Η Ελλάδα στον αέρα, καταστροφικό πινγκ-πονγκ κυβέρνησης, ΔΝΤ, Σόιμπλε για τη συμφωνία

 

Σε τροχιά ενός οδυνηρού συμβιβασμού βρίσκεται η κυβέρνηση με την κλεψύδρα να έχει αδειάσει και το χρόνο να μετρά αντίστροφα για την έναρξη ενός ακόμη πολέμου μεταξύ Ελλάδας και δανειστών για την επόμενη αξιολόγηση. Από δω και πέρα οι πολιτικές εξελίξεις τρέχουν παράλληλα με τη διαπραγμάτευση και μέσα σε αυτό το δυσχερές, επαλαλαμβανόμενο τα τελευταία 7 χρόνια κλίμα, αναδύεται η συζήτηση για το δίλημμα ευρώ ή δραχμή, που για κάποιους μπορεί να αποτελεί υπόγειο στόχο πολιτικών κύκλων στην Ελλάδα.

Του Γιαννη Χρηστάκου

Σύμφωνα με την αρχική συμφωνία, το τρίτο μνημόνιο που ψηφίστηκε το καλοκαίρι του 2015, η δεύτερη αξιολόγηση που συζητείται τώρα σε μία κρίσιμη για την Ευρώπη χρονιά, θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί ακριβώς έναν χρόνο νωρίτερα. Η κυβέρνηση για μια ακόμη φορά επιλέγει τη σκόπιμη καθυστέρηση, έχοντας τώρα όμως την εμπειρία να έχει ταμειακά αποθέματα για λίγους ακόμη μήνες αλλά και για τη συνέχεια του 2017, αν εξαιρέσει κανείς το κομβικό σημείο του Ιουνίου όπου έχει να πληρώσει μεγάλα ποσά στα δάνεια και τους τόκους. Η συζήτηση που γίνεται πίσω από τις κλειστές πόρτες το τελευταίο διάστημα δεν αφορά τόσο την ουσία του πακέτου που πρέπει να συμφωνήσει η Ελλάδα ή το βαθμό συμμετοχής του ΔΝΤ στο πρόγραμμα, αλλά τις πολιτικές προεκτάσεις μιας μακρόχρονης ιστορίας που λέγεται «ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης» με κατάληξη το αν τελικά η Ελλάδα θα προχωρήσει εντός ή εκτός ευρώ.

Σε αυτές τις κρίσιμες στιγμές το μέγαρο Μαξίμου ακολουθεί την ίδια πορεία που χάραξε από την πρώτη στιγμή που ο Αλέξης Τσίπρας μπήκε στο πρωθυπουργικό γραφείο. Σφοδρή επίθεση στο ΔΝΤ και τον Σόιμπλε για τα σχέδια εξόντωσης και αξαθλίωσης της χώρας με σκοπό την κερδοσκοπία και την απαλλοτρίωση των ασημικών της χώρας. Αυτή τη στιγμή, στα σαλόνια των Βρυξελλών και του ΔΝΤ, όλοι σχεδιάζουν την ορατή πιθανότητα να αντιμετωπίσουν ένα οργανωμένο σχέδιο εξόδου της χώρας από την Ευρωζώνη. Τα δύο χρόνια του ΣΥΡΙΖΑ, ο τρόπος με τον οποίο διαπραγματεύεται ή δεν διαπραγματεύεται, σύμφωνα με κάποιους εκ των πρωταγωνιστών, έχουν δημιουργήσει μια σαφή εικόνα για το πώς κινείται αυτή η κυβέρνηση. Σήμερα, τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα για να μπορέσει να υπάρξει κοινή γραμμή και διέξοδος στο πρόβλημα και αυτό γνωρίζουν όλοι ότι ικανοποιεί την κυβέρνηση και τη ρητορική της. Στην Ελλάδα όλο και περισσότεροι είναι πεπεισμένοι ότι οι δανειστές επιβάλλουν σκληρά μέτρα λιτότητας στη χώρα ενώ και οι ίδιοι ξέρουν ότι πολίτες και επιχειρήσεις έχουν εξαντλήσει τις δυνατότητές τους.

