Ο Ντάισελμπλουμ θέλει, ο Τσίπρας αντέχει;

Του Σταύρου Λυγερού

Αποδυναμωμένη η διαπραγματευτική θέση της κυβέρνησης – Η ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης και ο ρόλος    της νέας γερμανικής κυβέρνησης – Κόφτες και εποπτεία δεκαετιών, οι μόνες επιλογές που δίνουν οι εταίροι

Μπορεί η προ ημερών δήλωση-σύσταση του Ντάισελμπλουμ για εξάντληση της τετραετίας να προκάλεσε τη δημόσια αντίδραση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αλλά είναι κοινός τόπος ότι το τελευταίο που θα επιθυμούσε το ευρωιερατείο είναι πρόωρες εκλογές στην Ελλάδα. Με άλλα λόγια, ο πρόεδρος του Eurogroup δεν είπε τίποτα νέο.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δίκιο όταν επισημαίνει πως οι κάλπες στήνονται με βάση όσα προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα, αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που οι δανειστές εκμεταλλεύονται τις συνθήκες πολιτικής ομηρίας της Ελλάδας για να υπαγορεύσουν επιλογές. Στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν χρειάζεται, αφού η συμπολίτευση έχει εκδηλώσει την πρόθεση να εξαντλήσει την τετραετία. Πράγματι, ο πολιτικός σχεδιασμός της κυβέρνησης Τσίπρα είναι δεδομένος. Σε πρώτη φάση προβλέπει την ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης ως το τέλος του 2017. Οπως δήλωσε ο αντιπρόεδρος Γιάννης Δραγασάκης, τον Νοέμβριο θα έχει ολοκληρωθεί το 80% των προαπαιτούμενων. Παραλλήλως, τις επόμενες ημέρες θα επιχειρηθεί η δεύτερη δοκιμαστική έξοδος στις αγορές. Η έκδοση ομολόγου είχε αρχικά προγραμματιστεί για νωρίτερα, αλλά κρίθηκε σκόπιμο να αναβληθεί για μετά τις γερμανικές εκλογές. Η τρίτη αξιολόγηση έχει αγκάθια, κυρίως ζητήματα που αφορούν ιδιωτικοποιήσεις, όπως των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ. Η πολιτική βούληση της κυβέρνησης, όμως, είναι να μην υπάρξει καθυστέρηση. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η διαπραγματευτική θέση της Αθήνας θα είναι σχετικά αποδυναμωμένη καθότι είναι η επισπεύδουσα πλευρά. Αλλά, σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, και οι δανειστές δεν επιθυμούν να τραβήξουν το σκοινί στο σημείο όπου έχουν φτάσει τα πράγματα.

Η τρίτη αξιολόγηση

Η ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης θα βελτιώσει το κλίμα και θα συμβάλει στη σταθεροποίηση της οικονομίας. Αυτό θα έχει θετικές συνέπειες στην εγχώρια αγορά, αλλά και θα διευκολύνει την έκδοση και άλλων ομολόγων. Η κυβέρνηση έχει σχεδιάσει, σε συμφωνία με το ευρωιερατείο, προσεκτικές εξόδους στις αγορές με σκοπό τη δημιουργία ενός ικανού αποθεματικού αρκετών δισεκατομμυρίων ευρώ. Το αποθεματικό αυτό θα χρησιμοποιηθεί σαν μαξιλάρι ασφαλείας, ώστε το καλοκαίρι του 2018, όταν θα λήξει το τρίτο μνημόνιο, η Ελλάδα να επανέλθει κανονικά στις αγορές και μάλιστα να μπορεί να δανειστεί με βιώσιμο επιτόκιο.
Σύμφωνα πάντα με τον κυβερνητικό σχεδιασμό, παραλλήλως η κυβέρνηση θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της αφενός για την ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και αφετέρου για την ανακοίνωση των μεσοπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης του χρέους. Το πρόβλημα είναι ότι για να εντάξει την Ελλάδα ο Μάριο Ντράγκι θέλει να θεωρηθεί το χρέος της βιώσιμο.

