Του Γρ. Νικολόπουλου: «Παράνομη ανάπτυξη», η μόνη που επιτρέπεται

Οι παράγοντες αυτοί σχετίζονται αφενός με οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές και αφετέρου με αλλαγές που φέρνει η νέα εποχή, αυτή της παγκοσμιοποίησης και της τεχνολογίας.

Οσον αφορά στους οικονομικούς παράγοντες, γνωρίζουμε ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις φόρτωσαν τόσο πολύ τους πολίτες και τις επιχειρήσεις με φόρους που ουσιαστικά κατέστησαν την επιχειρηματική δραστηριότητα ασύμφορη. Οι φόροι απορροφούν πολύ μεγάλο μέρος των κερδών των επιχειρήσεων, περιορίζουν τις επενδύσεις και αποτελούν αντικίνητρο για την επιχειρηματική προσπάθεια. Ταυτόχρονα μειώνουν τη δυνατότητα του πολίτη να καταναλώσει συρρικνώνοντας έτσι και τον τζίρο των επιχειρήσεων.

Στην ίδια πολύ αρνητική κατεύθυνση κινούνται και οι ασφαλιστικές εισφορές και φυσικά το μεγάλο βάρος που προκαλεί η γραφειοκρατία, η οποία όχι μόνο επιβαρύνει οικονομικά, αλλά και εμποδίζει πρακτικά την επιχειρηματική δραστηριότητα. Πάνω σε όλα αυτά τα βάρη έρχεται να προστεθεί και η εμφανής εχθρότητα του κράτους προς τους επιχειρηματίες και τους ελεύθερους επαγγελματίες.

Ολα αυτά μαζί οδηγούν σε μια νοοτροπία φοροδια-φυγής και παρανομίας η οποία θεωρείται -και είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό- μια μορφή αντίστασης στην κρατική οικονομική βία. Κάθε φορά που δεν κόβεται απόδειξη, οι συναλλασσόμενοι συμμαχούν για να γλιτώσουν από το κόστος του κράτους.

Πέραν των αμιγώς οικονομικών παραμέτρων, όμως, υπάρχουν και οι κοινωνικές που εμποδίζουν την ανάπτυξη. Η διάλυση της μεσαίας τάξης μέσω της μείωσης των εισοδημάτων της και της υπερφορολόγησης της περιουσίας της στερεί την ελληνική οικονομία από το πιο ελπιδοφόρο τμήμα της. Διότι η μεσαία τάξη, δηλαδή όσοι θέλουν να αγοράσουν ακίνητο, να μεγαλώσουν την επιχείρησή τους, να ζήσουν πιο άνετα, είναι αυτοί που κινούν και ωθούν την οικονομία προς τα πάνω. Αυτή λοιπόν βρίσκεται διαρκώς στο στόχαστρο από τις κυβερνήσεις και, κυρίως, από αυτή την κυβέρνηση, η οποία βλακωδώς ή εκ του πονηρού έχει ιδεολογικοποιήσει την επίθεσή της στη μεσαία τάξη.

Χωρίς τη μεσαία τάξη η ανάπτυξη είναι πολύ πιο δύσκολη, αν όχι αδύνατη.

Η συγκυρία, επίσης, είναι πολύ αρνητική διότι επιδιώκουμε την οικονομική ανάπτυξη χωρίς να έχουμε διαμορφώσει την υποδομή για να την πετύχουμε. Οι τράπεζες, για παράδειγμα, δεν μπορούν να δώσουν δάνεια και θα αργήσουν πολύ μέχρι να αρχίσουν να χρηματοδοτούν επαρκώς την οικονομία. Ενας από τους λόγους είναι ότι δεν κατάφεραν να διαχειριστούν τα κόκκινα δάνεια. Αν δεν ξεκαθαρίσουν με αυτά, δεν μπορούν να δώσουν νέα δάνεια. Και εφόσον δεν δίνουν δάνεια, δεν μπορούν να έχουν κέρδη.

