Ιταλία: Μία κάλπη «καπριτσιόζα»

Της Μαλένας Παππά

H αντίστροφη μέτρηση έχει ξεκινήσει. Οι Ιταλοί ψηφοφόροι ετοιμάζονται να προσέλθουν στις κάλπες, αύριο 4 Μαρτίου για μία από τις πιο απρόβλεπτες εκλογικές αναμετρήσεις των τελευταίων δεκαετιών. 

Η κρισιμότητα των βουλευτικών εκλογών της Ιταλίας διαπερνάει τα εγχώρια σύνορα, καθώς πρόκειται για την 3η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης με δημόσιο χρέος 2,2 τρις ευρώ που κατά 40% κατέχουν ξένοι επενδυτές. 

Παρά του ότι τα περισσότερα κόμματα είχαν αποκλείσει ενδεχόμενο συνεργασίας στην αρχή της προεκλογικής εκστρατείας τους, μια κυβέρνηση συνασπισμού θα αποτελέσει μονόδρομο, αφού όπως όλα δείχνουν κανένα κόμμα δεν φαίνεται ότι θα μπορέσει να πιάσει αυτοδυναμία. 

Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις αν και το «Κίνημα Πέντε Αστέρων», βρίσκεται στην πρώτη θέση με ποσοστό που αγγίζει το 28,3%, η συμμαχία που έχει ξεκάθαρο προβάδισμα είναι η Κεντροδεξιά με ποσοστά που φτάνoυν το 38% και ακολουθεί η Κεντροαριστερή Συμμαχία συγκεντρώνοντας περί το 26%. Οι διαφωνούντες του Δημοκρατικού Κόμματος, οι αριστεροί “Ελεύθεροι και Ίσοι” πλησιάζουν το 6%, οι ριζοσπάστες “Εξουσία στο Λαό” στο 2% και οι νεοφασίστες CasaPound τo 1%. Προβληματισμό και αγωνία προκαλεί το ποσοστό των αναποφάσιστων που μέχρι στιγμής ανέρχεται στο 40%. 

Οι βασικές παρατάξεις είναι οι εξής:

Συνασπισμός Κεντροδεξιάς/ Ακροδεξιάς

Από τους πρώτους συνασπισμούς που σχηματίστηκαν ήταν αυτός της Κεντροδεξιάς / Ακροδεξιάς που αποτελείται από το κεντροδεξιό κόμμα “Φόρτσα Ιτάλια” του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, το ακροδεξιό κόμμα “Λίγκα» του Ματέο Σαλβίνι και τα ακροδεξια κόμματα “Αδελφοί της Ιταλίας” και “Εμείς η Ιταλία”. Πρωταγωνιστικό ρόλο στο πρόγραμμά τους έχει το μεταναστευτικό, όπου προτείνουν επαναπατρισμό 600.000 παράτυπων μεταναστών και την παρεμπόδιση νέων αφίξεων.  Ως προς το φορολογικό ο Μπερλουσκόνι επιμένει σε ενιαίο φόρο στο 23%, ενώ ο Σαλβίνι στο 15%. Διάσταση απόψεων υπάρχει και στο συνταξιοδοτικό όπου ο Μπερλουσκόνι τάσσεται υπέρ της κατώτατης σύνταξης στα 1.000 ευρώ, ενώ ο Σαλβίνι προτείνει μια ριζοσπαστική μεταρρύθμιση στο συνταξιοδοτικό, ωστόσο έχουν κοινή γραμμή ως προς την επιβολή μέτρων στήριξης των οικογενειών και ενίσχυσης των γεννήσεων. Το πρόγραμμά τους περιλαμβάνει και στήριξη στον εργασιακό τομέα και επαναδιαπραγμάτευση των ευρωπαϊκών δεσμεύσεων της Ιταλίας.

Κίνημα των 5 Αστέρων

Το “αντικαθεστωτικό” κόμμα που ιδρύθηκε το 2009 από τον κωμικό Μπέπε Γκρίλο παραμένει ευρωσκεπτικιστικό ενώ στο παρελθόν έχει ταχθεί και κατά του ευρώ. Το πρόγραμμά των 20 σημείων για τη βελτίωση “της ζωής των Ιταλών” περιλαμβάνει το “εισόδημα του πολίτη”, 780 ευρώ το μήνα για τους άνεργους, στήριξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αύξηση των συντάξεων και αναθεώρηση των όρων συνταξιοδότησης, επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες, 10.000 νέες προσλήψεις στις δυνάμεις ασφαλείας και ανέγερση σωφρονιστικών ιδρυμάτων. Ως προς τη μετανάστευση προτείνει διμερείς συμφωνίες για τον επαναπατρισμό των λαθρομεταναστών, ενώ σκοπεύει να αντιμετωπίσει το ζήτημα της υπογεννητικότητας προσφέροντας αποζημίωση στους γονείς ως προς κάποιες δαπάνες των παιδιών τους.

