Εκλογές στην Ιταλία: Τα 5 σενάρια για την επόμενη μέρα
Της Μαλένας Παππά
Σεισμός στο πολιτικό σκηνικό της Ιταλίας μετά τις εκλογές της 4ης Μαρτίου. Οι προεκλογικές προβλέψεις που έκαναν λόγο για την πιο απρόβλεπτη εκλογική αναμέτρηση των τελευταίων δεκαετιών, επαληθεύτηκαν. Η 3η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης, βρίσκεται σε ακυβερνησία αφού επικράτησαν ο λαϊκισμός, ο αντισυστημισμός – ρητορική που λειτούργησε και για τον Τραμπ – και η οργή του κόσμου. Το εκλογικό αποτέλεσμα ήταν σε μεγάλο βαθμό ένας συνδυασμός τιμωρίας στο κατεστημένο και μια ανάγκη για ελπίδα σε ένα νέο, καλύτερο αύριο.
Τα εκλογικά αποτελέσματα
Πρώτος συνασπισμός ήρθε η κεντροδεξιά / ακροδεξία συμμαχία που πλησίασε την αυτοδυναμία με ποσοστό 37%. Η συμμαχία περιλαμβάνει το κεντροδεξιό κόμμα Φόρτσα Ιτάλια του Σίλβιο Μπερλουσκόνι που πήρε 14% και τα ακροδεξιά κόμματα Λίγκα του Ματέο Σαλβίνι με 17% και Αδελφοί της Ιταλίας με 4%. Πρώτο κόμμα ήρθε με 32% το αντισυστημικό Κίνημα 5 Αστέρων υπό τον Λουίτζι Ντι Μάιο. Η εκλογική αναμέτρηση αποδείχτηκε όλεθρος για το Δημοκρατικό Κόμμα του Ματέο Ρέντσι που έπιασε μόλις 19%. Οι διαφωνούντες της Αριστεράς του Ρέντσι, υπό το κίνημα “Ελεύθεροι και Ίσοι” κατάφεραν να ξεπεράσουν το 4%.
Οι νικητές
Οι κερδισμένοι των εκλογών είναι αναμφίβολα ο 31χρονος ηγέτης του Κινήματος 5 Αστέρων που αναδείχθηκε πρώτο κόμμα, Λουίτζι Ντι Μάιο και ο 44χρονος γραμματέας της Λίγκας του ισχυρότερου κόμματος της κεντροδεξιάς ακροδεξιάς συμμαχίας, Ματέο Σαλβίνι. Το Κίνημα 5 Αστέρων κατάφερε να αποσπάσει ψηφοφόρους της αριστεράς κυρίως από το Δημοκρατικό Κόμμα του Ρέντσι και η Λίγκα κάποιους από τους παραδοσιακούς ψηφοφόρους του Φόρτσα Ιτάλια. Αμφότερα τα κόμματα βασίστηκαν σε μία έντονη αντιμεταναστευτική, αντιευρωπαϊκή ατζέντα. Παρά του ότι ανήκουν σε διαφορετικούς χώρους και έχουν διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά, βρήκαν απήχηση στους απογοητευμένους από το πολιτικό σύστημα και τις οικονομικές συνθήκες, πολίτες. Τόσο ο Ντι Μάιο όσο και ο Σαλβίνι, διεκδικούν την πρωθυπουργική καρέκλα, με τον τελευταίο να φαίνεται ότι έχει ένα προβάδισμα. Σε περίπτωση που ο Σαλβίνι γίνει πρωθυπουργός, θα είναι ο πρώτος πρωθυπουργός από το χώρο της ακροδεξιάς στην Ιταλία, από το 1945.
Ο καβαλιέρε
Λίγοι μπορούσαν να προβλέψουν ότι το κόμμα του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, Φόρτσα Ιτάλια δεν θα έρχονταν πρώτο εντός της κεντροδεξιάς/άκροδεξιάς συμμαχίας. Ωστόσο, η βόρεια Ιταλία πήρε μια ακροδεξιά στροφή, ενώ στη Νότια υπερίσχυσε το Κίνημα 5 Αστέρων – που αν και αρνείται ότι ανήκει σε κάποιο χώρο, έχει ξεκάθαρη προτίμηση στην Αριστερά. Πάραυτα ο ρόλος του Μπερλουσκόνι εντός της συμμαχίας αλλά και εντός ενός κυβερνητικού σχήματος παραμένει σημαντικός, τόσο λόγω της πολύχρονης εμπειρίας τους στην πολιτική διακυβέρνηση, όσο και γιατί επί της ουσίας είναι ο ο μόνος πολιτικός ηγέτης κόμματος με διεθνή απήχηση, ήπιο και φιλοευρωπαϊκό προφίλ, που εξασφαλίζει ένα κλίμα πολιτικής σταθερότητας εντός και εκτός Ιταλίας.
