Πούτιν – Ποροσένκο: Μία ένταση (βολική) για δύο…

Κλιμακώνεται η ένταση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας μετά το σοβαρό ναυτικό επεισόδιο που διαδραματίστηκε μεταξύ των δύο χωρών στον πορθμό του Κερτς,που ενώνει τη Μαύρη Θάλασσα με την Αζοφική, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη παρέμβασης της διεθνούς κοινότητας.

Το εν λόγω συμβάν σημειώθηκε την Κυριακή, όταν ρωσικές δυνάμεις της ακτοφυλακής άνοιξαν πυρ και κατέλαβαν τρία πλοία του oυκρανικού πολεμικού ναυτικού ανοιχτά της Κριμαίας. Τουλάχιστον τρεις ναύτες τραυματίστηκαν, ενώ συνελήφθησαν 24 Ουκρανοί ναυτικοί.

Σύμφωνα με το TASS, το δικαστήριο της Συμφερόπολης της Κριμαίας διέταξε την κράτηση για δύο από τους συλληφθέντες αξιωματικούς της Υπηρεσίας Ασφάλειας της Ουκρανίας (SBU) για παράνομη διέλευση των ρωσικών συνόρων.

Η ρωσική FSB ισχυρίζεται ότι ο στολίσκος παραβίασε τα ρωσικά χωρικά ύδατα, αφότου έκλεισε προσωρινά τη θαλάσσια περιοχή για τη ναυσιπλοΐα, ενώ η Ουκρανία επικαλούμενη, τη ρωσοουκρανική συνθήκη του 2003, για ανεμπόδιστη πρόσβαση στο στενό του Κερτς και στη Θάλασσα του Αζόφ, κατηγορεί τη Ρωσία για κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Ωστόσο, η Μόσχα με την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 θεωρεί ότι και τα ύδατα τελούν υπό την κυριαρχία της.

Τη Δευτέρα, η Ουκρανική κυβέρνηση κήρυξε στρατιωτικό νόμο σε ορισμένες περιοχές της παραμεθορίου. Ο Ουκρανός πρόεδρος, Πέτρο Ποροσένκο έκανε λόγο για εξαιρετικά σοβαρή απειλή εισβολής από τη Ρωσία και απαίτησε από τα κράτη-μέλη του NATO και ειδικά τη Γερμανία, να αναπτύξουν πολεμικά πλοία στην Αζοφική Θάλασσα, για να υποστηρίξουν το Κίεβο στη διαμάχη του με τη Μόσχα. Επιπλέον τόνισε ότι ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν «δεν θέλει τίποτε λιγότερο από το να καταλάβει την Αζοφική Θάλασσα. Η μόνη γλώσσα που καταλαβαίνει είναι η ενότητα του δυτικού κόσμου».

O Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν εξέφρασε την πεποίθηση  ότι το “θερμό επεισόδιο” στο Κερτς αποτελεί απόπειρα του Κιέβου να ανεβάσει την ένταση προκειμένου να πιέσει ο Ποροσένκο τους πολιτικούς του αντιπάλους ενόψει των εκλογών του Μαρτίου, καθότι η δημοτικότητά του είναι χαμηλή, συγκεκριμένα δήλωσε: «Αναμφίβολα, πρόκειται για πρόκληση. Οργανώθηκε από τον πρόεδρο ενώπιον των εκλογών. Ο πρόεδρος βρίσκεται στην πέμπτη θέση σε ποσοστά δημοτικότητας κι επομένως έπρεπε κάτι να κάνει. Χρησιμοποιήθηκε ως πρόσχημα προκειμένου να εισαγάγει τον στρατιωτικό νόμο.». Επιπλέον, ο Πούτιν σημείωσε ότι «οι λαοί της Ρωσίας και της Ουκρανίας θα παραμείνουν αδελφοποιημένοι» και εκτίμησε ότι «κάποια μέρα ο ουκρανικός λαός θα αξιολογήσει τις σημερινές ουκρανικές αρχές, όπως έκανε στο παρελθόν και ο λαός της Γεωργίας».

Ακολούθησε δήλωση του ρώσου υπουργού Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ που έκανε λόγο για κατάσχεση εγγράφων από τα ουκρανικά πλοία, που επιβεβαιώνουν ότι το περιστατικό στο στενό του Κερτς ήταν προβοκάτσια του Κιέβου ώστε να προκαλέσει ένα παγκόσμιο σκάνδαλο και επιτέθηκε στη Δύση για τη στάση της: «Πιστεύω πως αντανακλούν την τάση της Ουάσινγκτον να είναι επιεικής ως προς όλες τις ενέργειες του καθεστώτος του Κιέβου, ακόμη και να το υποκινεί σε προβοκατόρικες ενέργειες. Αυτό είναι λυπηρό και ο Ρώσος πρόεδρος μίλησε πρόσφατα για το θέμα αυτό: υπάρχουν πολλά γεγονότα που δείχνουν πως η Ουάσινγκτον και ορισμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι έτοιμες να ανεχθούν το κάθε καπρίτσιο του καθεστώτος του Κιέβου», δήλωσε.

Αργότερα η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας, Μαρία Ζαχάροβα με δηλώσεις της άφησε «ανοιχτό» το ενδεχόμενο  ορισμένα κράτη της Δύσης να γνώριζαν εκ των προτέρων για την ουκρανική προβοκάτσια στο στενό του Κερτς ή να συμμετείχαν στην προετοιμασία της. «Πρόκειται για μία προσχεδιασμένη προβοκάτσια, την οποία χωρίς καμία αμφιβολία, ορισμένοι εταίροι στη Δύση τουλάχιστον γνώριζαν ή ενδεχομένως συμμετείχαν στον σχεδιασμό της. Όλο αυτό δεν έγινε τυχαία» είπε στο τηλεοπτικό δίκτυο ChannelOne.

