Ειδησεογραφικό site

Η Ευρώπη εκπέμπει SOS

72

Του Δημήτρη Παπακωνσταντίνου 

Η τρέχουσα συγκυρία βρίσκει την Ευρωπαϊκή Ένωση στη δυσκολότερη καμπή της ιστορίας της. Τρομοκρατία, σφιχτή σχεδόν βασανιστική δημοσιονομική πολιτική, υπερφορολόγηση, ανυπαρξία αναπτυξιακού οράματος, προσφυγικό, κίνδυνος κατάρρευσης του τραπεζικού συστήματος, ανεπάρκεια και αναποτελεσματικότητα «όπλων» και νομισματικών εργαλείων, έξαρση του ευρωσκεπτικισμού και του εθνολαϊκισμού, σε συνδυασμό με τις φυγόκεντρες δυνάμεις που ενισχύονται μετά το brexit, συνθέτουν ένα διόλου ελκυστικό κοκτέιλ.

Τώρα που έχει υπάρξει κάποια απόσταση από το βρετανικό δημοψήφισμα, μπορούμε να δούμε ίσως με πιο ψύχραιμη ματιά το ευρωπαϊκό πρόβλημα. Που αν δεν διορθωθεί, αν δεν υπάρξουν βελτιωτικές πολιτικές, υπάρχει ο μεγάλος κίνδυνος να οδηγήσει αργά ή γρήγορα στο… ξήλωμα του πουλόβερ, σε ευρείες διασπαστικές τάσεις. Και τούτο διότι δυστυχώς το αφήγημα της Ευρώπης έχει ξεθωριάσει και δεν γοητεύει πια. Παίζει δε ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο το ότι δεν υπάρχουν ισχυρές ηγεσίες που να μπορούν να εμπνεύσουν όραμα στους Ευρωπαίους πολίτες. Τι τους υπόσχονται; Αίμα και δάκρυα (που έλεγε και ο Τσόρτσιλ). Όλο και σκληρότερα προγράμματα, όλο και λιγότερες ελευθερίες. Περισσότερο δε λειτουργεί ως συγκολλητική ουσία ο φόβος του τι θα συμβεί εάν βρεθούν οι χώρες εκτός ευρωσυστήματος, παρά ένα θετικό μήνυμα ότι παρά την κρίση, η Ε.Ε θα εξακολουθεί να παρέχει στους πολίτες της το καλύτερο βιοτικό επίπεδο παγκοσμίως.

Βεβαίως, στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη δυσμενή επιρροή έχουν ασκήσει και οι εθνικές κυβερνήσεις: Για ό,τι καλό παρέχει η Ευρώπη «διαφημίζουν»  ότι το έκαναν ή το πέτυχαν οι ίδιες, ενώ ό,τι κακό ή δυσάρεστο προκύπτει, το χρεώνουν στην Ε.Ε. Και στη χώρα μας, αυτή η τακτική έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον εδώ και πολλά χρόνια. Ίσως μία λύση να ήταν η μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών στις ευρωπαϊκές διαδικασίες. Πχ θα μπορούσε να εκλέγεται από τους Ευρωπαίους πολίτες απ’ ευθείας ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Να αισθάνονται ότι είναι συμμέτοχοι στις αποφάσεις που λαμβάνονται και δεν τους φοριούνται καπέλο. Αυτό θα σημάνει και… περισσότερη Ευρώπη. Πιθανώς.

Στη φάση αυτή ωστόσο, φαίνεται ότι ο λαϊκισμός έχει αρχίσει να υπερτερεί, να νικά. Έχει αρχίσει να ηττάται η ευρωπαϊκή ταυτότητα και να κερδίζει πόντους η επιστροφή στην εσωστρέφεια και στα περί επανάκτησης της «εθνικής κυριαρχίας». Ελκυστικό όταν ακούγεται λαϊκιστικά και δημαγωγικά, αλλά με πολλαπλές παραμέτρους. Τα πράγματα συνήθως δεν είναι μόνο «άσπρα» ή «μαύρα», ανάλογα με το πώς επιθυμεί να τα παρουσιάσει κανείς. Υπάρχουν πλήθος άλλοι… χρωματισμοί ανάμεσά τους. Ο εθνικολαϊκισμός είναι ένας και από τους μεγαλύτερους κινδύνους που επικρατεί στην Ε.Ε και απειλεί τη συνοχή της.

Δεν πρέπει ουδείς να λησμονεί και κυρίως οφείλουν να το έχουν κατά νου οι υποστηρικτές του ευρωσκεπτικισμού, ότι η Ευρώπη είναι μία πολιτική οντότητα που έχει προσφέρει στους πολίτες της ειρήνη επί επτά δεκαετίες (ως επί το πλείστον τουλάχιστον, μια και υπάρχουν και ατυχή παραδείγματα όπως αυτό της πρώην Γιουγκοσλαβίας). Αυτό δεν παύει να αποτελεί ένα πολύ σπουδαίο επίτευγμα, όπως σπουδαία είναι και τα επιτεύγματά της στα ανθρώπινα δικαιώματα, στην αλληλεγγύη μεταξύ των μελών της, στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου των πολιτών της διαχρονικά και ανεξάρτητα από την τρέχουσα ύφεση, σε κατακτήσεις που θεωρούνται δεδομένες αλλά δεν είναι.

Στις αρχές αυτές οφείλει σήμερα να επιστρέψει αν αποτελεί ακόμη κοινή επιθυμία η συνοχή της και η ευημερία της. Αλλιώς, το brexit δεν θα είναι παρά μόνο η αρχή. Και παράλληλα πρέπει να αλλάξει, να αναβαθμιστεί ο βραδυκίνητος γραφειοκρατικός μηχανισμός που χρειάζεται… 3 χρόνια από την ώρα που θα πάρει μια απόφαση μέχρι τη στιγμή που θα αρχίσει να την εφαρμόζει. Έχει καταντήσει η Ε.Ε να ασχολείται περισσότερο με… το πακετάρισμα της φρυγανιέρας παρά με αποτελεσματικές και καινοτόμες προσπάθειες (για παράδειγμα) ενίσχυσης της ανεργίας. Τα vouchers που δίνει π.χ. χωρίς σχεδιασμό, χωρίς μελέτη για σύνδεση των προγραμμάτων επιμόρφωσης ανέργων με τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς εργασίας, είναι ενδεικτικό παράδειγμα της γραφειοκρατικής αντίληψής της. Και πολλά άλλα βεβαίως.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ή πρέπει να είναι, ένας πολιτικός οργανισμός με κεκτημένα, αξίες και όραμα. Δεν είναι επιχείρηση για να διοικείται ως τέτοια. Και αυτό πρέπει να το αντιληφθούν και οι τεχνοκράτες και γραφειοκράτες της κεντρικής διοίκησης, αλλά και οι ισχυρότερες (θεωρητικά και πρακτικά) χώρες. Αν δεν επιστρέψει η Ευρώπη στις θεμελιώδεις αρχές της δεν μπορεί να έχει μέλλον. Ιδιαίτερα τη στιγμή που η τρομοκρατία και η ανέχεια οδηγούν σε όλο και μεγαλύτερη εσωστρέφεια…

Τα σχόλια είναι κλειστά.