Αυτό θα μπορούσε να γίνει εάν ανακοινώνονταν τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για την ελάφρυνσή του. Το Βερολίνο, όμως, έχει στυλώσει τα πόδια. Πατώντας και σε όσα έχουν συμφωνηθεί, θέλει η συζήτηση για το χρέος να γίνει με το πέρας του τρίτου μνημονίου και τα μέτρα ελάφρυνσης να ανακοινωθούν μόνο εάν κριθεί ότι είναι απαραίτητα.

Οπως είναι γνωστό, στη διελκυστίνδα αυτή κεντρικό ρόλο παίζει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), το οποίο ασκεί πιέσεις προς την κατεύθυνση της ελάφρυνσης. Παραλλήλως, όμως, το Ταμείο εγείρει και άλλα ζητήματα, τα οποία διασαλεύουν την ομαλή πορεία για έξοδο από το μνημόνιο. Πρόσφατο και κρίσιμης σημασίας ήταν το ζήτημα που έθεσε για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, προκαλώντας την αντίδραση της Ευρωζώνης. Μπορεί τελικώς να επήλθε συμβιβασμός μεταξύ του ΔΝΤ και της ΕΚΤ, αλλά ο συμβιβασμός εμπεριέχει στοιχεία που υπονομεύουν την επιδιωκόμενη από την κυβέρνηση Τσίπρα «καθαρή έξοδο» από τα μνημόνια. Προτού φτάσουμε στο κρίσιμο καλοκαίρι του 2018, θα μεσολαβήσουν οι διαπραγματεύσεις για την τέταρτη και τελευταία αξιολόγηση. Σύμφωνα με τον κυβερνητικό σχεδιασμό, θα πρέπει να αρχίσουν τον Μάρτιο και να κλείσουν το αργότερο μέχρι τον Ιούνιο. Στόχος είναι να έχει καθαριστεί το έδαφος από κάθε εκκρεμότητα, ώστε η κυβέρνηση να έχει όλα τα επιχειρήματα για να διεκδικήσει την περιβόητη «καθαρή έξοδο».

Πρόκειται για κρίσιμης σημασίας ζήτημα όχι μόνο για προφανείς εθνικούς λόγους, αλλά και για πολιτικούς-κομματικούς. Το αφήγημα του Τσίπρα έχει στηριχθεί ακριβώς πάνω στη διαβεβαίωση ότι το καλοκαίρι του 2018 τα μνημόνια θα γίνουν παρελθόν. Θα έχει ελαφρυνθεί το χρέος και η χώρα θα δανείζεται κανονικά από τις αγορές. Δυστυχώς για τους Ελληνες η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σκληρή από το κυβερνητικό αφήγημα. Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες από την Ευρωζώνη, οι σκληροπυρηνικοί του ευρωιερατείου θέλουν να εκβιάσουν την Ελλάδα να αναλάβει περισσότερες και βαρύτερες δεσμεύσεις από όσες προβλέπονται και έχουν συμφωνηθεί. Υπενθυμίζουμε ότι, σύμφωνα με το άρθρο 14 του κανονισμού 472/2013 της Ε.Ε., η Ελλάδα θα παραμείνει σε εποπτεία μέχρι να εξοφλήσει τουλάχιστον το 75% των δανείων που έχει πάρει από την Ευρωζώνη. Δεδομένου ότι μιλάμε για εξόφληση 132 δισ. ευρώ είναι προφανές ότι η εποπτεία θα διαρκέσει για αρκετές δεκαετίες. Υπενθυμίζουμε, επίσης, ότι πρέπει να παράγεται πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2022 και 2% από το 2022 μέχρι το 2060. Πρέπει, επίσης, να περικοπούν οι συντάξεις και το αφορολόγητο από το 2019. Εάν παραχθεί πρωτογενές πλεόνασμα πάνω από τον εκάστοτε στόχο, αυτό το παραπάνω θα μπορεί να επιστραφεί με τη μορφή αντίμετρων στους πιο αδύναμους της κοινωνίας. Οταν μιλάει για «καθαρή έξοδο», η κυβέρνηση δεν αναφέρεται στα παραπάνω. Για επικοινωνιακούς λόγους αποφεύγει να τα αναφέρει, αλλά δεν τα αρνείται ως υποχρεώσεις.

