Επιτέλους, φως στην άκρη του τούνελ…

Του Κώστα Στούπα 

Το μυαλό του ανθρώπου μοιάζει με το ωάριο, ένα μόνο σπερματοζωάριο μπορεί να το γονιμοποιήσει, είχε γράψει κάποτε ο ΤσάρλιΜάντζερ, ο συνέταιρος του πλουσιότερου ανθρώπου στον κόσμο, του Γουώρεν Μπάφετ.

Καθώς ο Μάντζερ με τον Μπάφετ έκαναν την περιουσία τους με μακροπρόθεσμες επενδύσεις στις αγορές όπου κυρίαρχο ρόλο παίζουν οι προκαταλήψεις, η μαζική ψυχολογία και τα ζωώδη ένστικτα ενδέχεται να γνωρίζουν κάτι παραπάνω για τους ανθρώπους.

Κατά έναν  ανάλογο τρόπο ο Αλέξις ντε Τοκβίλ είχε γράψει κάποτε πως κάθε γενιά είναι ένας διαφορετικός λαός.

Υπό το πρίσμα των παραπάνω διαπιστώσεων έχει ενδιαφέρον μια ανατομία της τρέχουσας πολιτικής και οικονομικής συγκυρίας κυρίως  εντός αλλά  και εκτός της χώρας.

Έχει ενδιαφέρον η προέκταση των πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών αντιλήψεων, ειδικά πως αυτές  διαμορφώνονται ως τάσεις στο χάρτη των γενεών  που ανατέλλουν και δύουν στην ελληνική κοινωνία.

Είναι αλήθεια πως μια πιο προσεκτική ματιά αρκεί για να παρατηρήσει κάποιος θεμελιώδεις ανατροπές.

Η ελληνική ιδιαιτερότητα

Η ελληνική περίπτωση είναι ιδιαίτερη στο ευρωπαϊκό σπίτι. Όταν τελείωσε ο πόλεμος και οι άλλοι λαοί της Ευρώπης έκλειναν τις πληγές, στην Ελλάδα ο εμφύλιος άθροιζε πίσω του τα περισσότερα θύματα απ΄ όλους τους πολέμους της νεότερης ιστορίας για τη χώρα.

Μετά τον πόλεμο το αυταρχικό κράτος της δεξιάς είχε αποκλείσει τους μισούς Έλληνες από το πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Αποκορύφωμα, αυτού του αποκλεισμού ήταν η δικτατορία της 21ης Απριλίου του 1967.

Μοιραία με την έλευση της μεταπολίτευσης το εκκρεμές κινήθηκε αριστερά. Μεταπολιτευτικά, όποιος δεν ήταν αριστερός δεν είχε καμία τύχη διάκρισης, όχι γιατί υπήρχε κάποιος νόμος ή μυστική αστυνομία αλλά γιατί η κυριαρχία των αριστερών στερεοτύπων τον καθιστούσε αποσυνάγωγο και κοινωνικά απομονωμένο. Όλοι με πρώτους και καλύτερους τους καλλιτέχνες που αναζητούσαν κοινό, υπερθεμάτιζαν των αριστερών στερεοτύπων.

Η γενιά της μεταπολίτευσης, όπως το ωάριο του Μάντζερ, μπολιάστηκε με τα αρχέτυπα της αριστερής ιδεολογίας στο βαθμό που η δεξιά υποχώρησε κατά κράτος.

Το 1975 είκοσι ετών ήταν αυτοί που είχαν γεννηθεί το ’55. Σε γενικές γραμμές οι γενιές της μεταπολίτευσης ορίζονται στα όρια μεταξύ 1955 και 1985. Είναι οι γενιές που σήμερα περιλαμβάνουν τις ηλικίες μεταξύ  35-65. Ο σκληρός πυρήνας είναι η ηλικία των 50 συν πλην 10 έτη.