Συνασπισμός της κεντροαριστεράς

Ο συνασπισμός της κεντροαριστεράς αποτελείται από το Δημοκρατικό Κόμμα του Ματέο Ρέντσι και τρία μικρά κόμματα του κέντρου και της ριζοσπαστικής αριστεράς. Το πρόγραμμά τους περιλαμβάνει εγγυημένο κατώτατο μισθό, μείωση φόρων για οικογένειες, ευάλωτους πολίτες και επιχειρήσεις, επενδύσεις στις υποδομές, στην έρευνα, στην εκπαίδευση και στο υψηλής ταχύτητας Διαδίκτυο. Ως προς το “καυτό” ζήτημα της μετανάστευσης προτείνει επαναπατρισμό των μεταναστών στο εσωτερικό της ΕΕ, ενώ συνεχίζει την “αντιτρομοκρατική” πολιτική του Ρέντσι, όπου για κάθε ευρώ που επενδύεται στην ασφάλεια, επενδύεται άλλο ένα στον πολιτισμό. Από το πρόγραμμα με επικεφαλής τον φιλοευρωπαίο Ρέντσι δεν θα μπορούσε να λείπει και σχετική αναφορά στο όραμα των “Ηνωμένων Πολιτειών Ευρώπης”.

Η αριστερά των διαφωνούντων

Οι διαφωνούντες του Δημοκρατικού κόμματος τους Ρέντσι, κατεβαίνουν στις εκλογές με το κίνημα “Ελεύθεροι και Ίσοι” υπό τον απερχόμενο πρόεδρο της Γερουσίας και πρώην εισαγγελέα που έχει δώσει μάχες κατά της μαφίας, Πιέτρο Γρκάσο, ενώ συμμετέχουν και διάφορα άλλα κινήματα της αριστεράς. Οι κύριες θέσεις τους είναι οικονομική μεταρρύθμιση για τον περιορισμό της πίεσης στα εισοδήματα από μισθωτή εργασία, ακύρωση των μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας, ενίσχυση της εκπαίδευσης και της έρευνας, γάμος και υιοθεσία για όλους και στήριξη της οικονομίας μέσω της οικολογίας. 

Οι εκλογές της Κυριακής, θα είναι και οι πρώτες στις οποίες θα εφαρμοστεί ο νέο εκλογικός νόμος για Βουλή και Γερουσία, που εισάγει ένα μεικτό εκλογικό σύστημα. Συγκεκριμένα, το 37% του ιταλικού Κοινοβουλίου, θα εκλεγεί σε τοπικό επίπεδο, με αμιγώς πλειοψηφικό σύστημα, δηλαδή 232 έδρες από τις 630 της Βουλής των Αντιπροσώπων, και 109 έδρες από τις 315 της Γερουσίας. 

Για το υπόλοιπο 63% του Κοινοβουλίου θα ισχύσει το αναλογικό σύστημα, όπου οι έδρες θα κατανεμηθούν στα κόμματα με κλειστή λίστα.

Η κύρια διαφορά με προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις είναι πως οι Ιταλοί ψηφοφόροι δεν θα ψηφίσουν μόνο το κόμμα που επιθυμούν να κυβερνήσει τη χώρα, αλλά και συγκεκριμένο υποψήφιο βουλευτή που θα εκλεγεί σε επίπεδο περιφέρειας. Με αυτό ως δεδομένο αναμένεται να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στους τοπικούς υποψήφιους, αφού η εκλογή τους θα επηρεάζει άμεσα τη δυναμική του κάθε κόμματος.

