Τι θα κάνει ο Τσίπρας μετά το Brexit

Του Νίκου Φελέκη

Το Μαξίμου θεωρεί ότι αποτελεί μεγάλο πλήγμα για Ευρώπη και Βρετανία, ενώ για την Ελλάδα ευκαιρία για να χαλαρώσει η θηλιά των δανειστών

Οπως όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, έτσι και η ελληνική αιφνιδιάστηκε από το Brexit. Δεν το περίμενε. Το Μαξίμου θεωρούσε πως έστω και οριακά οι Βρετανοί θα ψήφιζαν υπέρ της παραμονής στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Την ίδια γνώμη, άλλωστε, είχαν και στις Βρυξέλλες.

«Οι κοινοτικοί αξιωματούχοι έμειναν άφωνοι με το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, δεν το περίμεναν και γι’ αυτό άλλωστε δεν είχαν κάνει καμία προετοιμασία για το τι θα γίνει σε περίπτωση που επικρατήσει το Brexit», μας λέει συνεργάτης του πρωθυπουργού. Και συμπληρώνει: «Ξέρεις ότι δεν είχε δημιουργηθεί μια task force σχετικά με το θέμα; Δεν έχουν σενάρια με εναλλακτικές. Είχαν αναθέσει σε κάποια μικρή ομάδα, σε χαμηλό επίπεδο, να ασχοληθεί με το πρόβλημα που θα δημιουργούνταν στην απευκταία περίπτωση της βρετανικής εξόδου. Δεν μπορούσαν να διανοηθούν ότι δύο τυχοδιώκτες, ο Φάρατζ και ο Τζόνσον, θα κατάφερναν να νικήσουν τον Κάμερον, τη Μέρκελ, τον Ολάντ, ολόκληρη την Ευρώπη, αλλά και τις ΗΠΑ που επίσης είχαν ταχθεί, διά στόματος Μπαράκ Ομπάμα, υπέρ του Bremain. Κανείς δεν ξέρει με ακρίβεια πώς θα γίνει η έξοδος, πόσο θα διαρκέσει, τι νομικές επιπλοκές θα υπάρξουν, πώς θα διαχωριστούν οι εμπορικές σχέσεις, τι θα γίνει με τα εν εξελίξει κοινοτικά προγράμματα. Και το σπουδαιότερο: τι θα γίνει με τους εκατοντάδες χιλιάδες εργαζομένους, σπουδαστές και κατοίκους που προέρχονται από άλλες ευρωπαϊκές χώρες».

Κατώτεροι των περιστάσεων

Αδιαμφισβήτητα, η πρωτοφανής αυτή αβελτηρία των Ευρωπαίων αξιωματούχων το μόνο που καταδεικνύει είναι την ανεπάρκειά τους. Το σύνολο της ηγεσίας της Ε.Ε. αποδεικνύεται κατώτερο των περιστάσεων και δικαιώνει αυτούς, μεταξύ των οποίων και κορυφαίος οικονομικός παράγων της χώρας, που υποστηρίζουν ότι «η σημερινή Ενωση δεν έχει κανένα μέλλον όταν έχει αφήσει τη στελέχωση κορυφαίων θεσμικών οργάνων της (ESM, ISB, EFSF κ.ά.) και τη διαχείριση των οικονομικών και τραπεζικών της υποθέσεων σε ιδιωτικές εταιρείες εξεύρεσης υψηλόβαθμων στελεχών».

Στο Μαξίμου, πάντως, πιστεύουν πως αυτή τη στιγμή «όσο σημαντικό είναι να εξηγήσουμε γιατί οι Βρετανοί είπαν “όχι” στην Ε.Ε., εξίσου σημαντικό είναι να θέσουμε επιτακτικά το θέμα της αλλαγής των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, και φυσικά ύψιστη προτεραιότητα είναι να δούμε τι θα κάνουμε για να μην έχουμε επιπτώσεις, οι οποίες εκτός από την Ευρώπη θα ζημιώσουν σοβαρά και τη χώρα μας».

