Ίαση μετά μουσικής

Της Κατερίνας Ιορδανίδη

Πάσχετε από αγχώδεις διαταραχές ή από κατάθλιψη; Έχετε Αλτσχάιμερ/άνοια ή ψυχιατρικές/νευρολογικές παθήσεις; Τα παιδιά σας αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες; Τότε μπορείτε να θεραπευτείτε με τη βοήθεια της μουσικής! Όσο παράξενο και αν ακούγεται, η μουσικοθεραπεία είναι ευρέως διαδεδομένη στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ τα τελευταία 60 χρόνια με θαυμαστά αποτελέσματα σε παιδιά και ενηλίκους. Να τονίσουμε πως δεν υποκαθιστά την ιατρική και θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. Το «Καρφί», με αφορμή την Ευρωπαϊκή Ημέρα Μουσικοθεραπείας στις 15 Νοεμβρίου, συνομίλησε με τη μουσικοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Πάτρα, μέλος του Ελληνικού Συλλόγου Πτυχιούχων Επαγγελματιών Μουσικοθεραπευτών, η οποία εξήγησε πώς λειτουργεί η μουσικοθεραπεία.

Τι είναι η μουσικοθεραπεία;

Είναι μια θεραπευτική παρέμβαση μέσω της τέχνης και είναι γνωστή στην Ευρώπη και την Αμερική από τη δεκαετία του 1940. Ανήκει στα επαγγέλματα υγείας και χαίρει πλήρους αποδοχής και αναγνώρισης σε πάρα πολλές χώρες. Βασίζεται στα στοιχεία του ήχου και του ρυθμού, με τα οποία η ανθρώπινη ύπαρξη είναι συνδεδεμένη από τη στιγμή της σύλληψης και την ακολουθούν για όλη της τη ζωή. Από έμβρυο ακόμα ο άνθρωπος είναι σε θέση να αισθανθεί και να ακούσει τον χτύπο της καρδιάς της μητέρας, τον ρυθμό της αναπνοής της και τη φωνή της. Αυτά τα δύο στοιχεία αποτελούν και τα βασικά συστατικά της μουσικής και γίνονται εργαλείο στα χέρια του μουσικοθεραπευτή. Θεραπευτής και θεραπευόμενος παίζουν μαζί μουσική, αυτοσχεδιάζουν και τραγουδούν δημιουργώντας μια ιδιαίτερη σχέση ανάμεσά τους!

Σε ποιους απευθύνεται;

Μπορεί να απευθυνθεί σε όλες τις ηλικίες, από βρέφη έως και υπερήλικες. Οι ομάδες που θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τα οφέλη αυτής της θεραπείας περιλαμβάνουν άτομα με μαθησιακές δυσκολίες, συναισθηματικές/αγχώδεις διαταραχές, κατάθλιψη, εγκεφαλική παράλυση, ψυχοσωματικές διαταραχές, κινητικές δυσκολίες, ψυχιατρικές/νευρολογικες παθήσεις, αναπτυξιακές διαταραχές (π.χ. φάσμα αυτισμού, νοητική υστέρηση), σύνδρομα (π.χ. Down, Williams κ.ά.), δυσκολίες στην επικοινωνία, Αλτσχάιμερ/άνοια, εγκυμοσύνη/τοκετό κ.λπ.

Τι γίνεται σε μια συνεδρία;

Μια συνάντηση αποτελείται από τρία μέρη: τον αρχικό χαιρετισμό, τις μουσικές παρεμβάσεις και τον αποχαιρετισμό. Η διάρκεια εξαρτάται από τον ή τους θεραπευομένους, καθώς επίσης και από το εάν πρόκειται για ατομική ή ομαδική συνάντηση. Η τελευταία αυτή επιλογή (ατομικό/ομαδικό) διαμορφώνεται από τις ανάγκες του θεραπευομένου. Ο χώρος διαθέτει μουσικά όργανα, χαλί και μαξιλάρια ή καρέκλες σε κύκλο, σωστό φωτισμό και αποφεύγονται τα πολλαπλά ερεθίσματα (οπτικά/απτικά) έτσι ώστε να μη διασπάται η προσοχή. Οι τρόποι καλωσορίσματος μπορούν να περιλαμβάνουν το «hello song» που έχει φτιάξει ο θεραπευτής, προσαρμοσμένο σε κάθε περίπτωση, ερωτήσεις για το πώς αισθάνονται οι συμμετέχοντες εκείνη τη στιγμή ή μια μικρή αναφορά σε όσα είχαν συμβεί την προηγούμενη φορά. Οι μουσικές παρεμβάσεις γίνονται μέσα από μουσικούς αυτοσχεδιασμούς, παίξιμο και τραγούδι, σύνθεση μουσικής/στίχων, ακρόαση επιλεγμένης μουσικής, ανάλυση στίχων, συζήτηση και διάλογο με τον θεραπευτή και παιχνίδια επιλεγμένα για να ενισχύσουν συγκεκριμένους στόχους.