Ο κίνδυνος κλιμάκωσης της κρίσης στην ανατολική Ουκρανία είναι μεγάλος. Πρόκειται για την πρώτη ανοικτή στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Μόσχας και Κίεβου από την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 και το ξέσπασμα, την ίδια χρονιά, της ένοπλης σύρραξης στο Ντονμπάς, στην ανατολική Ουκρανία, μεταξύ ουκρανικών δυνάμεων και φιλορώσων αυτονομιστών, που έχει κοστίσει περισσότερες από 10.000 ζωές.

Πίσω από την διένεξη για τον έλεγχο της Αζοφικής Θάλασσας εμπλέκονται στρατηγικά και στρατιωτικά διακυβεύματα και εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες.

Νωρίτερα Φέτος η Ρωσία εγκαινίασε γέφυρα πάνω από το στενό του Κερτς, που συνδέει την ενδοχώρα με την Κριμαία, ενισχύοντας τον έλεγχο πάνω στη χερσόνησο και επιθεωρεί συστηματικά τα ουκρανικά πλοία στη Θάλασσα του Αζόφ, επιβάλλοντας πρόσθετες επιβαρύνσεις στην Ουκρανία. Για την ουκρανική οικονομία η περιοχή είναι ζωτικής σημασίας καθώς χάλυβας, σιτηρά και άλλα προϊόντα περνούν μέσω αυτής.

Η “πηγή του κακού” της πρόσφατης κρίσης χρονολογείται στο φθινόπωρο του 2013, με την πρόθεση της τότε ουκρανικής κυβέρνησης να υπογράψει συμφωνία ένταξης της Ουκρανίας στην Ε.Ε..

Η εξέλιξη κλόνισε τις σχέσεις της Ουκρανίας με τη Ρωσία, τον στενότερο σύμμαχό της και μεγαλύτερο εμπορικό της εταίρο.

Ο τότε πρόεδρος της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανουκόβιτς αποφάσισε την τελευταία στιγμή να μην υπογράψει τη συμφωνία και διέφυγε αρχικά στην Κριμαία και στη συνέχεια στη νότια Ρωσία.

Νέο καθοριστικό πλήγμα στις σχέσεις των δύο χωρών, ήρθε τον Οκτώβριο με την αναγνώριση της ανεξαρτησίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας, από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, παρά τις ηχηρές διαμαρτυρίες της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και του Κρεμλίνου. Αν και η Εκκλησία της Ουκρανίας είχε δεσμούς εκατοντάδων χρόνων με το Πατριαρχείο της Μόσχας, τις δύο τελευταίες δεκαετίες οι σχέσεις είχαν διαρραγεί.

Η κρίση έρχεται σε μία στιγμή που αμφότεροι οι πρόεδροι Ρωσίας και Ουκρανίας αντιμετωπίζουν προβλήματα χαμηλής δημοτικότητας. Ο Ρώσος πρόεδρος έχει πληγεί πρόσφατα από την επικοινωνιακή ήττα άνευ προηγουμένου με την ανεξαρτησία της ορθόδοξης εκκλησίας στην Ουκρανία και από τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Ρώσοι πολίτες σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας των μεταρρυθμίσεων στο ασφαλιστικό.  Ο Ουκρανός πρόεδρος, που επιδιώκει την επανεκλογή του για δεύτερη θητεία στις εκλογές του Μαρτίου, πλήττεται από διάφορους παράγοντες, μεταξύ αυτών σκάνδαλα διαφθοράς στελεχών του, με αποτέλεσμα η δημοτικότητά του να βρίσκεται στα τάρταρα.

Επομένως η κρίση μεταξύ των δύο χωρών, μπορεί να αποτελέσει πηγή τόνωσης του εθνικού αισθήματος των πολιτών και να ευνοήσει αμφότερους τους προέδρους.

Στον απόηχο της νέας κρίσης μεταξύ Κιέβου και Μόσχας, η Ευρωπαϊκή Ένωση δήλωσε «εξαιρετικά ανήσυχη» την Τετάρτη αλλά διασαφήνισε ότι προς το παρόν δεν σχεδιάζει την επιβολή νέων κυρώσεων προς την Ρωσία.

Με ανακοίνωσή της η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φεντερίκα Μογκερίνι, δήλωσε ότι οι 28 χαρακτήρισαν «απαράδεκτη» αυτή τη «χρήση βίας από τη Ρωσία», με φόντο «την αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση στην περιοχή».

Αντίδραση υπήρξε και από την πλευρά των ΗΠΑ, με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ να διαμηνύει με συνέντευξή του στην εφημερίδα Washington Post την πιθανότητα ακύρωσης της προγραμματισμένης συνάντησης του με τον Πούτιν στη Σύνοδο Κορυφής των G20 στην Αργεντινή όπου θα συζητούσαν για θέματα ασφάλειας, ελέγχου των όπλων, το Ουκρανικό και τη Μέση Ανατολή.

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, ωστόσο, Ντμίτρι Πεσκόφ διαβεβαίωσε ότι η προετοιμασία για τη συνάντηση αυτή «συνεχίζεται».

Από νομική άποψη, οι αντιδράσεις της Δύσης έναντι της Ρωσίας, περιορίζονται καθώς βάσει των όρων της διμερούς συνθήκης του 2003, μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, η Θάλασσα του Αζόφ αποτελεί εσωτερικά ύδατα και επομένως δεν υπόκειται στους διεθνείς νόμους της θάλασσας. Αυτό τεχνικά περιορίζει την ικανότητα άλλων χωρών να στείλουν πλοία μέσω των στενών του Κερτς και της θάλασσας του Αζόφ.