Από τη μεριά τους οι τραπεζίτες υποστηρίζουν ότι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τα κόκκινα δάνεια διότι η νομοθεσία τούς περιορίζει. «Αν προσπαθήσω να κουρέψω τα δάνεια θα πάω φυλακή», λέει τραπεζίτης, ο οποίος προσθέτει:  «Αν δώσω δάνεια, θα βρεθώ κυνηγημένος από το κράτος γιατί τα έδωσα». Ετσι ο τραπεζικός υπάλληλος έχει δεμένα τα χέρια και στο να ρυθμίσει τα κόκκινα δάνεια και στο να δώσει καινούρια. Και φυσικά, χωρίς την τραπεζική χρηματοδότηση ουσιώδης ανάπτυξη δεν μπορεί να υπάρξει.

Υπάρχουν, τέλος, και οι συνθήκες που δημιουργούνται από την παγκοσμιοποίηση και την τεχνολογία, που είναι νέες για τα ελληνικά δεδομένα και οι μόνες που λειτουργούν θετικά για την ανάπτυξη. Παράδειγμα, ο τουρισμός και η Airbnb, η οποία κάνει θραύση στην Ελλάδα διότι είναι μια χώρα ελκυστική για τους τουρίστες, με πολλές μικρές και προσιτές οικονομικά ιδιοκτησίες και -μέχρι σήμερα- ασαφές φορολογικό καθεστώς. Η Airbnb υπήρξε μάλιστα η μοναδική διέξοδος εύρεσης εισοδήματος για πάρα πολλούς Ελληνες που νοικιάζουν τα σπίτια τους σε ξένους. Σε συνδυασμό με τα αυξημένα τουριστικά έσοδα, ήταν μια ισχυρή ένεση συναλλάγματος για την ελληνική οικονομία, την οποία βεβαίως το κράτος δεν άφησε αφορολόγητη και έτσι το παιχνίδι της φοροδιαφυγής ξαναρχίζει σε αυτόν πλέον τον τομέα.

Η Airbnb, όμως, έφερε και αλλαγές στις αξίες των ακινήτων εκτοξεύοντας τις τιμές σε μικρά ακίνητα που βρίσκονται σε φθηνές περιοχές, όπως το Κουκάκι και το ιστορικό κέντρο της Αθήνας. Ο ξένος που θέλει να αγοράσει ακίνητο στην Αθήνα δεν καταλαβαίνει γιατί πρέπει το Κολωνάκι να είναι ακριβότερο από το Θησείο ή από του Φιλοπάππου ή γιατί το Ψυχικό να είναι ακριβότερο από το Φάληρο και τον Αλιμο. Θα δούμε λοιπόν στα ακίνητα αλλαγές στις αξίες των περιοχών. Η εισαγωγή χρήματος από το εξωτερικό για αγορά ακινήτων ή για ενοικίαση μέσω Airbnb είναι τα τελευταία χρόνια πηγή υγιούς ανάπτυξης σε μια χώρα όπου η νόμιμη επιχειρηματικότητα δεν μπορεί να χρηματοδοτηθεί και διώκεται. Και αυτό αποτελεί μια ένδειξη ότι όπου δεν παρεμβαίνει το ελληνικό κράτος υπάρχουν προοπτικές ανάπτυξης αντίθετα με ό,τι συμβαίνει όπου παρεμβαίνει.

Για να δημιουργηθούν λοιπόν συνθήκες ευνοϊκές για την ανάπτυξη πρέπει να υπάρξουν μεγάλες αλλαγές (θεσμικές, νομοθετικές και δημοσιονομικές), τις οποίες το πολιτικό σύστημα ούτε αντιλαμβάνεται, ούτε καν διανοείται να επιφέρει λόγω της πελατειακής -και συνωμοτικής- σχέσης μεταξύ πολιτικών και δημοσίων υπαλλήλων.

Χωρίς όμως αυτές τις αλλαγές η ανάπτυξη θα υπάρχει μόνο όπου η δραστηριότητα κρύβεται από το κράτος. Δηλαδή θα έχουμε παράνομη ανάπτυξη.