Νέες περικοπές στις συντάξεις – Απώλειες ώς και 3.000 ευρώ το χρόνο

Ρεπορτάζ: Δημήτρης Κωστάκος

Δραματικές περικοπές, οι οποίες εκτιμάται ότι θα φθάσουν και θα ξεπεράσουν τις 3.000 ευρώ ετησίως, φέρνει για εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχους η ασφαλιστική μεταρρύθμιση!

Ειδικοί στην κοινωνική ασφάλιση και στελέχη ασφαλιστικών ταμείων υπολογίζουν ότι η καθιέρωση του νέου ορίου των 1.400 ευρώ στις συντάξεις, ως άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης, θα οδηγήσει σε απώλειες από 20 έως 250 ευρώ τον μήνα.

Τα ποσά αυτά θα αφαιρεθούν από τις επικουρικές συντάξεις, προκειμένου η κυβέρνηση να εμφανιστεί ότι υπερασπίστηκε μέχρι τέλους την «κόκκινη γραμμή» που είχε θέσει ως προς την προστασία των κύριων συντάξεων.

Οι απώλειες από το «ψαλίδισμα» των επικουρικών συντάξεων αναμένεται να κυμανθούν από 240 έως 3.000 ευρώ τον χρόνο.

Στις μειώσεις αυτές δεν συνυπολογίζονται οι επικείμενες περικοπές στα εφάπαξ και στα μερίσματα του Δημοσίου, ούτε το νέο χαμηλότερο πλαφόν που θα καθιερωθεί για τις υψηλές συντάξεις και τις συντάξεις από διαφορετικές πηγές.

Στην πραγματικότητα, η διαδικασία της διαπραγμάτευσης μεταξύ των αρμοδίων κυβερνητικών παραγόντων και των εκπροσώπων των δανειστών μας, η οποία αναμένεται να ξεκινήσει εκ νέου τη Δευτέρα, θα έχει ως αντικείμενο πλέγμα μέτρων με διττό στόχο:

α) τη μείωση του συνολικού εισοδήματος των συνταξιούχων και,

β) τον περιορισμό της κρατικής συμμετοχής στις μελλοντικές συντάξεις, οι οποίες και θα συμπιεστούν.

Το «κλειδί» για τις περικοπές

«Κλειδί» για τον προσδιορισμό του ύψους των περικοπών, κυρίως στις επικουρικές συντάξεις, αποτελεί:
α) η τελική απόφαση των δανειστών για το αν δέχονται μερική αύξηση των εισφορών κατά 0,50 έως 1% στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης (η κυβέρνηση πρότεινε 1,5%) και,
β) το αν θα δεχθούν τη χρήση των αποθεματικών του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ) που σήμερα ανέρχονται σε 2,6 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση των επικουρικών συντάξεων.

Διαφορετικά, το μαχαίρι θα πρέπει να μπει βαθιά, καθώς θα δημιουργηθεί «μαύρη τρύπα» 650 εκατομμυρίων ευρώ.

Τέσσερα «must» των δανειστών

Εν όψει του νέου, κρίσιμου γύρου διαπραγματεύσεων, ο υπουργός Εργασίας βρίσκεται ήδη στην Ουάσινγκτον, όπου έχει συναντήσεις με στελέχη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας, αναζητώντας τη «χρυσή τομή» μεταξύ των θέσεων των εκπροσώπων του ΔΝΤ και της ελληνικής πλευράς για κάποια από τα ζητήματα που βρίσκονται στο επίκεντρο της διαπραγμάτευσης.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, δεν αναμένεται αλλαγή στον κεντρικό σχεδιασμό των δανειστών, οι οποίοι θεωρούν το ασφαλιστικό ως τον… μεγάλο δημοσιονομικό ασθενή.

Το τρίτο μνημόνιο, που υπέγραψε η ελληνική κυβέρνηση, προβλέπει μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 1% του ΑΕΠ ή 1,8 δισ. ευρώ για το 2016 και κατά 2,25 δισ. ευρώ για τη διετία 2015-2016.