Ο πρώτος κίνδυνος για την Ελλάδα, όπως παραδέχονται οι συνεργάτες του πρωθυπουργού και όπως προκύπτει από τις πρώτες συζητήσεις που έγιναν χθες και την Παρασκευή όταν έγινε γνωστό το αποτέλεσμα, σχετίζεται με τα ζητήματα ασφάλειας. Η κυβέρνηση θα πρέπει να επεξεργαστεί τα νέα γεωπολιτικά δεδομένα που προκύπτουν από την αποχώρηση της Βρετανίας, η οποία, ειρήσθω εν παρόδω, ήταν παραδοσιακά η χώρα που ουσιαστικά είχε την ευθύνη των ζητημάτων άμυνας και ασφάλειας της Ε.Ε. Συναφές είναι και το Προσφυγικό. Μετά τη Βρετανία θα μπουν κι άλλες χώρες στον πειρασμό της στεγανοποίησης, με αποτέλεσμα να αυξηθεί δραματικά η πίεση στην Ελλάδα, που αποτελεί την κύρια πύλη εισόδου των προσφύγων στο ευρωπαϊκό έδαφος. Ο επιπλέον λόγος που η κυβέρνηση θα πρέπει να ξαναδεί τα σχέδια άμυνας και ασφάλειάς της είναι το γεγονός ότι η ισλαμική τρομοκρατία έχει ορμητήριο τη γειτονιά μας και φυσικά επειδή η Τουρκία φαίνεται να μπαίνει σε φάση αποσταθεροποίησης, κάτι που εκ των πραγμάτων εμβάλλει σε ανησυχία μήπως επιχειρήσει να εξάγει την εσωτερική της κρίση στο Αιγαίο. Είναι πολύ πιθανό ο πρωθυπουργός να επιδιώξει, τις επόμενες ημέρες, να υπάρξει συνάντηση με τους πολιτικούς αρχηγούς υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για να συζητήσουν τις συνθήκες που δημιουργούνται μετά την αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας και να υπάρξει -ει δυνατόν- μια κοινή στάση όλων των κομμάτων. Επίσης, κάποιοι συνεργάτες του Αλέξη Τσίπρα τού εισηγούνται να υπάρξει μια έκτακτη συνεδρίαση της Βουλής αύριο, όπου ο πρωθυπουργός θα παρουσιάσει τα νέα δεδομένα καθώς και τη στάση που θα κρατήσει στη Σύνοδο Κορυφής της Τετάρτης. Θεωρούν πως είναι μια καλή ευκαιρία για να «αποδείξει ότι είχε δίκιο σε όσα έλεγε για την Ευρώπη, αλλά και για την ορθότητα του περσινού δημοψηφίσματος».

Και επειδή αναφερθήκαμε στο δημοψήφισμα, να πούμε ότι σε μία από τις συσκέψεις της Παρασκευής λέγεται πως ένας από τους συμμετέχοντες είπε αστειευόμενος στον πρωθυπουργό: «Αλέξη, ο Μάρκους Γουόκερ της “Wall Street Journal” γράφει στο Twitter ότι ο Κάμερον πρέπει να πάρει τηλέφωνο τον Τσίπρα. Είναι ο ειδικός στο πώς να χειριστεί άβολα αποτελέσματα δημοψηφισμάτων». Πάντως, το σχόλιο «μήπως αντί να μας καλέσει ο Κάμερον, να του τηλεφωνήσουμε εμείς;» δεν επιβεβαιώνεται ως απάντηση του Τσίπρα.

Ο δεύτερος κίνδυνος σχετίζεται με τα οικονομικά. Παρότι στην κυβέρνηση δεν έχουν ακόμη καταλήξει στις επιπτώσεις για το σύνολο των οικονομικών δράσεων και σχέσεων της χώρας, εντούτοις θεωρούν πως θα είναι περιορισμένες. Διαπίστωσαν μάλιστα με ευχαρίστηση ότι την ίδια γνώμη έχουν και δύο κορυφαίοι οικονομικοί παράγοντες της χώρας, ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας και ο πρόεδρος του μεγαλύτερου χρηματοπιστωτικού ιδρύματος της χώρας της Τράπεζας Πειραιώς, Μιχάλης Σάλλας. Οτι δηλαδή το πλήγμα είναι μεγάλο για την Ευρώπη και τη Βρετανία, αλλά μικρό και διαχειρίσιμο για την Ελλάδα. Μάλιστα, «η ειρωνεία της ιστορίας είναι», όπως μας λέει κορυφαίος υπουργός, «ότι η ασπίδα προστασίας μας στην κρίση που ξεκινά σήμερα στην Ευρώπη είναι τα capital controls για τα οποία τόσο έχουμε κατηγορηθεί».