Αυτή περίπου είναι η γενιά του Πολυτεχνείου, που αναδύθηκε από τις στάχτες του αντιδικτατορικού κινήματος και τα περισσότερα στελέχη της διέπρεψαν  με μανδύα την αριστερή συνθηματολογία, ως συνδικαλιστές των ΔΕΚΟ, ως συνταξιούχοι ’50 ετών με εφάπαξ ολόκληρες περιουσίες, με  τις μίζες των οποίων ο Άκης ήταν η κορυφή της πυραμίδας και η βάση έφτανε μέχρι τον κλητήρα της πολεοδομίας…

Η μετακίνηση του εκκρεμούς αριστερά στη μεταπολίτευση, ανάγκασε τον Καραμανλή τον πρεσβύτερο προκειμένου να ανακόψει το κύμα που τότε οδηγούσε ο Ανδρέας  Παπανδρέου να ξεκινήσει με τις εθνικοποιήσεις των μεγαλύτερων ομίλων της χώρας.

Λίγα χρόνια αργότερα ο Παπανδρέου ολοκλήρωσε τη στροφή με αλματώδη διάλυση του ιδιωτικού τομέα που υποκαταστάθηκε από την αύξηση του δημοσίου και στηρίχθηκε με την αύξηση του χρέους.

Το 2015 φαίνεται πως ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε τον τραγικό ρόλο να αποκαθηλώσει την ιδεολογική κυριαρχία της αριστεράς. Η αποκαθήλωση αυτή μπορεί να οδηγήσει και σε ακραίες καταστάσεις από την άλλη πλευρά ανάλογες με αυτές που είδαμε στη μεταπολίτευση. Ως λαός νοτιοανατολικός διαπρέπουμε στη συναισθηματική ένταση με την οποία εκδηλώνουμε τις εφήμερες πεποιθήσεις μας τις οποίες θεωρούμε αιώνιες.

Ήδη, στη διετία που κυβερνά ο ΣΥΡΙΖΑ παρατηρούνται τεκτονικές μετακινήσεις στην ελληνική κοινωνία.

Ολόκληρα «νησιά» βυθίζονται ενώ νέα αναδύονται στην επιφάνεια. Οι δημοσκοπήσεις που καταγράφουν την κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ αποτελούν μόνο την κορυφή του παγόβουνου. Στην ελληνική κοινωνία συντελούνται βαθύτερες αλλαγές οι συνέπειες των οποίων θα διαμορφώσουν το «πρόσωπο» της ελληνικής κοινωνίας τις επόμενες δεκαετίες.

Την κορυφή του παγόβουνου π.χ. καταγράφει το τελευταίο βαρόμετρο της Public Issue που στον αυτοπροσδιορισμό στην κλίμακα μεταξύ αριστεράς και δεξιάς καταγράφει τα δυο τελευταία χρόνια πτώση του ποσοστού αυτών που αυτοπροσδιορίζονται σαν αριστεροί από το 49% το 2015 στο 35% το 2017.

Οι αυτοπροσδιοριζόμενοι ως δεξιοί στην ίδια περίοδο ανεβαίνουν από το 23% στο 35% επίσης. Όσοι πιστεύουν πως οι όροι αριστερά δεξιά δεν έχουν καμιά σημασία από 7% ανέβηκαν στο 12%.

Έχουμε αναφερθεί σε παλιότερα άρθρα πως στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, της μεταναστευτικής εισβολής που δέχεται ο πρώτος κόσμος και των  τριβών του δυτικού πολιτισμού με το ισλάμ πως οι ψυχροπολεμικοί όροι αριστερά δεξιά μπορεί να μην αρκούν να περιγράψουν τα νέα δεδομένα.

Δυο βασικά στρατόπεδα που διαμορφώνονται αυτήν την περίοδο είναι αυτό της παγκοσμιοποίησης και αυτό της επιστροφής στις εθνικές οικονομίες και κυριαρχίες με κλειστά σύνορα.

Αυτό το βλέπουμε και στις ΗΠΑ και το βλέπουμε και στην Ευρώπη με την άνοδο του ευρωσκεπτικισμού και του λαϊκισμού. Ο λαϊκισμός στην προκειμένη περίπτωση, στηρίζεται  στην αφελή πεποίθηση πως αν κλείσουμε τα σύνορα, η ζωή θα επιστρέψει στην ασφαλή και αισιόδοξη περίοδο των δεκαετιών του ’50 και ’60 όταν τα ζευγάρια έκαναν πολλά παιδιά και η ζήτηση για ασφαλισμένη, καλοπληρωμένη εργασία υπερτερούσε της προσφοράς.  Πληθυσμιακά, δημογραφικά και τεχνολογικά τα δεδομένα έχουν αλλάξει.

