Πώς έγινε η επάνοδος του Καραμανλή – Αφιέρωμα στο «Καρφί»

Tων Kώστα Μαρδά, Πέννυς Κροντηρά

Υπό την υψηλή εποπτεία του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Κίσιντζερ, με προξενητή τον αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ιάκωβο και έχοντας τη συναίνεση της καταρρέουσας χούντας του ταξίαρχου Ιωαννίδη, προσκλήθηκε από τον πρόεδρο-μαριονέτα στρατηγό Φαίδωνα Γκιζίκη ο Κωνσταντίνος Καραμανλής να επιστρέψει από το Παρίσι στην Αθήνα στις 23 Ιουλίου του 1974, για να αποκαταστήσει τη δημοκρατία. Δημοκρατία υπέρ της οποίας πάλεψαν αντιστασιακές οργανώσεις και το μαζικό φοιτητικό κίνημα…

Οι ερευνητές δημοσιογράφοι Μιχάλης Ιγνατίου και Κώστας Βενιζέλος στο αποκαλυπτικό βιβλίο τους «Τα μυστικά αρχεία του Κίσιντζερ» (εκδόσεις Λιβάνη, 2002), παραθέτουν το διάλογο που είχαν με τον πολυπράγμονα περί τα εθνικο-πολιτικά ιερωμένο, από τον οποίο απέσπασαν την επιβεβαίωση του διαμεσολαβητικού ρόλου του σε σύμπνοια με αξιωματούχους της χούντας!

ΤΟΝ ΗΘΕΛΑΝ ΚΑΙ ΑΠΡΙΛΙΑΝΟΙ

Ερώτηση: «Αληθεύει ότι ήταν ιδέα δική σας να επιστρέψει ο Καραμανλής;»

Ιάκωβος: «Ήταν. Αλλά είχε ωριμάσει σε μερικούς υπουργούς της χούντας η ιδέα ότι δεν υπάρχει άλλη σωτηρία για την Ελλάδα παρά να επιστρέψει ξανά ο Καραμανλής».

Ερώτηση: «Ο Σίσκο άκουσε πρώτη φορά ότι πρέπει να επιστρέψει ο Καραμανλής, από εσάς».

Ιάκωβος: «Δεν το αρνούμαι. Αλλά δεν είχα τόση δύναμη εγώ για να κάνω τον Καραμανλή να πιστέψει ότι πρέπει να επιστρέψει. Του έστειλα και μηνύματα και του μίλησα προσωπικώς και πολλές φορές τον πίεζα. Αλλά δεν θα πει ότι του επέβαλα τίποτα. Ήμουν ένας απλός φίλος».

Ερώτηση: «Οπωσδήποτε είχατε μια επιρροή στους Αμερικανούς».

Ιάκωβος: «Προσπάθησα να επηρεάσω».

Ερώτηση: «Οι Αμερικανοί είχαν στείλει μηνύματα μέσω εσάς στον Καραμανλή; Πριν πέσει η χούντα. Έτσι δεν είναι;»

Ιάκωβος: «Προφορικά, ναι».

Ερώτηση: «Τι σας ζήτησαν να μεταφέρετε;»

Ιάκωβος: «Δεν είναι σωστό να πω. Πάντως, υπήρχε η σκέψη και η διάθεση και νομίζω ότι οι Αμερικανοί τού έκαναν κρούσεις πολλές για την επιστροφή του».

Η ΑΠΟΡΡΗΤΗ ΣΥΣΚΕΨΗ

Η made in USA και διά… χειρός Κίσιντζερ λύση Καραμανλή τεκμηριώνεται και από απόρρητο έγγραφο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, που καταγράφει την κλειστή σύσκεψη της ομάδας διαχείρισης της κρίσης υπό τον πανίσχυρο υπουργό Εξωτερικών στις 5 Αυγούστους του 1974, ώρα έναρξης 10.50 π.μ. Στη σύσκεψη ο ενορχηστρωτής της επιχείρησης προχωρεί σε μια ανάλυση της μαεστρικής του ικανότητας, υπογραμμίζοντας ότι, αποτρέποντας έναν ολέθριο για το ΝΑΤΟ ελληνοτουρκικό πόλεμο, άναψε το πράσινο φως στον Αττίλα, κατέρρευσε το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, το οποίο έδωσε το δικαίωμα στην Τουρκία να πραγματοποιήσει επέμβαση βάσει των Συμφωνιών της Ζυρίχης, και παράλληλα έπεσε η χούντα στην Ελλάδα.

