Ο επιθετικός αναθεωρητισμός της Άγκυρας απαιτεί νέα εθνική στρατηγική

Του Γιάννη Μαγκριώτη, πρώην υπουργού

Ανατολική Μεσόγειος και Μέση Ανατολή αποτελούν έναν ενιαίο γεωστρατηγικό χώρο, συχνά συνδεόμενο και με τα Βαλκάνια.

Μέχρι πρόσφατα η Ανατολική Μεσόγειος ήταν το εμπορικό σταυροδρόμι, με σημαντική γεωστρατηγική σημασία, την τελευταία δεκαετία απέκτησε και υψηλή γεωοικονομική σημασία ‒δυτικό Περσικό το ονομάζουν κάποιοι‒ που περιέπλεξε πιο πολύ τα πράγματα.

Στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι νικήτριες δυνάμεις της Αντάντ ‒Γαλλία και Βρετανία‒ μοίρασαν την περιοχή δημιουργώντας κράτη-προτεκτοράτα, πούλησαν τους Άραβες συμμάχους απέναντι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και άφησαν τους Κούρδους χωρίς κρατική οντότητα, αφού μοίρασαν τα εδάφη, όπου ζούσαν για χιλιάδες χρόνια στα κράτη που δημιούργησαν.

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τη δημιουργία του Ισραήλ, πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιοχή αποκτούν οι ΗΠΑ και η ΕΣΣΔ. Με την κατάρρευση της δεύτερης και την προσωρινή μονοκρατορία των ΗΠΑ έχουμε την εποχή της «Νέας Τάξης», που με περίσσεια αλαζονεία διακηρύσσει η Ουάσιγκτον.

Την τελευταία δεκαετία η παγκοσμιοποίηση δημιούργησε έναν πολυπολικό κόσμο με κυρίαρχο τον ρόλο της οικονομίας, της τεχνολογίας και του εμπορίου.

Σε περιφερειακό επίπεδο, το Ιράν, η Ρωσία και κυρίως η Τουρκία διεκδικούν να καλύψουν το κενό που αφήνουν οι ΗΠΑ με την εθνική αναδίπλωση του Τραμπ, ενώ η Κίνα ‒είτε με το εμπόριο είτε με τις επενδύσεις σε δημόσιες υποδομές στην ευρύτερη περιοχή από τη Μέση Ανατολή μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα και τα Βαλκάνια και φυσικά με τον «δρόμο του μεταξιού»‒ διεκδικεί σημαντικό γεωπολιτικό και γεωοικονομικό ρόλο στην περιοχή.

Το Ισραήλ, για λόγους ασφαλείας, πέραν της ομπρέλας των ΗΠΑ, δημιουργεί και περιφερειακές συμμαχίες, με έμφαση στην ενέργεια.

Η ΕΕ, με ιστορικά ζωτικά συμφέροντα των χωρών της στην περιοχή, έχει έντονο οικονομικό ενδιαφέρον, όμως μερικά μέλη της, επειδή ανήκουν στην περιοχή, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, έχουν και θέματα ασφαλείας.

Η Τουρκία από τη μια πλευρά νιώθει ότι δεν χωράει στις συνθήκες του προηγούμενου αιώνα και επιδιώκει την αναθεώρησή τους ακόμη και με στρατιωτικές εισβολές, όπως στην Κύπρο και τη Συρία, και από την άλλη νιώθει ανασφάλεια από τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.

Η πρώτη εκδήλωση της αναθεωρητικής πολιτικής της μέσα από το δόγμα του νέο-οθωμανισμού απέτυχε και δημιούργησε περισσότερους εχθρούς, με βασικούς το Ισραήλ, αλλά και δύο ισχυρές μουσουλμανικές χώρες, την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία.

Ταυτόχρονα, η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ και η γεωοικονομική αναβάθμισή της με τα σημαντικά κοιτάσματα υδρογονανθράκων, αλλά και η περιφερειακή συμμαχία της με την Αίγυπτο και το Ισραήλ κάτω από την ομπρέλα των ΗΠΑ και της ΕΕ, πολλαπλασιάζουν την ανασφάλειά της και προσπαθεί με κάθε τρόπο να τις αναχαιτίσει.

Ο Τραμπ στο αμφίσημο γεωπολιτικό παιχνίδι του, με αιχμή τις εμπορικές συναλλαγές, αφήνει χώρο στη Ρωσία και την Τουρκία, ακόμη και στον διακηρυγμένο εχθρό του το Ιράν, πουλάει συμμάχους όπως οι Κούρδοι, αφήνοντάς τους εκτεθειμένους στη βουλιμία των Τούρκων, του Άσαντ και της Τεχεράνης.

Οι Κούρδοι ‒ιστορικός λαός‒ ποτέ δεν απέκτησαν κρατική οντότητα, χρησιμοποιήθηκαν σε θρησκευτικούς και κατακτητικούς πολέμους από τις ισχυρές αυτοκρατορίες της περιοχής και στις αρχές του 20ού αιώνα με τη διάλυση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας από τις αποικιοκρατικές δυνάμεις της εποχής, Γαλλία και Βρετανία.
Η ελληνική κυβέρνηση είναι άμεσος παραλήπτης αυτής της αμφισημίας των ΗΠΑ και γι’ αυτό κρατά χαμηλούς τόνους απέναντι στην Άγκυρα, για τη στρατιωτική εισβολή της στη Συρία ‒ για «λάθος της Τουρκίας» μιλούσε ο Έλληνας υπΕΞ μέχρι να βγει η ανακοίνωση της ΕΕ, που καταδίκαζε την εισβολή και να ευθυγραμμιστεί.

Η Ελλάδα και η Κύπρος δεν πρέπει να αποδεχτούν τον εκβιασμό της Άγκυρας για να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, όπου το διεθνές δίκαιο θα υποχωρήσει μπροστά στην προβολή ισχύος της Τουρκίας.

Η ενίσχυση των συμμαχιών με Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον, η ολοκλήρωση των περιφερειακών συμμαχιών μας, η ανάταξη της οικονομίας, η αναβάθμιση της αμυντικής ισχύος μας και φυσικά η εθνική συνεννόηση και η κοινωνική συνοχή, είναι οι πέντε πυλώνες των βασικών επιλογών μας.

Στο τέλος της επόμενης δεκαετίας, αν τους πιστέψουμε και τους κατακτήσουμε, μπορούμε από θέση ισχύος να λύσουμε και τα θέματά μας με την Τουρκία