Τι τρομάζει την κυβέρνηση

Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης πάντως δεν ανησυχεί τόσο για τις απευθείας ζημιές από το Brexit στο εμπόριο και τον τουρισμό της χώρας όσο από τις παράπλευρες απώλειες. Η χώρα μας, μαζί με Ισπανία, Ιρλανδία, Πορτογαλία και Ιταλία, είναι εκτεθειμένη σε μια μετάδοση της κρίσης από τη Βρετανία λόγω της έκθεσής της στην αναταραχή των αγορών, κάτι που φάνηκε με την πτώση των μετοχών και την άνοδο των ομολόγων, και βέβαια λόγω των ερωτηματικών που προκύπτουν για το μέλλον της Ε.Ε. Αυτό είναι που τρομάζει την κυβέρνηση και αυτό είναι και το συμπέρασμα των συζητήσεων που είχε την Παρασκευή ο πρωθυπουργός στο Μαξίμου με υπουργούς και στενούς του συνεργάτες. Επιπροσθέτως, η αβεβαιότητα δεν είναι σύμμαχος της προσπάθειας της κυβέρνησης για τη μείωση του χρέους, αν και ορισμένοι υπουργοί υποστηρίζουν ακριβώς το αντίθετο, ότι δηλαδή το Brexit μπορεί να είναι η ευκαιρία για να επανέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων η πρόταση για μια ευρωπαϊκή συνδιάσκεψη επίλυσης του προβλήματος υπερχρέωσης των κρατών-μελών της Ε.Ε. Ο πρωθυπουργός το πιθανότερο είναι ότι στη Σύνοδο Κορυφής θα θέσει το ζήτημα της συνδιάσκεψης για το χρέος μαζί με τα άλλα (εκδημοκρατισμός στη δομή και τη λήψη των αποφάσεων, ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, αλληλεγγύη, τερματισμός της λιτότητας κ.ά.) που ανέφερε στο τηλεοπτικό του μήνυμα την Παρασκευή. Και κυρίως θα επιδιώξει, μέσω και διμερών επαφών, να μην πιεστεί τον Οκτώβριο η κυβέρνησή του στα εργασιακά θέματα, στη δεύτερη αξιολόγηση, και τούτο επειδή θεωρεί ότι «η ανεργία και η αποδιάλυση των εργασιακών σχέσεων είναι μία από τις βασικότερες αιτίες ενίσχυσης του ευρωσκεπτικισμού».

Επιπροσθέτως, όπως υποστηρίζουν αξιόπιστες κυβερνητικές πηγές, ο πρωθυπουργός είναι πολύ πιθανό να ζητήσει να συναντηθεί με εκπροσώπους των τραπεζών, του εμπορίου και του τουρισμού που έχουν μεγάλες συναλλαγές με τη Βρετανία, για να υπάρξει μια όσο το δυνατόν πληρέστερη απεικόνιση της αρνητικής κατάστασης που διαμορφώνεται και την οποία προτίθεται να παρουσιάσει και στους εταίρους μας όταν θα ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις για τη δεύτερη αξιολόγηση, προκειμένου να ελαττώσει τυχόν ακραίες απαιτήσεις τους για νέα μέτρα.

Μέσω αυτών, αλλά και άλλων πρωτοβουλιών που σχεδιάζονται, ο Τσίπρας θέλει εκ παραλλήλου να φιλοτεχνήσει και το προφίλ του σοβαρού και υπεύθυνου ηγέτη που υπεράνω όλων θέτει τα συμφέροντα της χώρας και των πολιτών της, οι οποίοι δοκιμάζονται εξαιτίας των περιοριστικών πολιτικών που εφαρμόζονται κατ’ εντολήν των εταίρων-δανειστών της και οι οποίοι εν πολλοίς είναι υπεύθυνοι για την έξαρση των διχαστικών και ακροδεξιών φαινομένων και του εθνικού απομονωτισμού που αιμοδότησαν και το Brexit.

Σε κάθε περίπτωση, ο πρωθυπουργός πρέπει να επιλύσει το εξής πρόβλημα: η επιθυμία του να βγει η Ελλάδα από το κάδρο της αβεβαιότητας σημαίνει ότι θα πρέπει να κάνει τα πάντα για να υλοποιηθούν όσα συμφωνήθηκαν με τους θεσμούς, κάτι που σημαίνει αυξημένο κοινωνικό και πολιτικό κόστος. Είναι το Brexit η ευκαιρία για να χαλαρώσει η θηλιά στην Ελλάδα από τους δανειστές της; «Ναι», λένε κάποιοι συνεργάτες του, «δεν θα διακινδυνεύσει το Βερολίνο μια δεύτερη κρίση σε λίγους μήνες». «Οχι», υποστηρίζουν άλλοι, «όπως έδειξε και η ταχεία και σκληρή αντίδραση των Βρυξελλών στη Βρετανία, δεν θα ανεχθούν παρασπονδίες». Επομένως; Ποια γραμμή θα επιβάλει ο πρωθυπουργός στην κυβέρνηση; «Οπως γίνεται σ’ αυτές τις περιπτώσεις, ο Αλέξης ακούει και τις δύο απόψεις και στο τέλος προχωράει μόνος του σαν παγοθραυστικό», μας λέει στενός του συνεργάτης. Και πιθανολογεί ότι, πρώτον, στη Σύνοδο Κορυφής θα προσέλθει με τη γραμμή του τηλεοπτικού του διαγγέλματος. Δεύτερον, στο εσωτερικό μέτωπο θα επιδιώξει τη συναίνεση. Αξίζει να σημειωθεί ότι την Τρίτη στις 13.00, πριν από την έναρξη των εργασιών της Συνόδου Κορυφής, ο Τσίπρας θα πάρει μέρος στη συνεδρίαση των πρωθυπουργών της Σοσιαλιστικής Ομάδας.

Προοδευτική συμμαχία