Οι προβλέψεις για την επόμενη μέρα

Βάσει των δημοσκοπήσεων προκύπτουν τα εξής τέσσερα σενάρια για το εκλογικό αποτέλεσμα: 

1. Κυβέρνηση Κεντροδεξιάς

Από τα έως τώρα ποσοστά των δημοσκοπήσεων, η Κεντροδεξιά Συμμαχία υπό τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι που περιλαμβάνει, τη Λίγκα του Ματέο Σαλβίνι, το κόμμα Αδελφοί της Ιταλίας και το Εμείς με την Ιταλία φαίνεται ότι είναι η μόνη που είναι κοντά στο να διεκδικήσει αυτοδυναμία. Σε περίπτωση που αυτό το σενάριο επαληθευτεί, επικρατούν δύο ενδεχόμενα για την πρωθυπουργία τα οποία βασίζονται στον συχετισμό μεταξύ του κόμματος Φόρτσα Ιτάλια και της Λίγκας. Σε περίπτωση που υπερισχύσει το κόμμα του Μπερλουσκόνι, ο καβαλιέρε προτείνει τον Αντόνιο Ταγιάνι για πρωθυπουργό της Ιταλίας, αφού του ίδιου του έχει αφαιρεθεί αυτό το δικαίωμα μέχρι το 2019 λόγω της καταδίκης του για φοροδιαφυγή.  Σε ενδεχόμενο προβάδισμα της Λίγκας, πρωθυπουργός θα γίνει ο γραμματέας και ηγέτης του κόμματος, Ματέο Σαλβίνι. 

2. Κυβέρνηση Κεντροδεξιάς – Κεντροαριστεράς

Μια τέτοια περίπτωση θα αποτελούσε ουσιαστικά συνέχεια του πρόσφατου πολιτικού σκηνικού, καθώς η Ιταλία διοικείται από κυβερνήσεις συνεργασίας με επικεφαλής το κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα από το 2011 με πρωθυπουργούς τους Ενρίκο Λέτα, Ματέο Ρέντσι και Πάολο Τζεντιλόνι. Παρά του ότι ο Μπερλουσκόνι θεωρεί δεδομένη την αυτοδυναμία της Κεντροδεξιάς Συμμαχίας και του ότι ο Ρέντσι έχει αποκλείσει ενδεχόμενη συνεργασία με τον Μπερλουσκόνι κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, είναι ένα ενδεχόμενο που πιθανότατα θα βρεθεί στο τραπέζι μετεκλογικά. Ένα τέτοιο σενάριο θα ενίσχυε και την πολιτική σταθερότητα, που εξασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό ο Μπερλουσκόνι. Όσο για υπόλοιπα κόμματα της κεντροδεξιάς συμμαχίας είναι άγνωστο τη στάση θα κρατούσαν, ωστόσο δύσκολα θα μπορούσαν να συμμετέχουν σε μια τέτοια κυβέρνηση, καθώς ιδεολογικά βρίσκονται απέναντι από τον συστημικό και φιλοευρωπαίο Ρέντσι. 

3. Κυβέρνηση «Κινήματος Πέντε Αστέρων» – Λίγκα

Το Κίνημα 5 αστέρων και η Λίγκα μπορούν συνδυαστικά να σχηματίσουν κυβέρνηση καθώς το άθροισμα των ποσοστών τους θα αγγίζει περίπου το 43%. Αν και τα δύο κόμματα ανήκουν σε διαφορετικούς χώρους, είναι και τα δύο αντισυστημικά και ευρωσκεπτικιστικά. Παρά του ότι αμφότερα έχουν κάνει στροφή και έχουν υιοθετήσει μια πιο φιλοευρωπαϊκή στάση, ένα σενάριο συγκυβέρνησης “Κινήματος 5 Αστέρων – Λίγκας” θα αποτελούσε εφιάλτη για τον Μακρόν και την Μέρκελ.

4. Tζεντιλόνι – Τεχνοκρατική κυβέρνηση – Εκλογές

Σε περίπτωση που δεν υπάρξει συνεκτική κοινοβουλευτική πλειοψηφία μετά την 4η Μαρτίου, είναι πιθανό η κυβέρνηση του Πάολο Τζεντιλόνι, να συνεχίσει να ασκεί τα καθήκοντά της έως ότου τα κόμματα καταλήξουν έπειτα από χρονοβόρες συζητήσεις εάν θα σχηματίσουν μια κυβέρνηση τεχνοκρατών η οποία θα περιοριστεί σε μια σειρά συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων, ή εάν θα κηρύξει εκ νέου βουλευτικές εκλογές.