξεσπάσει στη Θεσσαλονίκη έπρεπε το ποτάμι του κόσμου να πάρει ένα νομικό σχήμα και από μία διοικούσα επιτροπή καταλήξαμε να φτιάξουμε το σύλλογο το 1996 για να υπάρχει ένας φορέας εκπροσώπησης και αναζήτησης στοιχείων, που μέχρι τότε λόγω απορρήτου δεν μπορούσαμε να μάθουμε. Ο νόμος 2447/96 έγινε με παρεμβάσεις μας στη Βουλή. Φωτοτυπήσαμε 300 χαρτιά και τα βάλαμε μόνοι μας στις θυρίδες με τα χέρια μας. Έτσι άνοιξε ο δρόμος για να έχουμε πρόσβαση στους προσωπικούς μας φακέλους (στοιχεία από το φάκελο, ληξιαρχική πράξη γέννησης, δικαστική απόφαση στα κατά τόπους Πρωτοδικεία αν δεν είναι αγνώστου γονέως). Απαριθμούμε 17.000-18.000 εγγεγραμμένα μέλη».

Από το Βρεφοκομείο Αθηνών μόνο πέρασαν 46.197 παιδιά, αλλά υπάρχουν και άλλα ιδρύματα όπως και το κομμάτι της ιδιωτικής νομοθεσίας που δεν μεσολαβεί ίδρυμα, εξηγεί η κα Σελέκου. «Ο θεσμός της υιοθεσίας καλώς υπάρχει. Στην αρχαιότητα ο Οιδίποδας ήταν υιοθετημένος και πάντα υπήρχε βρεφοδόχος. Το σύστημα υιοθεσίας χωλαίνει. Οι δομές θα έπρεπε να είναι στελεχωμένες με περισσότερο προσωπικό. Το χρονοβόρο του θέματος είναι απαράδεκτο και γι’ αυτό έχουμε σαν αποτέλεσμα το παραεμπόριο. Μέχρι τους τρεις μήνες δεν μπορεί να γίνει καμία κίνηση υιοθεσίας. Για ένα χρόνο η μητέρα μπορεί να επισκέπτεται το παιδί και όταν βρεθεί ζευγάρι σταματά η επαφή αυτή. Αν γίνονται στα ιδρύματα 600 αιτήσεις υιοθεσίας το χρόνο και μόνο οι 45-50 προχωρούν, καταλαβαίνετε το μέγεθος του προβλήματος. Υιοθεσίες κάνει το ΠΙΚΠΑ, ο Άγιος Στυλιανός, ο Άγιος Ανδρέας και το ίδρυμα ΜΗΤΕΡΑ. Χρειάζεται η κοινωνική υπηρεσία να δημιουργήσει ένα τμήμα «ριζών» στους χώρους αυτούς. Οι κοινωνικοί λειτουργοί που έρχονται να ασχοληθούν με την κάθε περίπτωση, όταν και αν περισσέψει χρόνος, υποδέχονται την εγκυμονούσα που έρχεται στο ΜΗΤΕΡΑ, βλέπουν τα θετά ζευγάρια, ορίζουν δέκα ραντεβού για να αποφασίσουν αν θα εγκρίνουν το καθένα. Ο χρόνος υιοθεσίας αυτή τη στιγμή είναι στα πέντε χρόνια, εκτός αν οι θετοί γονείς δεχτούν να πάρουν παιδί με πρόβλημα υγείας ή αλλοδαπό. Μετά τους έξι μήνες το παιδί αποκτά ιδρυματικά χαρακτηριστικά. Αν το παιδί δεν έχει το σταθερό πρόσωπο της μάνας, τη μυρωδιά του δέρματος, αν αποκόβεται το νεογνό από το κορμί της μάνας, που έχει κυοφορηθεί εννιά μήνες και δεν την ξαναδεί, είναι μία τραυματική κατάσταση αυτή».

 

«ΕΓΩ ΔΕΝ ΑΝΗΚΩ ΕΔΩ…»

 

Η κα Σελέκου αναλύει την ψυχολογία των υιοθετημένων ανθρώπων: «Στους περισσότερους υιοθετημένους υπάρχει η αίσθηση ότι «εγώ δεν ανήκω εδώ». Είναι κάτι που δεν εξηγείται. Είναι παιδική ασυνείδητη έκφραση στα 3-5 έτη. Μέχρι και το 1980 οι θετοί γονείς βάσει νομοθεσίας έπρεπε να είναι άνω των πενήντα ετών. Μόνο και μόνο ένα παιδάκι που βλέπει ανθρώπους με γκρίζα μαλλιά, ρυτίδες, του δημιουργείται μία υπόνοια, γιατί γύρω του τα άλλα παιδιά έχουν γονείς νέους. Υπάρχει ένας προβληματισμός. Θυμάμαι εγώ έπιανα τον τοίχο και έλεγα «αυτό είναι ξένο σπίτι»».