ΕΠΙΛΟΓΗ… ΓΕΦΥΡΑ

«Σκεφτόμουν ότι θα μπορούσε να είναι ο Καραμανλής, αλλά δεν είχαμε τρόπο να προκαλέσουμε αυτό το αποτέλεσμα εκείνη τη στιγμή. Την Τετάρτη, αφού η διάσωση του Μακάριου ήταν σαφής, είχαμε εξακριβώσει ότι (ο Καραμανλής) ήταν το πρόσωπο, όσον αφορά την Κύπρο, που μπορούσε να έχει τη δυνατότητα να γεφυρώσει τα προβλήματα και να αποφύγει πιθανώς τους κινδύνους που είχαμε αναλύσει και αυτός ανέλαβε μέσα σε σαράντα οχτώ ώρες μετά την εκεχειρία και όχι γιατί εμείς τον πιέσαμε, αλλά γιατί η λογική αλληλουχία των γεγονότων έδωσε αυτό το αποτέλεσμα» ανέφερε ο Αμερικανός αξιωματούχος. Σημείωσε πως ο στόχος του ήταν να αποφευχθεί ένας ελληνοτουρκικός πόλεμος, αν υπάρξει στην Ελλάδα μια λύση «προτιμότερη από αυτή που υπήρχε», ενώ «καταφέραμε να παρουσιαστεί στην Κύπρο μια ανεκτή κατάσταση, αν και δεν αποτελούσε ιδιαίτερο αντικειμενικό σκοπό».

ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΠΑΡΑΠΕΜΦΘΟΥΝ

Από κει και πέρα, την ιδέα για την πρόσκληση Καραμανλή ανέλαβε να ρίξει στο τραπέζι της σύσκεψης των πολιτικών ο έντρομος Γκιζίκης, μαζί και ο ιωαννιδικός αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων Μπονάνος (ο οποίος είχε δώσει την εντολή για το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου) και οι αρχηγοί των Όπλων Γαλατσάνος, Παπανικολάου και Αραπάκης, που αγωνιούσαν για το τομάρι τους. Σύντομα αποδείχθηκε ότι το πακέτο της έλευσης του Καραμανλή περιλάμβανε τη μη παραπομπή τους στη Δικαιοσύνη… Αντιθέτως, οι αρχιπραξικοπηματίες παραπέμφθηκαν το 1975 σε δίκες και καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη…

Η ΕΞΟΔΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΝΑΤΟ ΕΔΩΣΕ… ΕΙΣΟΔΟ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ

Στις 30 Ιουλίου του 1974 πραγματοποιήθηκε τριμερής διάσκεψη στη Γενεύη με συμμετέχοντες τους υπουργούς Εξωτερικών Ελλάδας, Βρετανίας και Τουρκίας. Eκεί αποφασίστηκε η κατάπαυση πυρός στην Κύπρο. Καθ’ όλη τη διάρκεια της εκεχειρίας οι παραβιάσεις εκ μέρους της Τουρκίας ήταν συστηματικές, με αποτέλεσμα στις 14 Αυγούστου να ξεκινήσει ο δεύτερος γύρος του Αττίλα, καταλαμβάνοντας το μισό νησί. Ο τουρκικός στρατός σκότωσε αιχμαλώτους, βίασε γυναίκες, βεβήλωσε εκκλησίες, ενώ και από την ελληνοκυπριακή πλευρά υπήρξαν ωμότητες έναντι Τουρκοκύπριων αμάχων… Η ελληνική τραγωδία ήταν διπλή, καθώς μόλις λίγες μέρες νωρίτερα οι ακροδεξιοί του Ιωαννίδη είχαν σκοτώσει εκατοντάδες πιστούς μακαριακούς…

Την ίδια στιγμή η επιστρατευμένη Ελλάδα εδονείτο με διαδηλώσεις και συνθήματα όπως: «Δώστε τη χούντα στο λαό», «Φόλα στο σκύλο της ΕΣΑ», «Οι προδότες στο Γουδή» και «ΝΑΤΟ και ΣΙΑ Προδοσία».

Σε αυτό το θυελλώδες πολιτικό σκηνικό ο Καραμανλής, μετά τη δεύτερη εισβολή του Αττίλα, ανακοίνωσε την αποχώρηση της Ελλάδας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. Παράλληλα, κατήγγειλε τις τουρκικές ενέργειες προσφεύγοντας στο Συμβούλιο Ασφαλείας, θέλοντας να διαμαρτυρηθεί για την αδράνεια της συμμαχίας και ιδιαίτερα των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ένα χρόνο αργότερα, ο Καραμανλής άρχισε τις συνομιλίες με την ηγεσία του ΝΑΤΟ παρακαλώντας να αποδεχτούν την επιστροφή της χώρας μας, γιατί στο μεσοδιάστημα της αποχώρησής μας η Άγκυρα, επωφελούμενη της σπασμωδικής ενέργειας του Καραμανλή, ζήτησε να έχει εκείνη την επιχειρησιακή ευθύνη όλου του Αιγαίου, κάτι που ήταν μέχρι τότε αρμοδιότητα της Ελλάδας. Το βέτο ήρθη και τον Οκτώβριο του 1980 η Ελλάδα έγινε πάλι δεκτή στο ΝΑΤΟ, αλλά η Τουρκία είχε καταφέρει να δημιουργήσει μία μαύρη τρύπα στον αιγαιακό χώρο, αφού η συμφωνία επανένταξης, που έγινε επί κυβερνήσεως Γεωργίου Ράλλη, προέβλεπε διαπραγματεύσεις στο στρατηγείο της Νάπολης. Διαπραγματεύσεις που δεν οδήγησαν πουθενά. Μέχρι σήμερα…

ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΕ ΤΗ ΧΟΥΝΤΑ

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήταν ο μόνος πολιτικός ηγέτης που… «πίστεψε» τους πρώτους μήνες στο δικτατορικό καθεστώς, ελπίζοντας ότι η χουντική ηγεσία θα… αποκαθιστούσε σύντομα τη (βασιλευόμενη) δημοκρατία, την οποία είχε καταγγείλει ως αδιέξοδη ήδη από το 1963. Ερχόμενος σε σύγκρουση με το Στέμμα και μετά τη δολοφονία του Λαμπράκη, με ηττημένη την ΕΡΕ από την Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου, αρνήθηκε να παραμείνει αρχηγός της αντιπολίτευσης, παρέδωσε την αρχηγία στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο και κατέφυγε στο Παρίσι αναμένοντας εξελίξεις που θα ευνοούσαν μια μεσσιανική επιστροφή του.

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ

Λίγες μέρες μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 έστειλε στο βασιλόφρονα πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Κόλλια την εξής… φιλοεπαναστατική επιστολή:

«Με ικανοποίησιν έλαβον γνώσιν των τελευταίων δηλώσεών σας προς την Επιτροπήν Αναθεωρήσεως του Συντάγματος. Επιβεβαιώνουν την θέλησιν της Κυβερνήσεως όπως αποκαταστήση την ομαλότητα και μάλιστα επί υγιεστέρων βάσεων, διά του εκσυγχρονισμού του πολιτεύματος της χώρας. Δεν σας αποκρύπτω ότι κατειχόμην από την ανησυχίαν ότι ήτο δυνατόν να εκτραπή η επανάστασις προς επιδιώξεις αντιθέτους προς την αποστολήν της. Διότι υπήρξαν πληροφορίαι και ίσως και ενδείξεις, ότι θα επεχειρείτο να δοθή εις την μεταβολήν του παρελθόντος Απριλίου κάποια μορφή μονίμου καθεστώτος. Γνωρίζω τας αντιλήψεις σας και εκτιμώ το ήθος σας, όπως γνωρίζω και εκτιμώ την σύνεσιν και το θάρρος, με το οποίο ο βασιλεύς αντιμετωπίζει την δημιουργηθείσαν εν Ελλάδι κατάστασιν. Και θα απετέλουν αυτά εγγυήσεις διά το μέλλον, εάν η εξουσία δεν ήτο σήμερον εν Ελλάδι πολυκεντρική.

«ΕΙΧΑΝ ΑΓΑΘΕΣ ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ…»

»Δεν αμφιβάλλω ότι οι πρωτοστατήσαντες εις την εκτροπήν εκινήθησαν με αγαθάς προθέσεις (το αν, καλώς ή κακώς, εξετίμησαν τους κινδύνους οι οποίοι κατά την γνώμη τους ηπείλουν το Έθνος, θα κριθή από την ιστορίαν). Είναι γνωστόν ότι όλαι αι επαναστάσεις περικλείουν και δυνάμεις εξτρεμιστικάς και είναι, επίσης, γνωστόν ότι μη δεσμευόμενοι από κανόνας αυτοσχεδιάζουν και διαμορφώνουν καθ’ οδόν την πολιτικήν των. Και σας γράφω, ακριβώς, για να επιστήσω επ’ αυτού την προσοχήν σας. Θεωρώ περιττόν να τονίσω τους κινδύνους που συνεπάγεται για το Έθνος οιαδήποτε απόπειρα μονιμοποιήσεως του παρόντος καθεστώτος».