Το φιάσκο του Ρέντσι
Αίσθηση έχει προκαλέσει η εκπληκτική καταστροφική ικανότητα του Ματέο Ρέντσι. Ο πρώην πρωθυπουργός κατάφερε να κατρακυλήσει το Δημοκρατικό Κόμμα στο 19% από το 33% που είχε δέκα χρόνια πριν με αρχηγό τον Ουόλτερ Βελτρόνι, εξαιτίας μιας σειράς απανωτών λαθών που τον έκαναν αρκετά αντιπαθή στον Ιταλικό λαό. Έπειτα από το φιάσκο του εκλογικού αποτελέσματος της Κυριακής, ανακοίνωσε ότι πρόκειται να παραιτηθεί από την αρχηγία του κόμματος. Για δεύτερη φορά, αφού η είχε παραιτηθεί και τον Δεκέμβριο του 2016, μετά την συντριπτική του ήττα στο δημοψήφισμα που αφορούσε στην αναθεώρηση του Συντάγματος.
Καθώς κανένα κόμμα – ούτε και η κεντροδεξιά συμμαχία – κατάφερε να πιάσει αυτοδυναμία, η Ιταλία μπαίνει σε μια περίοδο χρονοβόρων συνομιλιών μεταξύ των κομμάτων προκειμένου να σχηματίσουν κυβέρνηση συνασπισμού.
Τα πέντε πιθανά σενάρια:
1) Κεντροδεξιά Συμμαχία
Ο Ματέο Σαλβίνι, ηγέτης της Λίγκας στον απόηχο του εκλογικού αποτελέσματος, δήλωσε ότι η κεντροδεξιά συμμαχία που περιλαμβάνει και το κόμμα του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, Φόρτσα Ιτάλια, ήταν αυτή που νίκησε στις εκλογές, συγκεντρώνοντας το μεγαλύτερο ποσοστό, οπότε και θα πρέπει να αποτελέσει την επόμενη κυβέρνηση. Ταυτόχρονα, απέκλεισε οποιαδήποτε “περίεργη συμμαχία” στέλνοντας το μήνυμα ότι δεν είναι διατεθειμένος να συζητήσει με το Κίνημα 5 Αστέρων ή και οποιαδήποτε άλλη πολιτική δύναμη της Αριστεράς. Ωστόσο, ίσως χρειαστεί να κάνει κάποια υποχώρηση προκειμένου να σχηματιστεί κυβέρνηση. Το σίγουρο είναι ότι εάν και εφόσον παραμείνει στη θέση αυτή θα είναι ο επόμενος πρωθυπουργός της Ιταλίας, όπως ορίζει και η συμφωνία που είχε συνάψει στον κέντρο ακροδεξιό συνασπισμό, με δεδομένο ότι το κόμμα του υπερίσχυσε σε ποσοστό στις εκλογές. Αυτό το σενάριο θα προκαλούσε πονοκέφαλο στις Βρυξέλλες καθώς ο Ευρωσκεπτικιστής, ακροδεξιός Σαλβίνι θα ήταν ένας δύσκολος εταίρος, αλλά σίγουρα θα ήταν ένα καλύτερο ενδεχόμενο – και με δεδομένο ότι στον συνασπισμό είναι και ο Μπερλουσκόνι – από οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική.