 

Η κα Σελέκου μας αφηγείται την προσωπική της διαδρομή: «Σε θετή οικογένεια πήγα στην ηλικία των δέκα μηνών. Εγώ ίσως δεν είμαι το καλό δείγμα γιατί υπάρχουν δυο – τρεις αποφάσεις για εμένα. Έχω τρεις – τέσσερις χρονολογίες γέννησης. Με άφησαν στο Βρεφοκομείο Αθηνών. Υπάρχει η καταγραφή στο Βρεφοκομείο Αθηνών που λέει ότι με υιοθέτησαν σε ηλικία δέκα μηνών, μετά γίνεται ενός έτους και δέκα μηνών. Δηλαδή οι γείτονες, όταν άρχισα να ρωτάω για την υιοθεσία μου, λέγανε σε μένα ότι είχα δύο δοντάκια και προσπαθούσα να περπατήσω κρατώντας με από τα χεράκια. Όταν το 1996 ξεκίνησαν τα γεγονότα με τις υιοθεσίες και πήγα να δω το ίδρυμα που ήμουν, είχε ήδη μετατραπεί σε πινακοθήκη. Προσπαθούσα να θυμηθώ κάτι αλλά δεν θυμόμουν τίποτα. Φαίνεται ότι έμεινα δέκα μέρες εκεί. Μία άλλη κυρία θυμήθηκε, παρά το ότι είχαν αλλάξει τον χώρο και είχαν κρεμάσει πίνακες, σε ποιο παράθυρο ήταν η κούνια της γιατί έβλεπε το σιντριβάνι και πιάσαμε ένα ένα τα παράθυρα να δούμε από πού φαίνεται».

 

 

ΑΝΑΔΟΧΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ

 

Όσον αφορά για το πώς λειτουργούν οι ανάδοχοι γονείς, μας λέει: «Συνήθως οι γονείς νιώθουν τόση ανασφάλεια που προσπαθούν να  κρύψουν από το παιδί  ότι είναι υιοθετημένο. Εγώ το έμαθα έξι χρονών από κάποια άλλη γυναίκα στη γειτονιά όταν πέταξα μία μπάλα μέσα στα λουλούδια, όπως παίζαμε στο δρόμο και πετάχτηκε μέσα στα νεύρα λέγοντας «Βρε μπάσταρδο, που σε φέρανε, που δεν είσαι παιδί τους». Τότε δεν το συνειδητοποίησα, όπως έπαιζα με τα παιδιά και ήμουν μικρή. Ακόμα έχω τη φυσιογνωμία της μπροστά μου και το σκηνικό εκείνου του απογεύματος με τον τόνο που μου τα είπε. Δεν είπα τίποτα στους θετούς γονείς μου. Στα δέκα μου έτη έφυγα από το ιδιωτικό σχολείο, νομίζοντας ότι μου κάνουν χατίρι να πηγαίνω σε αυτό το σχολείο και θέλοντας να πάω στο δημόσιο, γιατί αγνοούσα ότι οι γονείς σε βάζανε εκεί για να περιφρουρήσουν το μυστικό.  Όταν πήγα στο δημόσιο στην πέμπτη τάξη, το έμαθα μέσα σε ένα μήνα. Υπήρχαν πιο πολλά γειτονάκια και ήρθε ένα παιδί και μου λέει «Ξέρεις Μαίρη, ότι δεν είναι αυτοί η μαμά σου και ο μπαμπάς σου και δεν έχετε φωτογραφίες από τη βάφτισή σου;». Εκεί αντέδρασα με ένταση και η τσάντα έφευγε με κλωτσιές στο δρόμο. Το χειρίστηκαν αδέξια και εντελώς λάθος οι άνθρωποι που με μεγάλωσαν. Οπότε εγώ κατέληξα σε μία μοναχική εφηβεία, ήμουν μία πολύ καλή μαθήτρια, μου άρεσε να διαβάζω εξωσχολικά βιβλία και κινιόμουν σε αυτούς τους άξονες. Ο πατέρας μου πέθανε νωρίς όταν ήμουν δεκατεσσάρων ετών αλλά η ουσιαστική επικοινωνία κόπηκε με τη θετή μητέρα. Ήταν καλός άνθρωπος βέβαια, αλλά έφταιγε η όλη της προσέγγιση, γιατί δεν παραδέχτηκε ποτέ μέχρι που πέθανε. Αφού εγώ κάποια στιγμή της έλεγα: «Αν θες κάτι πες μου. Έχω πάρει την απόφαση  να ψάξω για τους βιολογικούς μου γονείς, μπορείς να με βοηθήσεις σε κάτι;» και με κοιτούσε με άδειο βλέμμα. Φοβόταν μη μάθω κάτι και φύγω. Αυτή η άρνηση στο τέλος βγάζει θυμό. Τα κορίτσια έχουν τον μπαμπά τους πρότυπο και εγώ μέχρι τα δέκα μου έλεγα «Είμαι Σμυρνιά». Όταν το συνειδητοποίησα, δεν μπορούσα να το πω ένιωθα, ότι δεν ισχύει και δεν είμαι εγώ αυτή. Όχι όμως ότι τον αγαπούσα λιγότερο. Δεν μπορούν να καταλάβουν ούτε οι θετοί γονείς ούτε οι υπηρεσίες ότι αυτός ο άνθρωπος που στέκεται στα πόδια του με τη στήριξή τους και αύριο θα φτιάξει την δική του ζωή με τον σύντροφό του και θα κάνει τα παιδιά του. Η αναζήτηση δεν γίνεται επειδή αναζητάμε αγκαλίτσα ή επειδή περάσαμε καλά ή άσχημα σε ένα σπίτι, αλλά για να βρούμε τον εαυτό μας».