Η ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ

Μια απλή παρατήρηση του σημείου όπου βρίσκεται σήμερα η διαπραγμάτευση για τη δεύτερη αξιολόγηση, δείχνει ότι με το βαρύ πακέτο μέτρων που προτείνουν οι δανειστές σε συνδυασμό με κάποιες προτάσεις φοροελαφρύνσεων από πλευράς της κυβέρνησης δεν είναι κάτι που δικαιολογεί την καθυστέρηση αρκετών μηνών. Αν σε αυτά προσθέσει κανείς τις απόλυτες διαβεβαιώσεις του ίδιου του πρωθυπουργού σε αυστηρό ύφος και από βήματος της Βουλής ότι η διαπραγμάτευση θα κλείσει σύντομα, η εικόνα είναι ξεκάθαρη. Ο πρωθυπουργός και οι συνεργάτες του γνώριζαν από το φθινόπωρο του 2016 όταν και θα έπρεπε, με αρκετή και τότε καθυστέρηση, να κλείσει η β΄ αξιολόγηση, ότι θα ωθήσουν ξανά τα πράγματα μέχρι το σημείο μηδέν. Η τακτική αυτή οδηγεί αναπόφευκτα σε συγκρουσιακό περιβάλλον μέσα στο οποίο αισθάνεται να κινείται άνετα ο Αλέξης Τσίπρας εκτοξεύοντας επιθέσεις στους κακούς απέναντί του. Πολιτικά, η ρητορική αυτή είναι εύκολα αποδεκτή από τους Έλληνες αφού στην πραγματικότητα δεν υπάρχει ούτε ένας λογικά σκεπτόμενος ότι ο Σόιμπλε και ο Τόμσεν δεν σκέφτονται τη διάσωση αλλά αντίθετα την ταπείνωση της χώρας. Η ρητορική αυτή είναι αποτελεσματική και σίγουρα πιο εύκολη για τον πρωθυπουργό όταν οι αντίπαλοί του τον κατηγορούν ότι δεν έχει σχέδιο, οι υπουργοί του είναι άσχετοι και ότι σκοπίμως καθυστερεί για να «χωνέψει» η κοινωνία τα μέτρα και μετά να τα υπογράψει όλα όπως κάνει πάντα.

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΕΝ ΒΓΑΙΝΕΙ

Ο Αλέξης Τσίπρας δεν επενδύει στην επιτυχία ή την αποτυχία του προγράμματος, είναι προφανές ότι δεν τον ενδιαφέρει και τόσο αφού οι πάντες καταλαβαίνουν ότι αυτό απλά «δεν βγαίνει». Η διαπίστωση δεν αφορά τη δική του μόνο κυβέρνηση αλλά και τις προηγούμενες αφού ούτε και σ’ αυτές «έβγαινε» το πρόγραμμα. Ο Αλέξης Τσίπρας επενδύει στην πολιτική επικράτηση της πρωταρχικής του στόχευσης ότι αυτός μόνος έναντι όλων βροντοφώναζε ότι το πρόγραμμα δεν βγαίνει και η χώρα θα έπρεπε να ακολουθήσει άλλο δρόμο. Στην πορεία προστέθηκε και η τακτική της συμφωνίας με τους εταίρους και τους δανειστές για να μην κατηγορηθεί ότι ενώ δήλωνε ευρωπαϊστής, ενώ διαβεβαίωσε ότι θα ηγείται της χώρας εντός Ευρωπαϊκής Ενωσης, μετά τις εκλογές υλοποίησε ανομολόγητο σχέδιο εξόδου. Με απλά λόγια, η στρατηγική είναι να οδηγηθεί ο ίδιος ο λαός στο ακλόνητο συμπέρασμα ότι έφτασε η ώρα να δοκιμάσει τις δυνάμεις του εκτός ευρώ.

ΤΟ ΧΑΟΣ…

Με τη λογική μονά – ζυγά κερδίζω, η κυβέρνηση κινείται ξανά στη λογική «δεν υπογράφω ούτε ένα ευρώ νέα μέτρα» μέχρι να στείλει την επόμενη επιστολή ο Ευκλείδης Τσακαλώτος με προτάσεις για να βρεθεί η λύση, πάντα φυσικά με την αποδοχή των σκληρών μέτρων των δανειστών και «τυράκι» κάποιες ασήμαντες φοροελαφρύνσεις. Η εβδομάδα που πέρασε βασίστηκε στις συνήθεις διαρροές. Τις πρώτες μέρες η κυβέρνησης ζητούσε να πάρει το θέμα των συλλογικών διαπραγματεύσεων για να πει το «ναι» στο πακέτο των μέτρων. Τις επόμενες μέρες, η κυβέρνηση ζητούσε οριακές μειώσεις σε συντελεστές ΦΠΑ (από 13% το 12%) , αλλαγή κλίμακας φορολόγησης στα εισοδήματα με αφορολόγητο από 6.000 ευρώ (που θα μειωθεί με τη συμφωνία) και κάποιες απροσδιόριστες αλλά πάντως ασήμαντες ελαφρύνσεις στον ΕΝΦΙΑ και τον ΦΠΑ στα νησιά.