Με αυτά τα δεδομένα, θεωρούν (και επιμένουν) ότι τα μέτρα που θα ληφθούν πρέπει να έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:

1. Άμεση περιστολή συνταξιοδοτικών δαπανών.
2. Μειωμένη συμμετοχή του κράτους στη χρηματοδότηση του ασφαλιστικού στο μέλλον.
3. Κίνητρα για την παραμονή στην αγορά εργασίας, ώστε να υπάρξει απρόσκοπτη ροή εισφορών προς το σύστημα / Αντικίνητρα (κυρίως οικονομικού χαρακτήρα) για πρόωρη αποχώρηση ή συνταξιοδότηση με τη συμπλήρωση των λιγότερων δυνατών ενσήμων.
4. Ενίσχυση του ατομικού / κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα της ασφάλισης και αλλοίωση του σημερινού μοντέλου αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών.

 

Με το γράμμα του νόμου

Η κυβέρνηση προετοιμάζεται να απαντήσει στις επισημάνσεις νομικών και συνδικαλιστικών κύκλων, σύμφωνα με τις οποίες τα δύο Ανώτατα Δικαστήρια της χώρας -το Συμβούλιο της Επικρατείας και το Ελεγκτικό Συνέδριο- έχουν κρίνει ως αντισυνταγματικό το σύνολο σχεδόν των περικοπών που έχουν γίνει στις συντάξεις και των επιβαρύνσεων στους συνταξιούχους από την αρχή της κρίσης.

Το νομικό οπλοστάσιο της κυβέρνησης είναι έτοιμο, βάσει του πορίσματος της Επιτροπής Σοφών για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση, δεδομένου ότι σε αυτήν συμμετείχαν και νομικοί.

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο πόρισμα (κεφ. VII. Η ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΩΝ ΜΕ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ):

– Το Σύνταγμα δεν εγγυάται το ύψος της συντάξεως που προσδοκά να λάβει ο ασφαλισμένος, ούτε αποκλείει τη μείωση ήδη απονεμηθεισών παροχών.
– Επομένως, ο ανακαθορισμός των συντάξεων των ήδη συνταξιούχων με αναφορά στον νέο, ενιαίο, τρόπο υπολογισμού της κύριας και επικουρικής σύνταξης για παλαιούς και νέους ασφαλισμένους, εφόσον συνεπάγεται μείωση των συντάξεων, δεν αντίκειται στο Σύνταγμα.

 

Ο κατάλογος των περικοπών

Το υπό διαμόρφωση σχέδιο δραστικής συμπίεσης των σημερινών και των μελλοντικών συντάξεων περιλαμβάνει:

1. Μείωση της εθνικής σύνταξης, η οποία θα χορηγείται ολόκληρη (384 ευρώ) μόνο μετά τη συμπλήρωση 20 ετών ασφάλισης. Για ασφάλιση από 15 έως 20 έτη, η εθνική σύνταξη θα περικόπτεται αναλογικά.
2. Μείωση από 10 έως και 20% στις κύριες συντάξεις που χορηγούνται και θα χορηγηθούν, βάσει των νέων χαμηλότερων ποσοστών αναπλήρωσης. Οι δανειστές συμφώνησαν να διατηρηθεί έως το 2018 η «προσωπική διαφορά» που θα προκύψει μετά τονεπανυπολογισμό των καταβαλλόμενων συντάξεων. Ωστόσο, παραμένει ανοιχτό το ενδεχόμενο μειώσεων, καθώς το 2017 θα υπάρξει επαναξιολόγηση προκειμένου να διαπιστωθεί αν καλύφθηκε ο στόχος για περικοπή της συνταξιοδοτικής δαπάνης.
3. Μείωση των επικουρικών συντάξεων από 2-40% σε περιπτώσεις συντάξεων που το σύνολο κύριας και επικουρικής ξεπερνά τα 1.400 ευρώ.
4. Αλλαγές του τρόπου υπολογισμού του εφάπαξ, με στόχο μειώσεις του ποσού τουλάχιστον κατά άνω του 20% για όσους έχουν αποχωρήσει από τον Σεπτέμβρη του 2013 και μετά.
5. Μειώσεις έως 50% στα μερίσματα των Μετοχικών Ταμείων.
6. Μείωση του ανώτατου πλαφόν κύριας σύνταξης στα 2.304 ευρώ από 2.773 σήμερα για μία σύνταξη και στα 3.072 ευρώ από τα 3.680 ευρώ σήμερα, για πολλαπλές συντάξεις.