Η νέα ελληνική μεταπολίτευση…

Τα τελευταία στοιχεία της υποχώρησης της αριστεράς ως σημείο αυτοπροσδιορισμού για την πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας θα πρέπει να τα δούμε με κάποια επιπλέον στοιχεία.

Στην τελευταία έρευνα της Διανέοσις «Τι πιστεύουν οι Έλληνες» καταγράφονται μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία σε σχέση με τις μετατοπίσεις που παρατηρούνται στις πεποιθήσεις μεταξύ των ηλικιών.

Ευρώ

Στο ερώτημα π.χ. αν θα ήταν καλύτερα να παραμείνουμε στο Ευρώ ή να επιστρέψουμε στο εθνικό νόμισμα το 59,6% είναι υπέρ του Ευρώ έναντι του 33,1%.  Στις ηλικιακές ομάδες υπέρ είναι το 72% των άνω των 65 ετών και ακολουθεί η κατηγορία των 17-25 ετών με 64,9%. Οι ηλικίες της γενιάς του Πολυτεχνείου 45-55 αθροίζουν τα χαμηλότερα ποσοστά υπέρ του Ευρώ.

Παγκοσμιοποίηση

Στο ερώτημα αν η παγκοσμιοποίηση είναι ευκαιρία ή απειλή για την Ελλάδα και ενώ στο σύνολο  το 59,6% πιστεύει πως είναι απειλή, η πλειοψηφία των νέων 17-25 ετών πιστεύει πως είναι ευκαιρία με 55,9% έναντι 40,4%.

Η γενιά του Πολυτεχνείου πάλι αθροίζει τα μεγαλύτερα ποσοστά σε αυτούς που θεωρούν την παγκοσμιοποίηση σαν απειλή.

Έκρηξη νεοφιλελευθερισμού

Μεγάλο ενδιαφέρον έχει επίσης το ποσοστό αυτών που αυτοπροσδιορίζονται ως φιλελεύθεροι και νεοφιλελεύθεροι στις διάφορες ηλικιακές ομάδες. Αν και ο νεοφιλελευθερισμός είχε δαιμονοποιηθεί στη μεταπολίτευση και αποτελούσε σημείο ετεροπροσδιορισμού, το 10% του συνόλου της έρευνας αυτοπροσδιορίζεται σαν νεοφιλελεύθερο και το ποσοστό αυτό διπλασιάζεται στην ηλικιακή ομάδα 17-25 ετών.

Ενδιαφέρον έχει επίσης πως ενώ αυτοί που αυτοπροσδιορίζονται σαν σοσιαλδημοκράτες πλειοψηφούν στο γενικό σύνολο με 19,7%, στην ηλικιακή ομάδα 17-25 έρχονται μεταξύ των τελευταίων.

Οι σοσιαλδημοκράτες, οι σοσιαλιστές όπως και οι κομμουνιστές ανεβάζουν τα ποσοστά όσο ανεβαίνουν οι ηλικίες με σκληρό πυρήνα της επιρροής της στα πέριξ της γενιάς του Πολυτεχνείου.

Παρά τις όποιες αποκλίσεις μπορεί να κρύβει η σύγχυση της εποχής και ίσως η άγνοια της βαθύτερης επίγνωσης των όρων, η  έρευνα καταγράφει τεκτονικές αλλαγές που βρίσκονται σε εξέλιξη.

Οι αλλαγές αυτές αποκτούν δυναμικότερη σημασία, αν τις παρατηρήσει κάποιος για τις διαφοροποιήσεις μεταξύ των γενεών. Όπως λέγαμε και στην αρχή, αν το μυαλό του ανθρώπου μοιάζει με το ωάριο το οποίο μπορεί να γονιμοποιηθεί μια φορά και από ένα σπερματοζωάριο, για να αλλάξουν τα δεδομένα χρειάζεται να αναδυθούν νέες γενιές…

Αυτό φαίνεται πως συμβαίνει… Η Ελλάδα αλλάζει και φαίνεται πως αλλάζει αρκετά διαφορετικά από τη Γαλλία όπου η Λεπέν και ότι εκφράζει κυριαρχεί μεταξύ των νέων…

Να λοιπόν και μια καλή είδηση για όσους επικρίνουν τη στήλη για την απαισιοδοξία της.

ΠΗΓΗ: capital.gr