Είτε υπάρξει συμφωνία είτε όχι, το μέγαρο Μαξίμου αισθάνεται άνετα καθώς και τα δύο εντείνουν τη ρητορική των κακών δανειστών. Σε αυτήν εντάσσεται όπως πάντα και η κατηγορία των «προθύμων» που είναι τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Αν προσθέσει κανείς και τη σκανδαλολογία στα παλαιά κόμματα που συζούν με τη διαπλοκή και ευθύνονται για την κατάσταση που παρέλαβε ο ΣΥΡΙΖΑ, τότε η βασική πολιτική επιδίωξη επιτυγχάνεται ρίχνοντας νερό στον μύλο των ευρωσκεπτικιστών.

Η αυξανόμενη τάση εκείνων που αρχίζουν και σκέφτονται την επιστροφή στο εθνικό νόμισμα είναι ένα ζητούμενο που δεν εκφράζεται φυσικά επίσημα, αλλά με την πολιτική στρατηγική και τη συμβολή στο να δημιουργούνται συνθήκες πανικού και grexit ο στόχος επιτυγχάνεται. Με αυτήν την τακτική είναι προφανές ότι δεν έχει και μεγάλη σημασία εάν θα υπάρξει συμφωνία τις επόμενες ημέρες, ή εάν η αξιολόγηση θα τραβήξει σε μάκρος μέχρι το τέλος της άνοιξης. Το αποτέλεσμα για την κυβέρνηση θα είναι ξανά οι κακοί δανειστές που ζητούν κι άλλα δισεκατομμύρια από τους Έλληνες που δεν έχουν να δώσουν τίποτα πια. Κάθε φορά που έρχεται μία επώδυνη συμφωνία, τόσο αυτή «δουλεύει» υπέρ της πρόσθεσης και άλλων σε όσους επιθυμούν την έξοδο από το ευρώ.

ΤΟ ΑΤΥΧΗΜΑ

Αξιωματούχοι από την πλευρά των δανειστών αλλά και της κυβέρνησης αναφέρουν πάντα στις συζητήσεις τους το ενδεχόμενο να υπάρξει ατύχημα στην προσπάθεια εξεύρεσης βιώσιμης λύσης για το ελληνικό πρόγραμμα. Το ατύχημα αυτό δεν είναι άλλο από το grexit, το οποίο έρχεται και ξανάρχεται κάθε φορά που μπλοκάρει μια διαπραγμάτευση για την επόμενη αξιολόγηση. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι , εσχάτως ο κ. Ντάισελμπλουμ, αναφέρονται σε αυτή την πιθανότητα ενώ πολύ περισσότερο δίνουν τροφή για τέτοια σενάρια με διαρροές σε διεθνή μέσα ενημέρωσης. Τις τελευταίες μέρες, τα περισσότερα και τα πιο έγκυρα από αυτά επαναφέρουν τα σενάρια του ατυχήματος στο ελληνικό πρόγραμμα. Αποτέλεσμα της επανατροφοδοτούμενης κατά διαστήματα συζήτησης για το grexit είναι να εντάσσεται πια αυτή η συζήτηση με πιο φυσιολογικό τρόπο στον πολιτικό και κοινωνικό διάλογο. Ο κρίσιμος παράγοντας που σύμφωνα με τους οικονομολόγους θα αποτελέσει τον επιταχυντή των εξελίξεων είναι ο τραπεζικός. Οι τράπεζες λειτουργούν με το καύσιμο της αγοράς και δεν συμπλέουν αναγκαστικά με το χρόνο των πολιτικών εξελίξεων. Σήμερα, οι πληροφορίες από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα αναφέρουν ότι ένα ατύχημα, καθαρά τραπεζικό, βρίσκεται πιο κοντά από κάθε άλλη εξέλιξη.