«Εθνικές εγγυήσεις»

Το πακέτο αυτό που ήδη το έχουν βαφτίσει «εθνικές εγγυήσεις» προωθείται από το ευρωιερατείο με το επιχείρημα ότι πρέπει να διασφαλιστεί ότι η Ελλάδα θα παραμείνει αυστηρά στις μνημονιακές ράγες. Αυτό δεν θα αφορά μόνο τα δημόσια οικονομικά, αλλά και άλλες πτυχές, κυρίως την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας, τον έλεγχο του τραπεζικού συστήματος και την εκκαθάριση των κόκκινων δανείων με πλειστηριασμούς σπιτιών και εκποίηση επιχειρήσεων. Οταν ο Τσίπρας δηλώνει ότι πρόθεσή του είναι να εξαντλήσει την τετραετία είναι ειλικρινής, αλλά προϋποθέτει πως θα έχει επιτύχει την «καθαρή έξοδο». Και για να την επιτύχει ποντάρει στην υποστήριξη του προέδρου Μακρόν και των μετριοπαθών του ευρωιερατείου, όπως ο επίτροπος Μοσκοβισί που προαλείφεται για υπουργός Οικονομικών της Ευρωζώνης. Οταν, όμως, θα λάβουν χώρα οι σχετικές διαβουλεύσεις, σοβαρό ρόλο θα παίξει η νέα γερμανική κυβέρνηση. Αν και δεν υπάρχει ακόμα, αναμένεται βασίμως πως θα κινηθεί τουλάχιστον στη γραμμή Σόιμπλε – αν όχι σε ακόμα ανελαστικότερη. Το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα σ’ αυτό το μέτωπο θα επηρεάσει αποφασιστικά τις εγχώριες πολιτικές εξελίξεις. Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, ο πρωθυπουργός θεωρεί πως αν επιχειρήσουν να του επιβάλουν πρόσθετες δεσμεύσεις δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να προκηρύξει πρόωρες εκλογές πριν από το πέρας του τρίτου μνημονίου, πιθανότατα τον Ιούνιο, όταν θα έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο.

Στο Μαξίμου δικαιολογημένα θεωρούν ότι αν αποδεχτούν τις απαιτήσεις των δανειστών για «εθνικές εγγυήσεις», θα έχει τιναχτεί στον αέρα το πολιτικό αφήγημά τους. Αν καταφέρουν να φτάσουν ως το φθινόπωρο του 2019, θα πάνε στις κάλπες πολιτικά γυμνοί με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για το εκλογικό ποσοστό και τη θέση τους στο πολιτικό σύστημα. Γι’ αυτό, αν οι δανειστές βάλουν το μαχαίρι στον λαιμό της κυβέρνησης, απαιτώντας από αυτήν να αναλάβει πρόσθετες δεσμεύσεις, ο πρωθυπουργός -τουλάχιστον τώρα- φέρεται αποφασισμένος να πει «όχι» και να επιχειρήσει ηρωική έξοδο. Σύμφωνα με κυβερνητική πηγή, ο πρωθυπουργός θα απευθυνθεί με διάγγελμα στον ελληνικό λαό και θα του εκθέσει την απαίτηση των δανειστών. Θα πει ότι παρά τις δυσκολίες και την ιδεολογικοπολιτική διαφωνία του εκπλήρωσε όλες τις απαιτήσεις του τρίτου μνημονίου, αλλά οι δανειστές επιχειρούν να εγκλωβίσουν την Ελλάδα. Θα καλέσει, μάλιστα, ευθέως τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης να πάρει θέση με σκοπό να τον εκθέσει πολιτικά. Στο Μαξίμου θεωρούν πως η προκήρυξη πρόωρων εκλογών είναι από μόνη της ένα ισχυρό διαπραγματευτικό όπλο. Γι’ αυτό και, σύμφωνα με την ίδια πηγή, ο Τσίπρας φρόντισε στην πρόσφατη συνάντησή του με τον επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ να του δώσει το μήνυμα ότι εάν τον στριμώξουν και δεν συμφωνήσουν σε «καθαρή έξοδο» δεν θα έχει άλλη επιλογή. Αν και η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία, στο Μαξίμου έχουν συνείδηση πως είναι δύσκολο να κερδίσουν τις επόμενες εκλογές. Και αν έχουν κάποια ελπίδα να τις μετατρέψουν σε ντέρμπι, αυτό μπορεί να γίνει μόνο εάν στυλώσουν τα πόδια και αναδείξουν τη διαφορά του ΣΥΡΙΖΑ από τη Ν.Δ. Ακόμα και αν χάσουν θα έχουν συγκρατήσει μεγάλο μέρος από την εκλογική τους δύναμη και θα παραμείνουν κεντρικοί παίκτες στην πολιτική σκηνή.