 

Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΓΟΝΙΟΥ

 

Το μήνυμα που στέλνει η κα Σελέκου είναι ότι  αυτή κατάσταση δεν πρέπει να αποτελέσει τροχοπέδη στη μετέπειτα προσωπική εξέλιξη του ατόμου, αλλά να την αποδεχτεί και να μάθει να τη φέρει χωρίς θυμό και με περισσότερη κατανόηση και σοφία. «Δεν ξέρω γιατί το φορτίο της εγκατάλειψης ενός παιδιού το χρεώνονται και το φέρουν οι γυναίκες. Οι υιοθετημένοι αναζητούν τη μάνα και σε δεύτερο πλάνο τον πατέρα και αν έχουν αδέλφια. Όλος ο θυμός και η απορία κατευθύνεται στη μάνα που τους γέννησε. Έχω τα στοιχεία της μητέρας μου αλλά δεν μπορώ να την εντοπίσω ενώ έχουμε τόσες επιτυχίες ως Σύλλογος. Είναι μία κατάσταση που την κουβαλάς, περνάς διάφορα συναισθηματικά στάδια, την απορία, το θυμό, την περιέργεια. Η αναζήτηση συνεχίζεται αλλά δεν μπερδεύεται το χθες με το σήμερα, δεν είναι πένθος αυτό. Αν δεν φτάσεις να συναντήσεις την άλλη πλευρά, τον γονέα που σε άφησε, δεν μπορείς να τον κατηγορήσεις. Δικαιούνται όλοι οι υιοθετημένοι να μάθουν την αλήθεια τους, γιατί αλλιώς ζουν ψεύτικη ζωή. Οι θετοί γονείς να το λένε και οι βιολογικές μητέρες να δέχονται τα παιδιά τους, δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα».

 

ΒΟΗΘΩΝΤΑΣ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΝΑ ΑΝΑΠΤΥΧΘΕΙ

 

Η συντονίστρια της βρεφοκομικής υπηρεσίας κ. Όλγα Λιάγκου και η ψυχολόγος κ. Πέγκυ Σταθογιαννοπούλου του Κέντρου Προστασίας Παιδιού Αττικής «Η ΜΗΤΕΡΑ» αναφέρουν:

«Τα παιδιά και τα μικρά βρέφη, έρχονται στο Κέντρο Προστασίας Παιδιού Αττικής «Η ΜΗΤΕΡΑ», έχοντας ήδη βιώσει πρώιμα τραύματα. Το ίδρυμα, παρά τις ενδογενείς του δυσκολίες, προσπαθεί να ανταποκριθεί αποτελεσματικά, επουλώνοντας τα τραύματα αυτά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, βοηθώντας το παιδί να αναπτυχθεί ομαλά σε όλους τους τομείς της προσωπικότητάς του.

Η συνεπής μας φροντίδα για δημιουργία ισχυρού και υγιούς δεσμού κάθε παιδιού με ένα από τα άτομα του προσωπικού φροντίδας, ενισχύει σημαντικά την ψυχοσυναισθηματική εξέλιξή του. Δίνεται έτσι στο παιδί ευκαιρία να νιώσει σημαντικό και να αποκτήσει καλή εικόνα για τον εαυτό του και ενδιαφέρον για τον κόσμο γύρω του, πλαισιωμένο με αίσθημα ασφάλειας και στοργής. Γίνεται συστηματικά προσπάθεια να βοηθηθούν τα παιδιά να σχηματίσουν την ταυτότητα και ατομικότητά τους. Έχουν τα δικά τους ρούχα, παιχνίδια, κρεβάτια, γιορτάζουν τα γενέθλιά τους, γίνονται αποδεκτά με σεβασμό, στοιχεία που αφορούν τη φυσική τους οικογένεια. Ενισχύεται η αυτονομία τους, δίνοντάς τους την ευκαιρία να επιλέξουν, να προτείνουν, να δοκιμάσουν νέες εμπειρίες. Συστηματικά επιδιώκεται η παροχή ερεθισμάτων μέσα από τις οργανωμένες παιδαγωγικές δραστηριότητες και εξόδους που πραγματοποιούνται από το Τμήμα Δημιουργικής Απασχόλησης, αλλά και από το ελεύθερο παιχνίδι και την απασχόληση στα Τμήματα Φιλοξενίας του Κέντρου. Γενικότερα, σταθερή επιδίωξή μας, είναι ο εντοπισμός των εξατομικευμένων αναγκών του κάθε παιδιού ξεχωριστά και η όσο το δυνατόν καλύτερη εξυπηρέτησή τους»