Η εμφάνιση του κεντρικού τραπεζίτη Γιάννη Στουρνάρα με ασυνήθιστο ύφος στη Βουλή, όπου μεταξύ άλλων είπε ότι η επιστροφή στη δραχμή σημαίνει ότι θα συλλαμβάνεται όποιος επιχειρήσει να ταξιδέψει στο εξωτερικό, προκλήθηκε από την έντονη ανησυχία του παρακολουθώντας τα στοιχεία του τελευταίου μήνα. Αυτά δείχνουν ότι αυξάνονται πολύ οι εκροές και ακόμα ότι αυξάνονται πολύ τα κόκκινα δάνεια. Οι τράπεζες, εάν δεν υπάρξει συμφωνία ώστε να ενταχθούν στην ποσοτική χαλάρωση, αναγκαστικά θα δεχθούν μείωση των ροών του έκτακτου μηχανισμού ρευστότητας (ELA) το οποίο όλοι θυμούνται ότι είχε γίνει και την περίοδο του Βαρουφάκη με αποτέλεσμα τα capital controls. Αστραπιαία, θα υπάρξει νέα υποβάθμιση και έτσι θα χρειαστεί να περάσουν ξανά το βασανιστήριο της ανακεφαλαιοποίησης που σε αυτή τη χρονική συγκυρία σημαίνει καταστροφή, αφού θα γίνει υπό αυτό το καθεστώς, με άδεια ταμείο και μετά από δύο χρόνια κεφαλαιακών περιορισμών. Τραπεζικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι και σε αυτό το δυσμενές σενάριο δεν θα υπάρξει σήμερα ούτε ένας επενδυτής που να θελήσει να συμμετάσχει σε ελληνική τράπεζα αφού θα έχει σίγουρη μία επόμενη αποτυχία και φυσικά μία οικονομία που θα βρίσκεται στο κενό χωρίς συμφωνία και με το πρόγραμμα ξανά στον αέρα.

 

ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ

 

Στην περίπτωση που η κυβέρνηση σχεδιάζει να κλείσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την αξιολόγηση και να διαχειριστεί στη συνέχεια την κατάσταση, φαίνεται πως δεν υπάρχουν σκέψεις για εκλογές. Βέβαια, ενδεχομένως να υπάρχουν σκέψεις για κάλπες, όχι όμως για βουλευτικές εκλογές αλλά για δημοψήφισμα, που αυτή τη φορά θα έχει το καθαρό ερώτημα εντός ή εκτός ευρώ.

Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν συνεργαστεί στενά και με τον ίδιο τον Αλέξη Τσίπρα, όπως ο πρώην συνεργάτης του έως το 2012 , δημοσιογράφος Παύλος Παπαδόπουλος, που πιστεύουν ότι ο βασικός στόχος είναι η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα και πως όλα αυτά που γίνονται είναι συνειδητά και σχεδιασμένα ώστε να γίνει πλειοψηφικό το ρεύμα για έξοδο από την ευρωζώνη.

Για τα περιθώρια που υπάρχουν, η κυβέρνηση γνωρίζει ότι το διάστημα από τις ολλανδικές μέχρι τις γαλλικές εκλογές είναι «νεκρός χρόνος» για την Ευρώπη και καμία απόφαση δεν μπορεί να επικυρωθεί ακόμη και αν υπάρξει συμφωνία. Οπότε, εάν δεν προχωρήσει η αξιολόγηση μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες, τότε αναγκαστικά θα «σέρνεται» ως τον Μάιο. Εκεί όμως, με το τρένο της ποσοτικής χαλάρωσης να έχει φύγει και τις τράπεζες να περιμένουν το επόμενο δρομολόγιο, θα δημιουργηθούν ξανά συνθήκες ασφυξίας. Μέσα σε όλα αυτά, θα πρέπει να υπολογίσει κανείς και τον ρόλο του ΔΝΤ, το οποίο, όπως αποκαλύφθηκε την Τετάρτη στη Βουλή, ζήτησε για πρώτη φορά και έστειλε παρατηρητή στην ΕΛΣΤΑΤ για τα επίσημα στοιχεία του 2016 που θα ανακοινωθούν τον Απρίλιο.

Η Λαγκάρντ και ο Τόμσεν υποπτεύονται βάσιμα ότι η Eurostat και η ΕΛΣΤΑΤ «μαγειρεύουν» τα στοιχεία ώστε να πέφτουν έξω οι προβλέψεις του ΔΝΤ και να είναι εντός τροχιάς τα ευρωπαϊκά. Σε αυτό το πεδίο θα φανεί, με την ανακοίνωση των επίσημων στοιχείων, η πραγματική απόδοση της ελληνικής οικονομίας το προηγούμενο έτος και κυρίως το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος.

Παράλληλα όμως, η χώρα θα έχει μπει στο δεύτερο τρίμηνο με ρυθμούς απραξίας, οπότε θα χρειαστεί αναθεώρηση και ο υπάρχων προϋπολογισμός για το 2017, φυσικά με νέα μέτρα λόγω αποκλίσεων από τους στόχους. Η τέλεια καταιγίδα, για σκοτεινά σενάρια.