2) Λίγκα – Κίνημα 5 Αστέρων
Ένας άλλος συνδυασμός κομμάτων που θα μπορούσαν να σχηματίσουν κυβέρνηση είναι αυτός της Λίγκας με το Κίνημα 5 Αστέρων, που είναι και τα δύο κόμματα – νικητές των εκλογών και θα εξασφάλιζαν την πλειοψηφία. Αυτός ο συνδυασμός αποτελεί και τον εφιάλτη τόσο των Ευρωπαίων όσο και των χρηματοπιστωτικών αγορών καθώς πρόκειται για δύο ευρωσκεπτικιστικά, αντισυστημικά κόμματα με ισχυρή αντιευρωπαϊκή, αντιμεταναστευτική ρητορική. Επιπλέον όσον αφορά θέματα διακυβέρνησης, το Κίνημα 5 Αστέρων δεν έχει καθόλου εμπειρία, ενώ η Λίγκα μικρή αφού έχει συμμετάσχει σε κεντροδεξιό κυβερνητικό συνασπισμό στο παρελθόν. Είναι αμφίβολο δε, εάν ο Σαλβίνι θα δεχόταν να συμμετάσχει σε έναν τέτοιο συνασπισμό αφού θα έθετε σε κίνδυνο τη συμφωνία του με την κεντροδεξιά συμμαχία, θα ανέτρεπε τις ισχύουσες ισορροπίες που έχει εξασφαλίσει στο Βορρά και σε τοπικό επίπεδο και σίγουρα δεν θα ήταν πρωθυπουργός, παρά ένας κυβερνητικός εταίρος, αφού το κόμμα του Ντι Μάιο είναι αυτό που κέρδισε μεγαλύτερο ποσοστό και περισσότερες έδρες.
3) Κίνημα 5 Αστέρων και Αριστερά
Ενδεχομένως το Κίνημα 5 Αστέρων θα μπορούσε να σχηματίσει κυβέρνηση με το Δημοκρατικό Κόμμα του Ρέντσι, από άποψη ποσοστών και εδρών. Προεκλογικά ο Ρέντσι είχε αποκλείσει μια τέτοια συμμαχία και έκανε τα πάντα για να περιορίσει τη διαρροή ψηφοφόρων στο κόμμα του Ντι Μάιο, κάτι που απέτυχε. Παρά τη μεγάλη αποτυχία του στις εκλογές και την ανακοίνωσή του ότι πρόκειται να παραιτηθεί, θα παρατείνει την παραμονή του στην αρχηγία του Δημοκρατικού Κόμματος έως ότου σχηματιστεί κυβέρνηση προκειμένου να μπλοκάρει ενδεχόμενη συνεργασία με το Κίνημα 5 Αστέρων. Μια συνεργασία στην οποία ο Ντι Μάιο φαίνεται να είχε επενδύσει προεκλογικά, αφού είχε παρουσιάσει μια ομάδα πιθανών υπουργών στην οποία πρωταγωνιστούσαν άτομα της Αριστεράς.
4) Κυβέρνηση εθνικής ενότητας
Εάν παρά τις διαπραγματεύσεις υπάρξει αδιέξοδο, ο Ιταλός πρόεδρος Σέρτζιο Ματαρέλα έχει τη δυνατότητα να ορίσει κυβέρνηση εθνικής ενότητας στης οποίας τη σύσταση θα έχουν συμφωνήσει όλα τα κόμματα. Η κυβέρνηση αυτή θα είναι περιορισμένου χρονικού διαστήματος και η δράση της θα περιορίζεται κυρίως στην έγκριση του προϋπολογισμού για το τρέχον έτος και την αλλαγή του εκλογικού νόμου για την αποφυγή νέου κύκλου ακυβερνησίας μετά τις επόμενες εκλογές, που αναπόφευκτα θα κηρυχθούν, παρατείνοντας την αστάθεια στη χώρα και την ανησυχία στην Ευρώπη και τις αγορές.
5) Μεγάλος συνασπισμός
Στα βήματα της Γερμανικής κυβέρνησης που κατάφερε μετά από 6 μήνες διαπραγματεύσεων να σχηματίσει κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού υπό την Καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, θα μπορούσε να βαδίσει και η Ιταλία. Αν και οι Μερλουσκόνι και Ρέντσι έχουν διαψεύσει αυτό το ενδεχόμενο προεκλογικά, ακόμα και τώρα μια κυβέρνηση κεντροδεξιάς κεντροριστεράς δεν θα κατάφερνε να συγκεντρώσει την απαιτούμενη πλειοψηφία χωρίς τη βοήθεια και άλλου κόμματος.
Τα σχόλια είναι κλειστά.