Tα σενάρια της επόμενης μέρας μετά το «ναι» ή το «όχι»

Του Γιώργου Γερόπουλου

«Αν λάβουμε υπόψη μας μόνον όσα πράττονται και αφήσουμε εντελώς στην άκρη την εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους οι πράττοντες, τότε φαίνεται να βρισκόμαστε σε συλλογική αναζήτηση της ιστορικής ευθανασίας, υπό τον όρο να σκηνοθετηθούν έτσι τα πράγματα, ώστε κανείς να μην έχει την άμεση ευθύνη…» ανέφερε σε ανύποπτο χρόνο ο κορυφαίος Έλληνας φιλόσοφος Παναγιώτης Κονδύλης, προβλέποντας στωικά το επερχόμενο μέλλον.

Η Ελλάδα βιώνει την πιο κρίσιμη μεταπολεμική στιγμή, όπου τα πάντα κρέμονται από μια κλωστή και εξαρτώνται από τη βούληση ενός λαού αγανακτισμένου, πληγωμένου και φοβισμένου για το μέλλον των παιδιών του. Ενός λαού που οι επιλογές του φαντάζουν τόσο κοντά η μια στην άλλη, αλλά μπορούν να οδηγήσουν είτε στην απόλυτη φτωχοποίηση και την υποβάθμιση σε μια δεύτερης κατηγορίας χώρα είτε, στην καλύτερη περίπτωση, στην τελευταία θέση του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος κάτω από άλλοτε ουραγούς, όπως η Βουλγαρία ή η Ρουμανία.

Και όταν σε μια ψήφο παίζεται το μέλλον των παιδιών μας, το blame game των πολιτικών φαντάζει κατώτερο των περιστάσεων και ανάξιο ενός λαού που έχει διαχρονικά αναλάβει το έργο του Σίσυφου.

Σε κάθε περίπτωση η «επόμενη ημέρα» του δημοψηφίσματος θα είναι πολύ δύσκολη και προοιωνίζεται ένα καυτό καλοκαίρι εξελίξεων, όπου οι πολίτες θα δοκιμάσουν τις ανθρώπινες αντοχές επιβίωσης και οι πολιτικοί θα αναμετρηθούν με την ιστορία. Τα σενάρια πάντα κινούνται στη σφαίρα των δυνητικών αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος με μια παράμετρο ότι βρισκόμαστε ήδη σε αχαρτογράφητα νερά, ενώ η αβεβαιότητα θα μας οδηγήσει σε μια νέας μορφής κρίση.

ΤΟ «ΝΑΙ» ΚΑΙ Η ΔΥΣΚΟΛΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ

Το αποτέλεσμα της «ηρωικής εξόδου» για τον Αλέξη Τσίπρα, αφού σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα αποχωρήσει αξιοπρεπώς, μεταθέτοντας την ευθύνη της υπογραφής στις πλάτες του λαού, δρομολογώντας πολιτικές εξελίξεις. Ο ίδιος, αν και με σαφήνεια δήλωσε ότι θα ανοίξει τον δρόμο είτε για μία άλλη κυβέρνηση από την παρούσα Βουλή είτε για εκλογές, ευελπιστεί ο χειρισμός της ήττας να μην οδηγήσει στη διάσπαση της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ. «Αν στο δημοψήφισμα επικρατήσει το ναι, θα σεβαστώ την απόφαση, όπως ορίζει άλλωστε το Σύνταγμα. Η απόφαση του λαού θα γίνει νόμος του κράτους. Αλλά δε θα την υπηρετήσω εγώ. Δεν είμαι πρωθυπουργός παντός καιρού» δήλωσε σε συνέντευξή του, επιχειρώντας να βάλει στο κάδρο της αντιπαράθεσης και το έλλειμμα εναλλακτικής λύσης ισχυρού μεταβατικού πρωθυπουργού.

Πάντως το παράθυρο μιας μεταβατικής κυβέρνησης σε κάθε ενδεχόμενο νίκης του «ναι» παραμένει ανοικτό, αφού οι ανάγκες για τη δρομολόγηση μιας συμφωνίας είναι επιτακτικές, προκειμένου να λειτουργήσουν οι τράπεζες και να ομαλοποιηθεί η κατάσταση. Σε αυτό το ενδεχόμενο εντρυφούν και κορυφαία στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, όπως οι κ. Δραγασάκης, Σταθάκης και Παπαδημούλης και έχουν περιγράψει με τις παρεμβάσεις τους οι κ. Γιούνκερ και Μοσκοβισί.