Και ο αναμένων εις Παρισίους πρώην πρωθυπουργός καταλήγει:

«Η επανάστασις, ως γνωστόν, εξεδηλώθη ως αντίδρασις κατά της υφισταμένης εν Ελλάδι καταστάσεως, την αθλιότητα της οποίας συνομολογούν ήδη όλοι οι Έλληνες και όταν ακόμη διαφωνούν ως προς τους υπευθύνους (…) Ανεξαρτήτως, όμως, των αιτίων, τα οποία οδήγησαν εις την εκτροπήν, βέβαιον είναι ότι τα ίδια αυτά αίτια προσδιορίζουν και την αποστολήν της. Αποστολήν, η οποία συνίσταται εις την εξυγίανσιν της δημοσίας μας ζωής και την ταχείαν αποκατάστασιν της Δημοκρατίας επί βάσεων ασφαλεστέρων. Υπό την έννοιαν δε αυτήν και μόνον την εστήριξε ο στρατός, την υπεδέχθη η κοινή γνώμη και την ηνέχθησαν εκείνοι, οι οποίοι ηδύνατο εγκαίρως να αντιδράσουν. Πάσα παρεξήγησις επ’ αυτού θα απετέλει βαρύτατον ιστορικόν σφάλμα. Δεν αμφιβάλλω ότι η Κυβέρνησις, εν τω συνόλω της, υπό την έννοιαν αυτήν συνέλαβε την αποστολήν της και ότι θα είναι εις θέσιν συντόμως να προσδιορίση τα μέτρα και την διαδικασίαν διά των οποίων θα την πραγματοποιήση. Η ύπαρξις αμφιβολιών περί των προθέσεών της θα προκαλέση σύγχυσιν και επικινδύνους αντιδράσεις».

«Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΥ»

Σε συνέντευξη που έδωσε στη γαλλική εφημερίδα «Le monde» στις 28/11/1967 δήλωσε: «Ουδείς είναι εις θέσιν να ανατρέψη ένα υγιές καθεστώς. Δύναται τις να είπη ότι η Δημοκρατία εδολοφονήθη εν Ελλάδι υπό ελεύθερον καθεστώς και ότι οι συνταγματάρχαι δεν έκαμαν άλλο παρά να της δώσουν την χαριστική βολή… Ένας άλλος κίνδυνος καραδοκούσε. Η πολιτική και ηθική αναρχία… Γνωρίζω επίσης ότι η χώρα συγκλονιζομένη από άγρια πολιτικά πάθη ωδηγείτο προς αδελφοκτόνο σπαραγμό. Υπήρξε κίνδυνος να καταλήξωμεν εις τον κομμουνισμόν. Και ο κίνδυνος αυτός δεν είναι θεωρητικός, εάν ληφθή υπ’ όψιν ότι η Ελλάς υπήρξε δύο φορές το Βιετνάμ της Ευρώπης».

ΑΜΙΛΗΤΟΣ ΣΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΝΑΥΤΙΚΟΥ

Το Μάιο του 1973 αρνήθηκε να προβεί σε πολιτική κάλυψη του Κινήματος του Ναυτικού, που αποτέλεσε την πρώτη σοβαρά οργανωμένη προσπάθεια αντίστασης και ανατροπής της χουντικής ηγεσίας, παρότι του το ζήτησαν φιλοβασιλικοί και φιλοδεξιοί αξιωματικοί.

Μετά από… παρατεταμένη αναμονή ο Κων. Καραμανλής σε εκτενείς δηλώσεις, που δημοσιεύθηκαν στις εφημερίδες «Βραδυνή» και «Θεσσαλονίκη» το 1973, επέκρινε το καθεστώς, υπογραμμίζοντας ότι η κυβέρνηση ψήφισε ένα Σύνταγμα για να αποκαταστήσει δήθεν τη δημοκρατία και ασκεί εν ονόματι αυτού του Συντάγματος δικτατορία. Και επαναλάμβανε την πρότασή του για μια «έμπειρον και ισχυράν κυβέρνησιν» η οποία «ασκούσα δι’ ορισμένον χρόνον εκτάκτους εξουσίας» θα δημιουργούσε τις συνθήκες «που θα επιτρέψουν να λειτουργήσει η δημοκρατία εις την Ελλάδα και να αποφασίσει ο κυρίαρχος λαός εγκαίρως και ελευθέρως διά το μέλλον του».

ΚΟΥΒΕΝΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

Στα γεγονότα του Πολυτεχνείου, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δεν έκανε καμία δήλωση! Κράτησε απόμακρη στάση, παρά το τηλεγράφημα- πρόκληση που του έστειλε ο αρχηγός του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος Ανδρέας Παπανδρέου, ο οποίος του τόνιζε ότι δεν μπορεί να σιωπά όταν σκοτώνονται φοιτητές.

Τελικά, η πολυπόθητη πρόσκληση ήλθε από τον ιωαννιδικό Πρόεδρο της Δημοκρατίας στρατηγό Γκιζίκη το απόγευμα της 23ης Ιουλίου, ενώ ο Αττίλας σκορπούσε το θάνατο στην προδομένη Κύπρο…