Ν.Δ. και Κεντροαριστερά

Το πρωθυπουργικό επιτελείο δεν θεωρεί πως η κυβέρνηση απειλείται από τη Ν.Δ. Μπορεί οι «γαλάζιοι» να έχουν κατακτήσει ένα μεγάλο δημοσκοπικό προβάδισμα, αλλά αυτό οφείλεται πρωτίστως στο σύνδρομο της αρνητικής ψήφου και όχι στην εμβέλεια της πολιτικής πρότασής τους.

Οι πολίτες δεν πείθονται από τη ρητορική ότι είναι αρκετό να φύγουν οι Συριζαίοι και να έρθουν οι Νεοδημοκράτες για να φτιάξουν τα πράγματα. Εχουν συνειδητοποιήσει, άλλωστε, ότι και μία κυβέρνηση Μητσοτάκη θα κινηθεί στις προδιαγεγραμμένες μνημονιακές ράγες. Αυτός είναι και ο λόγος που η εκστρατεία της Ν.Δ. για άμεση προκήρυξη εκλογών δεν βρήκε ανταπόκριση στην κοινωνία και έπεσε στο κενό. Στο Μαξίμου δεν νιώθουν απειλή ούτε από τις διεργασίες στους κόλπους της Δημοκρατικής Συμπαράταξης. Θεωρούν πως το εν εξελίξει εγχείρημα για την ενοποίηση του κεντρώου χώρου ήταν εξαρχής εύθραυστο και με τις διαδικαστικές αντιθέσεις που έχουν εν τω μεταξύ εκδηλωθεί έχει σε μεγάλο βαθμό υπονομευτεί πολιτικά. Πιο συγκεκριμένα, αποκλείουν το ενδεχόμενο το νέο μετωπικό σχήμα να υποκαταστήσει προοπτικά τον ΣΥΡΙΖΑ.

Το πρωθυπουργικό επιτελείο θεωρεί πως η Δημοκρατική Συμπαράταξη θα υποχρεωθεί να επιλέξει εάν θα γίνει συμπλήρωμα της Ν.Δ., όπως επιδιώκουν πολλά στελέχη της, ή αν θα επιλέξει να σταθεί στην αντιδεξιά όχθη. Οπως μας είπε κυβερνητικό στέλεχος, ο ΣΥΡΙΖΑ θα έχει οφέλη όποια κι αν είναι η επιλογή.

Οπως μας συνόψισε τα πράγματα στέλεχος του Μαξίμου, «οι μόνοι που μπορούν να μας βάλουν τρικλοποδιά και να μη φτάσουμε στο 2019 είναι οι δανειστές. Αναρωτιέμαι, όμως, τι θα κερδίσουν αν το κάνουν».

 

 

 

ΠΗΓΗ: protothema.gr