Του Γ.Χ. Παπαγεωργίου: Η μεγάλη στρέβλωση εισφορών και φόρων

Προκύπτει, λοιπόν, το φαινομενικά παράδοξο, αλλά απολύτως ορθολογικό γεγονός ότι τα τελευταία δύο χρόνια οι συντελεστές φόρου και ασφαλιστικών εισφορών αυξήθηκαν αλλά τα φορολογικά έσοδα μειώθηκαν.

Η εικόνα επιβεβαιώθηκε και με τις φορολογικές δηλώσεις που υποβλήθηκαν φέτος για τα εισοδήματα του 2017, καθώς, σύμφωνα με ρεπορτάζ οικονομικής εφημερίδας («Ναυτεμπορική», 8 Αυγούστου), τα εισοδήματα που δήλωσαν οι αυτοαπασχολούμενοι ήταν λιγότερα από την προηγούμενη χρονιά. Συνολικά από τη στιγμή που εφαρμόστηκε το νέο σύστημα υπολογισμού των εισφορών δηλώθηκαν περίπου 1,5 δισ. ευρώ λιγότερα εισοδήματα.

Το γεγονός αυτό μάλιστα συμβαίνει τη στιγμή που η οικονομία ανακάμπτει, έστω και με συγκρατημένους ρυθμούς, που σημαίνει ότι τα πραγματικά εισοδήματα αυξάνονται.

Είναι λοιπόν σαφές ότι το νέο σύστημα υπολογισμού τους, αν και θεωρητικά βασίζεται στη λογική αρχή της αναλογικότητας μεταξύ εισοδημάτων και εισφορών, στην πραγματικότητα δημιούργησε μια πολύ σημαντική στρέβλωση. Προέκυψε ένα πολύ ισχυρό κίνητρο για τους ασφαλισμένους να δηλώνουν λιγότερο εισόδημα για να μειώσουν την επιβάρυνση από τις εισφορές αλλά και όλες τις συνδεδεμένες φορολογίες (φόρος εισοδήματος, προκαταβολή φόρου, εισφορά αλληλεγγύης).

Η δε στρέβλωση γίνεται ακόμα μεγαλύτερη από το γεγονός ότι για τα χαμηλά εισοδήματα οι εισφορές με το νέο σύστημα είναι μικρότερες σε σχέση με το παρελθόν, όπου υπολογίζονταν με βάση τα χρόνια ασφάλισης.
Σε μια οικονομία όπου η φοροδιαφυγή ανθεί και για πολλά επαγγέλματα και δραστηριότητες οι συναλλαγές μπορούν να γίνουν με μετρητά χωρίς απόδειξη, ήταν αναμενόμενο ότι πολλοί αυτοαπασχολούμενοι θα επιλέξουν τη λύση που συμφέρει. Δηλαδή να κρύψουν εισοδήματα για να αποφύγουν την υπερφορολόγηση.

Γι’ αυτό και είδαμε ότι πολλοί ασφαλισμένοι πληρώνουν σήμερα λιγότερα από το παρελθόν, γεγονός που επικαλούνται και οι κυβερνητικοί παράγοντες κατά καιρούς, τονίζοντας ότι η πλειονότητα των φορολογουμένων δηλώνει χαμηλά εισοδήματα και επομένως ελαφρύνθηκε με το νέο σύστημα.

Αυτό, όμως, στην πραγματικότητα οφείλεται στο γεγονός ότι στην πλειονότητα αυτή περιλαμβάνονται κι εκείνοι που ασκούν πολλά χρόνια τη δραστηριότητά τους, έχουν πολύ υψηλότερα εισοδήματα αλλά δεν τα δηλώνουν και με το νέο σύστημα πληρώνουν πολύ λιγότερες εισφορές, αφού έφυγαν από τη μέση τα χρόνια ασφάλισης με τα οποία υπολογίζονταν οι ασφαλιστικές κλάσεις στο παρελθόν.

Ασφαλώς, όποιοι συμπολίτες μας επιλέγουν αυτήν την τακτική στην ουσία κλέβουν τους υπόλοιπους, οι οποίοι επιβαρύνονται για να χρηματοδοτήσουν ένα κράτος που παρέχει υπηρεσίες σε όλους.

Ωστόσο, η οικονομική πολιτική δεν μπορεί να ασκείται με όρους ηθικολογίας. Η αγορά λειτουργεί ψυχρά και ορθολογικά. Εφόσον η φοροδιαφυγή συμφέρει και το κράτος δεν μπορεί να την εμποδίσει, το πρόβλημα θα εμφανιστεί. Δεν θα πρέπει επομένως να δημιουργεί και κίνητρα για τη φοροδιαφυγή.

Από την άλλη πλευρά, όσοι δηλώνουν υψηλότερα εισοδήματα, είτε επειδή δεν μπορούν να τα κρύψουν είτε επειδή δεν θέλουν, μπορεί να είναι αριθμητικά λιγότεροι αλλά αντιπροσωπεύουν μεγαλύτερο ποσοστό των συνολικών εισοδημάτων. Τιμωρείται επομένως ένα μεγάλο κομμάτι της αγοράς, το οποίο πιθανόν να είναι και πιο ανταγωνιστικό, αλλά βγαίνει εκτός μάχης από τον συνδυασμό φόρων και εισφορών.

Το σύστημα θα πρέπει να αναθεωρηθεί ριζικά και όχι να γίνουν μόνο κάποιες οριακές παρεμβάσεις οι οποίες φαίνεται ότι σχεδιάζονται, διότι διαφορετικά θα βλέπουμε τους δείκτες να δείχνουν ανάπτυξη, το υγιέστερο κόμματι της αγοράς να βυθίζεται και τους φοροφυγάδες να συνεχίζουν το πάρτυ.