ΑΠΙΘΑΝΟ ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ

Το ενδεχόμενο άμεσης προκήρυξης εκλογών φαντάζει δύσκολο, καθώς αυτές δεν μπορούν να διεξαχθούν υπό καθεστώς πανικού και πτώχευσης, ενώ θα πρέπει να λυθούν και νομικής και γραφειοκρατικής φύσεως ζητήματα για την επανέναρξη του ELA προς τις ελληνικές τράπεζες από την ΕΚΤ.

Το σενάριο της μεταβατικής κυβέρνησης το έχει «δουλέψει» το επιτελείο του Αντώνη Σαμαρά, ενώ προς αυτή την κατεύθυνση κινούνται και οι Ευρωπαίοι παράγοντες. Ο κ. Σαμαράς εδώ και εβδομάδες έχει μιλήσει για μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας θέτοντας στην ατζέντα το ζήτημα της αποχώρησης του κ. Τσίπρα. Στην προσπάθεια του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης να δημιουργήσει προϋποθέσεις για ένα ευρωπαϊκό μέτωπο με το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι, έχει συναντήσει την αντίδραση της Φ. Γεννηματά και του Στ. Θεοδωράκη. Ωστοσο, ο Ευάγγελος Βενιζέλος δουλεύει προς αυτή την κατεύθυνση, ενώ υπέρμαχος εμφανίζεται και ο Κώστας Σημίτης. Στόχος των εμπλεκομένων είναι η αντιμετώπιση του Αλέξη Τσίπρα και η επαναφορά των κ. Σαμαρά και Βενιζέλου στην πρώτη γραμμή. Η έλλειψη ενός εναλλακτικού ηγετικού παράγοντα στην πλευρά του «ναι» αποτελεί, σύμφωνα με τους αναλυτές, και την αχίλλειο πτέρνα, αφού ο Αλέξης Τσίπρας παρά το πλήγμα που θα δεχτεί, θα αποτελεί ακόμη παράγοντα διαμόρφωσης των εξελίξεων. Και όπως ο ίδιος έχει πει, είναι ακόμα 40 ετών και έχει χρόνο για να επανέλθει, αφού με την «ηρωική έξοδο» θα αποφύγει να χρεωθεί το νέο μνημόνιο, μόνο που κινδυνεύει να πάρει τον «μουντζούρη» της χρεοκοπίας.

Τα πρόσωπα της μετάβασης

Η μετάβαση στην κανονικότητα των εκλογών μετά την αναμενόμενη παραίτηση Τσίπρα σε περίπτωση νίκης του «ναι» και στην υπογραφή μιας συμφωνίας με τους εταίρους, προκειμένου να αρχίσουν να λειτουργούν οι τράπεζες, έφερε στο προσκήνιο πολλά ονόματα ως μεταβατικές λύσεις. Το όνομα του Γιάννη Στουρνάρα έως πριν από λίγο καιρό φιγούραρε στις παραπολιτικές στήλες, ως ένα ενδεχόμενο μεταβατικής λύσης και ομαλοποίησης της λειτουργίας των τραπεζών. Αυτό το ενδεχόμενο προκάλεσε την αντίδραση στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ με στόχο να καεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ενώ ανάλογες αντιδράσεις έχει προκαλέσει και η αναφορά του ονόματος του πρώην υπηρεσιακού πρωθυπουργού του Π. Πικραμμένου. Εξάλλου και ο κ. Τσίπρας δημοσίως έχει απορρίψει, όπως συνηθίζει να λέει, λύσεις «Παπαδήμου». Στο προσκήνιο έχουν έρθει και τα ονόματα του Αλέκου Παπαδόπουλου και του Τάσου Γιαννίτση, ενώ εσχάτως κινείται, βοηθούντος και του δημάρχου Θεσσαλονίκης και ο Γιώργος Καμίνης, ο οποίος μαζί με τον κ. Μπουτάρη επεδίωξαν να πάρουν πάνω τους την καμπάνια του «ναι». Κατά τα άλλα, δυο βαριά ονόματα της κεντροδεξιάς παραμένουν χρυσές εφεδρείες, αυτά των Κώστα Καραμανλή και Δημήτρη Αβραμοπούλου. Στο παρασκήνιο για την αναζήτηση μιας κοινής μεταβατικής λύσης κινείται και ο πρώην πρωθυπουργός, Κώστας Σημίτης, διατηρώντας επαφές με τους κ. Σαμαρά και Βενιζέλο. Όλα αυτά συναντούν προς το παρόν την αντίδραση της νέας προέδρου του ΠΑΣΟΚ, η οποία βλέπει τις εξελίξεις να ξεπερνούν τους σχεδιασμούς της για την ανασυγκρότηση της κεντροαριστεράς, ενώ ο Σταύρος Θεοδωράκης ποιεί τη νήσσαν αν και γνωρίζει το παρασκήνιο.

