Η στροφή της νομισματικής πολιτικής στην ΕΕ δυσκολεύει το «clean exit»

Τον Μάρτιο του 2015, όταν η Ελλάδα ξεκινούσε την διαπραγμάτευση υπό τον Γιάνη Βαρουφάκη, τα επιτόκια των δεκαετών ομολόγων της Πορτογαλίας υποχωρούσαν στο 1,7% μετά τη δίμηνη ευεργετική επίδραση του QE. Τα δεκαετή της Ελλάδας το μήνα εκείνο ήταν στο 11,45% και έφτασαν τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς στο «ταβάνι» του 15,46%.

Το 2015, σε μια εποχή χαμηλών επιτοκίων και με τη «μηχανή» του QE να δουλεύει στο φουλ, χώρες όπως η Ιρλανδία και η Πορτογαλία βρήκαν το δρόμο για την επιστροφή στην κανονικότητα. Ένα χρόνο μετά ακολούθησε και η Κύπρος.

Η ριζοπαστική απόφαση του Μάριο Ντράγκι η ΕΚΤ να αγοράζει κρατικά ομόλογα είχε ευεργετικά αποτελέσματα και το QE αποδείχτηκε καθοριστικό για την αποκατάσταση της κανονικότητας και την επιστροφή της Ευρώπης σε θετική τροχιά. Η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε τότε να είχε εκμεταλλευτεί την ευκαιρία αλλά επέλεξε άλλο δρόμο.
Τρία χρόνια μετά, στις αρχές του 2018, αμέσως μετά το αναμενόμενο κλείσιμο της τρίτης αξιολόγησης, η Ελλάδα θα αναζητήσει και πάλι το μονοπάτι της επιστροφής στην κανονικότητα αλλά σε ένα περιβάλλον πολύ διαφορετικό.

H ευρωζώνη αναπτύσσεται πλέον με ρυθμούς που οδηγούν σε επί τα βελτίω αναθεώρηση των προβλέψεων για τα δύο επόμενα χρόνια ξεπερνώντας ακόμη και τους ρυθμούς των ΗΠΑ. Η νέα εποχή σημαίνει ότι τα επιτόκια θα ξεκολλήσουν από το μηδέν αλλάζοντας το περιβάλλον μέσα στο οποίο θα επιχειρήσει να «κολυμπήσει» η χώρα μας.

Οι θάλασσες δεν θα είναι το ίδιο φιλόξενες και ο αέρας στα πανιά από το QE, ακόμη κι αν η Ελλάδα φτάσει στο σημείο να πληροί τα κριτήρια, δεν ξέρουμε αν θα υπάρχει μετά το καλοκαίρι. Φέτος τον Οκτώβριο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε ότι η αγορά ομολόγων θα συνεχιστεί μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2018 αλλά από τον Ιανουάριο θα είναι μειωμένη στα 30 δισ. ευρώ το μήνα, στο ήμισυ του τρέχοντος ρυθμού αγοράς.

Παρότι το QE ήταν το μέγα βήμα για την επιστροφή της Ευρώπης σε θετική τροχιά οι Γερμανοί δεν έχουν πάψει να ζητούν τη διακοπή του προγράμματος φοβούμενοι τον πληθωρισμό. Η νέα γερμανική κυβέρνηση αναμένεται ότι θα πιέσει προς αυτή την κατεύθυνση.

Η απόδοση του 10ετούς ομολόγου κατά την τελευταία πενταετία

Αν όλα πάνε καλά η Ελλάδα και υλοποιηθεί το σχέδιο του «clean exit», της καθαρής εξόδου από το μνημόνιο, από το Φθινόπωρο του 2018 η χώρας μας θα κρίνεται πλέον από τις αγορές που είναι πάντα πολύ πιο αυστηρές από την τρόικα. Και οι ευρύτερες συνθήκες θα είναι διαφορετικές: δεν θα πλέουμε σε ήρεμη θαλασσα αλλά σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον ευρωπαϊκής ανάκαμψης.

Το τρένο των χαμηλών επιτοκίων και του QE που πέρασε το 2015 και το 2016 για την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Κύπρο έχει σχεδόν περάσει για εμάς. Αν κινηθούμε γρήγορα ίσα που προλαβαίνουμε το τελευταίο βαγόνι.

Βεβαίως τα πράγματα έχουν βελτιωθεί πολύ. Τα ελληνικά ομόλογα βρίσκονται σταθερά κοντά στο χαμηλότερο επίπεδο της μνημονιακής εποχής. Σήμερα Παρασκευή το επιτόκιο του 10ετούς ελληνικού ομολόγου βρέθηκε στο 5,1% μια ημέρα που τα αντίστοιχα της Πορτογαλίας ήταν 2,06% και της Ιρλανδίας 0,58%. Είναι προφανές ότι υπάρχει ακόμη δρόμος που πρέπει να καλυφθεί και ότι κάθε νέα καθυστέρηση θα έχει κόστος, ιδίως όσο μπαίνουμε σε φάση αύξησης των επιτοκίων.