 

Ποιοι πληρώνουν το μάρμαρο

Τα νέα μέτρα περιορισμού του εισοδήματος των συνταξιούχων θίγουν με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο την πλειονότητα των σημερινών δικαιούχων, ενώ έρχονται να προστεθούν στις αλλεπάλληλες περικοπές που έχουν γίνει από το 2010.

Παράλληλα, δημιουργούν συνθήκες οικονομικής ασφυξίας για τους μελλοντικούς συνταξιούχους.

Αναλυτικότερα, με δεδομένη την προστασία συντάξεων έως 1.400 ευρώ (ως άθροισμα κύριας και επικουρικής), την περικοπή επικουρικών, τη μείωση των ανώτατων συντάξεων, του εφάπαξ και των μερισμάτων του Δημοσίου και βάσει των στοιχείων του συστήματος «ΗΛΙΟΣ», στην πρώτη γραμμή των περικοπών βρίσκονται:

• 50.000 συνταξιούχοι, οι οποίοι εισπράττουν πάνω από 2.000 ευρώ από συντάξεις γήρατος, χηρείας, αναπηρίας, μερίσματα κ.λπ.
• 825.638 που λαμβάνουν κύρια σύνταξη από 1.000 ευρώ και πάνω.
• Τουλάχιστον 700.000 δικαιούχοι επικουρικής σύνταξης.
• 284.000 συνταξιούχοι δημόσιοι υπάλληλοι, οι οποίοι λαμβάνουν μέρισμα από το Μετοχικό Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων (ΜΤΠΥ).
• Περίπου 63.000 δικαιούχοι, των οποίων οι αιτήσεις για τη χορήγηση εφάπαξ εκκρεμούν στους 37 τομείς και κλάδους Πρόνοιας, σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, από τον Σεπτέμβριο του 2013 και μετά.

Τα νέα, επώδυνα μέτρα θα προστεθούν στις σκληρές προβλέψεις του τρίτου μνημονίου, οι οποίες έχουν ήδη κατοχυρωθεί και -σύμφωνα με την Ένωση για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους- προβλέπουν «εξοντωτικές» μειώσεις στις συντάξεις γήρατος όλων των ασφαλιστικών ταμείων, που φτάνουν ακόμη και το 40%, απειλώντας με βίαιη φτωχοποίηση περίπου 700.000 μελλοντικούς συνταξιούχους!

Πρόκειται για προβλέψεις του τρίτου μνημονίου (ν.4336/2015), οι οποίες εφαρμόζονται από την 1η Ιουλίου του 2015.Οι μεγάλοι χαμένοι των επόμενων ετών θα είναι όλοι οι ασφαλισμένοι μετά το 1993, δικαιούχοι κατώτερων και κατώτατων συντάξεων, όσοι δηλαδή κατά τον χρόνο υποβολής αίτησης συνταξιοδότησης έχουν λίγα έτη ασφάλισης (κάτω των 25 ετών ή 7.500 ΗΑ), με χαμηλές αποδοχές (κάτω των 900 ευρώ μικτά), οι οποίοι με τις λεγόμενες αυξημένες ποινές («πέναλτι») λόγω ορίου ηλικίας αποχωρούν από 1 έως 5 έτη νωρίτερα προ του 67ου.

ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ

 

Έτη ασφάλισης	Ποσό σύνταξης
20 και άνω	384 ευρώ
19	376,3 ευρώ
18	368,6 ευρώ
17	361 ευρώ
16	353,2 ευρώ
15	345,6 ευρώ

 

 

ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ

Έτη ασφάλισης	Νέα πρόταση	Αρχική Πρόταση
0-15	0.77	0.80
16-18	0.85	0.92
19-21	0.95	1.04
22-24	1.12	1.16
25-27	1.4	1.29
28-30	1.6	1.42
31-33	1.72	1.55
34-36	1.84	1.69
37-39	1.9	1.84
40-42	2.00	2.00