Σε τι μπορεί να βοηθήσει;

H μουσικοθεραπεία δεν μπορεί και δεν πρέπει να υποκαθιστά άλλες θεραπευτικές ή ιατρικές παρεμβάσεις. Αντιθέτως, με τη σωστή συνεργασία των ειδικών μπορεί να βοηθήσει τους κοινούς στόχους που θα έχουν ορίσει και να προσφέρει ακόμα περισσότερα πέραν της μουσικής έκφρασης. Οι στόχοι που μπορούν να επιτευχθούν περιλαμβάνουν όλους τους τομείς ενός ανθρώπου, κοινωνικούς, γνωστικούς, συναισθηματικούς, κινητικούς, αισθητηριακούς. Όπως την ενίσχυση στη λεπτή/αδρή κινητικότητα, την ενίσχυση στον λόγο, την κίνηση, τον συντονισμό και τον προσανατολισμό, τις κοινωνικές δεξιότητες, την οπτική επαφή και την επικοινωνία, την ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης, την ενίσχυση της προσοχής, την επίτευξη ορίων και την κατανόηση της αλληλουχίας των γεγονότων, τη φαντασία και την ανάληψη πρωτοβουλίας, την κινητοποίηση (σωματική, ψυχική κ.λπ.), την ενίσχυση των γνωστικών αντικειμένων (π.χ. γράμματα, αριθμοί, χρώματα, πράξεις κ.λπ.), τη διαχείριση του άγχους, την ενίσχυση της ψυχικής και σωματικής ηρεμίας, την αντοχή στον πόνο, την έκφραση και την αντιμετώπιση των συναισθημάτων (π.χ. επιθετικότητα, θυμός κ.λπ.), ενώ προσφέρει διασκέδαση, θετικά συναισθήματα, δημιουργικότητα.

Υπάρχει αποτελεσματικότητα;

Τα αποτελέσματα είναι γνωστά από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν οι βετεράνοι στρατιώτες δέχθηκαν τις πρώτες μουσικές παρεμβάσεις με στόχο την καταπολέμηση του μετατραυματικού σοκ, την ψυχική ηρεμία και τη σωματική ενίσχυση. Πηγαίνοντας ακόμα πίσω, χρονικά, μπορούμε να βρούμε διάφορες έρευνες επιστημόνων του 18ου και του 19ου αιώνα με αναφορές στις οργανικές ευεργετικές επιδράσεις της μουσικής. Κατά την αρχαιότητα, οι σπουδαιότεροι πολιτισμοί χωρών, όπως η Κίνα, η Ινδία, η Αίγυπτος και η Ελλάδα, συνέδεαν πάντοτε τη μουσική με ιδιότητες που προήγαν το σώμα και την ψυχή μέσα από ιστορίες, μύθους, φιλοσοφικές αρχές αλλά και επιστημονικές θέσεις.

Τι ακριβώς γίνεται στη γιορτή μουσικοθεραπείας;

Στις 15 Νοεμβρίου γιορτάζουμε την Ευρωπαϊκή Ημέρα Μουσικοθεραπείας με δωρεάν δράσεις σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Τον διοργανώνει η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Μουσικοθεραπείας με στόχο την ενημέρωση και την παρουσίαση βιωματικών εργαστηρίων. Ο ΕΣΠΕΜ συμμετέχει και φέτος όπως και πέρσι! Για αυτή τη χρονιά το σύνθημά μας είναι «Let’s Play!» (Ας παίξουμε) και είναι ουσιαστικά μια πρόσκληση-σύνδεση με τη μουσική, το παιχνίδι και την επικοινωνία. Θα γίνουν και στην Ελλάδα δωρεάν δράσεις σε διάφορες πόλεις, όπως Αθήνα, Ηλιούπολη, Υμηττό, Χίο, Κέρκυρα και Θεσσαλονίκη. Εκεί θα γνωριστούμε, θα μιλήσουμε, θα παρουσιάσουμε διάφορες θεματικές (από το θεωρητικό πλαίσιο, τις κλινικές εφαρμογές ως τον κλινικό αυτοσχεδιασμό και την προβολή ταινιών) και φυσικά θα παίξουμε στα βιωματικά εργαστήρια και θα γνωρίσουμε τη μουσικοθεραπεία. Όλες οι δράσεις βρίσκονται στην επίσημη σελίδα του European Music Therapy Day και σύντομα θα αναρτηθούν και από τον ΕΣΠΕΜ. Η κεντρική εκδήλωση του ΕΣΠΕΜ θα πραγματοποιηθεί στις 15 Νοεμβρίου στον χώρο EXILE (Αθηνάς 12, 3ος όροφος, Μοναστηράκι, ώρα 15.00).

Είστε στον Ελληνικό Σύλλογο Πτυχιούχων Επαγγελματιών Μουσικοθεραπευτών. Έχετε πραγματοποιήσει κάποιες δράσεις; Αν ναι, ποιες είναι;

Ως μέλος τους ΕΣΠΕΜ συμμετέχω και εγώ φέτος στη γιορτή της μουσικοθεραπείας με δράσεις που θα κάνω στην Ηλιούπολη και στον Υμηττό. Συγκεκριμένα στις 14 Νοεμβρίου θα βρεθούμε στο Διεθνές Ωδείο Αθήνας στην Ηλιούπολη (17.30), στις 18 Νοεμβρίου θα μας φιλοξενήσει το κέντρο ΕκφράΖΩ στην Ηλιούπολη (18.30), στις 20 Νοεμβρίου σε συνεργασία με τον Δήμο Ηλιούπολης θα βρεθούμε στο Μουσείο Εθνικής Αντιστάσεως (18.00) και θα κλείσουμε στις 21 Νοεμβρίου στο Κέντρο Θεραπειών
«Σχετίζεσθαι» στον Υμηττό (11.00).

Info

Ο χώρος λέγεται «Σχετίζεσθαι», παρέχει υπηρεσίες ψυχικής υγείας και ειδικών θεραπειών και βρίσκεται στη οδό Αλ. Παναγούλη 40, στον Υμηττό. Επιστημονικοί υπεύθυνοι είναι οι Μποτσέτος Κωνσταντίνος και Γιοβάνη Αμαλία.