ΤΟ «ΟΧΙ», Η ΠΤΩΧΕΥΣΗ ΚΑΙ Η ΔΡΑΧΜΗ

Για το Μαξίμου ένα ισχνό «ναι» φαντάζει πιο εύκολα διαχειρίσιμο από ένα βροντερό «όχι» που μπορεί να οδηγήσει τη χώρα στην καταστροφή. Αποδεχόμενος ο πρωθυπουργός τη βαρουφάκειο στρατηγική, ανέλαβε το μεγάλο ρίσκο, όχι τόσο για το μέλλον του, ουδόλως ενδιαφέρει τον χειμαζόμενο λαό, αλλά για την ύπαρξη της χώρας.

Το επιτελείο του, έστω και με διαφωνούντες τους βασικούς παίκτες, κ. Δραγασάκη, Σταθάκη και ενδεχομένως τον κ. Παππά, ευελπιστεί ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι θα δειλιάσουν μπροστά στο «όχι» και θα δώσουν στην Ελλάδα μία σαφώς καλύτερη συμφωνία από την προηγούμενη.

Ο πρωθυπουργός υποστηρίζει ότι το «όχι» θα ενισχύσει τη διαπραγματευτική θέση της Αθήνας, αλλά τα έως σήμερα δεδομένα και μηνύματα των Ευρωπαίων ηγετών καταδεικνύουν πως οι δανειστές δεν θα έχουν αντίστοιχη διάθεση για συνέχιση της διαπραγμάτευσης. Οι γνωρίζοντες καλά τα τεκταινόμενα στις Βρυξέλλες εκτιμούν ότι οι σκληροπυρηνικοί θα οχυρωθούν πίσω από το «όχι» προκειμένου να τελειώνουν μια και καλή με το «ελληνικό πρόβλημα». Η χώρα θα οδηγηθεί σε ασύντακτη χρεοκοπία και εκτός ευρώ.

Όσοι επιμένουν να υποστηρίζουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είχε προσχεδιάσει την έξοδο από το ευρώ, διατείνονται ότι τα σχέδια για εισαγωγή ενός παράλληλου νομίσματος που θα οδηγήσει τελικώς σε ένα και μοναδικό εθνικό νόμισμα έχουν τεθεί σε εφαρμογή.

Η ΑΛΛΑΓΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ

Ήδη θεσμικοί και υπηρεσιακοί παράγοντες έχουν διαμορφώσει την τεχνική και νομική φόρμουλα για τη χρεοκοπία. Η βρετανική «Telegraph» αποκαλύπτει σχέδιο της Ελλάδας για προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κατά των θεσμών, ζητώντας σεβασμό της λαϊκής βούλησης και μέτρα προστασίας απέναντι σε ένα μεθοδευμένο Grexit. Ενδιαφέρον –στο ίδιο πλαίσιο- παρουσιάζουν τοποθετήσεις για προσφυγή στο άρθρο 3 των ευρωπαϊκών συνθηκών με επιχείρημα το σεβασμό της εκδηλωμένης λαϊκής βούλησης. Παράλληλα, θα γίνουν κινήσεις για διακανονισμό του χρέους με τον ESM και την ΕΚΤ, ενώ στο παιχνίδι θα μπει και το ΔΝΤ.

