Το απρόσμενο δώρο της συντηρητικής Ευρώπης στον Ταγίπ Ερντογάν

Η καγκελάριος της Γερμανίας, Άγκελα Μέρκελ, και ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας, Μαρκ Ρούτε, υπήρξαν βασικοί υποστηρικτές της αμφιλεγόμενης συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας για τη διαχείριση της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης, παρόλο που γνώριζαν πολύ καλά ότι στην άλλη άκρη του τραπεζιού βρισκόταν ο όλο και πιο ανεξέλεγκτος Ταγίπ Ερντογάν.

Συνειδητά επέλεξαν να κλείσουν τα μάτια στην αυταρχική στροφή του Τούρκου ηγέτη, συνδέοντας μάλιστα την τύχη των προσφύγων με την πορεία ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε μια συμφωνία που θα μείνει στην ιστορία ως μνημείο κυνισμού και απαξίωσης των ευρωπαϊκών αξιών.

Για να σταματήσουν τη διαρροή ψήφων προς όμορους στα κόμματα τους δεξιούς και ακροδεξιούς σχηματισμούς, Μέρκελ και Ρούτε δεν είχαν κανένα πρόβλημα να δώσουν περήφανα τα χέρια με έναν ηγέτη μεσανατολικού τύπου, ο οποίος αυτάρεσκα εκπροσωπεί όλα όσα ένας ηγέτης μιας ευρωπαϊκής χώρας θα έπρεπε να σιχαίνεται. Σήμερα, διαπιστώνοντας ότι ένα σκηνικό έντασης με τον Ερντογάν ενδέχεται να τους αποφέρει εκλογικά οφέλη, δεν έχουν το παραμικρό πρόβλημα να οδηγηθούν σε μια ελεγχόμενη σύγκρουση μαζί του.

Τα πρόβλημα είναι ότι τα όσα πρωτοφανή διημείφθησαν μεταξύ Γερμανίας-Ολλανδίας δεν θα εξυπηρετήσουν μονάχα τους εκλογικούς σχεδιασμούς των Μέρκελ και Ρούτε αλλά και εκείνους του Ταγίπ Ερντογάν, στο δρόμο για το προσεχές συνταγματικό δημοψήφισμα. Πότε με δημόσιες αναλογίες μεταξύ του Τρίτου Ράιχ και της σημερινής Γερμανίας και πότε χαρακτηρίζοντας «απομεινάρια των ναζί» τους Ολλανδούς, ο επικοινωνιακά χαρισματικός Ερντογάν επιχειρεί να ενισχύσει το αφήγημά του περί πολιτισμικής σύγκρουσης της δικής του «νέας Τουρκίας» με την «υποκρίτρια» Ευρώπη αλλά και να εμφανιστεί ως κοινής αποδοχής ηγέτης ενός έθνους που «βάλλεται από παντού». Μόνο έκτακτες περιστάσεις εξάλλου μπορούν να δικαιολογήσουν την παροχή λαϊκής νομιμοποίησης σε μια πρόταση κατακρεούργησης του ισχύοντος τουρκικού Συντάγματος υπέρ ενός υβριδικού αυταρχικού πολιτεύματος, όπου όλες οι εξουσίες λίγο-πολύ θα απορρέουν από τον Πρόεδρο.

Μέχρι πριν την ένταση με την Ευρώπη, οι περισσότερες δημοσκοπήσεις εμφάνιζαν την τουρκική κοινωνία να απορρίπτει τις προτεινόμενες από τον Ερντογάν συνταγματικές αλλαγές, κυρίως γιατί οι ψηφοφόροι του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος (MHP) αρνούνταν να συμμορφωθούν με τη φιλοκυβερνητική γραμμή του φθαρμένου ηγέτη του κόμματος, Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Μια κρίση με την «κακιά» χριστιανική Ευρώπη μόνο ευεργετικά μπορεί να λειτουργήσει για την προσέλκυση ακόμα περισσότερων εθνικιστικών ψήφων στο στρατόπεδο του κυβερνώντος κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP).

Παράλληλα, οι ήδη θετικά προσκείμενες στον Ερντογάν πολυπληθείς τουρκικές κοινότητες της Γερμανίας και της Ολλανδίας ενδέχεται να κινηθούν ακόμα πιο αποφασιστικά υπέρ της κυβερνητικής πρότασης στο δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου, ίσως και κρίνοντας ένα αποτέλεσμα που σήμερα μοιάζει οριακό. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις πιο πρόσφατες εθνικές εκλογές της Τουρκίας, εκείνες του Νοεμβρίου του 2015, οι εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι στα εκλογικά κέντρα της Γερμανίας ήταν 1.411.198 (συμμετοχή 40,79%, 59,7% υπέρ του AKP) και σε εκείνα της Ολλανδίας ήταν 245.523 (συμμετοχή 46,66%, 69,66% υπέρ του AKP).

Με την Ολλανδία και τη Γερμανία να αποτελούν διαχρονικά δυο από τις χώρες με τις μεγαλύτερες επενδύσεις στην τουρκική οικονομία, είναι ζήτημα (μετεκλογικού) χρόνου να ξεκινήσει μια διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων τους με τον Ταγίπ Ερντογάν. Δεν θα είναι η πρώτη φορά που οι συντηρητικές κεντροδεξιές κυβερνήσεις της Ευρώπης θα φροντίσουν να μην τεθούν σε ιδιαίτερο κίνδυνο τα κέρδη των ευρωπαϊκών εταιριών σε «δημοκρατικά προβληματικές» τρίτες χώρες.

Μακάρι η ένταση των τελευταίων ημερών να αποτελούσε μέρος μια συνειδητής πολιτικής απόφασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης να δείξει σε έναν αυταρχικό ηγέτη όπως ο Ερντογάν ότι τα κόλπα του δεν περνάνε πια εδώ. Δυστυχώς όμως, δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από μια προεκλογική τουφεκιά στον αέρα που θα εδραιώσει ακόμα περισσότερο την επιρροή λαϊκιστών και εθνικιστικών ιδεών στις κοινωνίες των εμπλεκόμενων χωρών.

Είναι τόσο προφανές όλο αυτό που καταντά σχεδόν παρεξηγήσιμο…