Και όλα αυτά με φόντο την εισαγωγή ενός παράλληλου νομίσματος, δηλαδή της δραχμής. Οικονομολόγοι εκτιμούν ότι σε περίπτωση «όχι» οι τράπεζες θα ανοίξουν μόνο εφόσον ολοκληρωθεί η τεχνική επεξεργασία για την εισαγωγή της νέου νομίσματος. Καθοριστικό στοιχείο όμως των σχεδιασμών παραμένει εάν η εισαγωγή στη δραχμή θα γίνει ασύντακτα χωρίς συνεννόηση με την ευρωζώνη και την ΕΚΤ με ό,τι συνεπάγεται αυτό για το ενδεχόμενο μιας ευρείας ανθρωπιστικής κρίσης, ή θα γίνει κατόπιν συνεννόησης με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, οι οποίοι θα κληθούν να διαχειριστούν την ανθρωπιστική κρίση με βοήθεια και να κλειδώσουν την ισοτιμία ευρώ – δραχμής.

Σε αυτή την περίπτωση και εφόσον δεν ευοδωθούν οι παρασκηνιακές διαβουλεύσεις για μια συμφωνία ανεξαρτήτως αποτελέσματος, οι συνέπειες για τη χώρα θα είναι βαρύτατες και ιστορικές. Τότε, η ευθύνη θα βαραίνει τον Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος θα αναδειχτεί σε μοιραίο άνθρωπο για την πατρίδα και θα έχει υλοποιηθεί το σχέδιο της «αριστερής παρένθεσης». Εκτός εάν το ένστικτο επιβίωσης οδηγήσει τον πρωθυπουργό σε προδημοψηφισματική συμφωνία με τους εταίρους που θα εμφανιστεί επί σκηνής μετά την Κυριακή.

Οι άνθρωποι της χρεοκοπίας

Οι εξελίξεις στην περίπτωση νίκης του «όχι» θα επιταχυνθούν αφού ο πρωθυπουργός θα κληθεί να λύσει έναν γόρδιο δεσμό, αυτόν της μετάβασης σε ένα παράλληλο νόμισμα και της διαχείρισης μιας πρωτοφανούς ανθρωπιστικής κρίσης. Ο ιθύνων νους της χρεοκοπίας εντός του ευρώ, Γιάν(ν)ης Βαρουφάκης, από πρωταγωνιστής εξαιτίας και των αντιδράσεων των Ευρωπαίων μπορεί να τεθεί στο περιθώριο, καθώς θα πρέπει να διευθετηθούν δύσκολα θέματα του χρέους με το ΔΝΤ και την ΕΚΤ και τους θεσμούς της ευρωζώνης.

Στην ισχνή επικράτηση του «όχι», στελέχη, όπως οι Γιάννης Δραγασάκης και Γιώργος Σταθάκης, θα έχουν πρώτο λόγο, αφού διατηρούν επαφές με τους Ευρωπαίους εταίρους, ενώ έχουν εκφραστεί αρνητικά για τις τελευταίες επιλογές του πρωθυπουργού. Στο εσωκομματικό πεδίο, σε περίπτωση ήττας στο δημοψήφισμα, ένα ακόμη όνομα θα παίξει, η Ρένα Δούρου, η οποία έχει κρατήσει αποστάσεις.

Δυο ονόματα θα φιγουράρουν πρώτα στη μετάβαση σε ένα παράλληλο εθνικό νόμισμα. Ο Κώστας Λαπαβίτσας, θεωρητικός της δραχμής, ο οποίος εδώ και καιρό έχει σχεδιάσει τα βήματα εισαγωγής ενός εσωτερικού νομίσματος και αντιμετώπισης του ενδεχομένου μιας ανθρωπιστικής κρίσης. Είναι από τους πρώτους που έχει μιλήσει για ελέγχους στην κίνηση κεφαλαίων και τις τράπεζες, ενώ έχει προσδιορίσει ως σημαντικά για τη μεταβατική περίοδο τα θέματα της ενέργειας, τα οποία ουσιαστικά σημαίνουν πετρέλαιο, τα τρόφιμα και τα φάρμακα και έχει προτείνει μηχανισμούς διανομής τροφίμων.

Καθοριστικό ρόλο στη νομική διαχείριση της χρεοκοπίας θα αναλάβει η Ζωή Κωνσταντοπούλου, η οποία έχει προετοιμάσει το έδαφος με την Επιτροπή Αληθείας για το χρέος της Βουλής. Σύμφωνα με δημοσιεύματα της βρετανικής «Telegraph», υπάρχει ήδη σχέδιο της Ελλάδας για προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κατά των θεσμών, ζητώντας σεβασμό της λαϊκής βούλησης και μέτρα προστασίας απέναντι σε ένα μεθοδευμένο Grexit.