Δημήτρης Λιγνάδης στο «Κ»: Βλέπω τεράστια δειλία να αντιμετωπίσουμε την αλήθεια

Της Πέννυς Κροντηρά

«Βλέπω μια μετριότητα και μια τεράστια δειλία να αντιμετωπίσουμε και να πούμε την αλήθεια. Πάντα οι πολιτικοί δεν έλεγαν την αλήθεια, αλλά τώρα το πράγμα έχει παραγίνει» δηλώνει στο «Καρφί» ο ηθοποιός και σκηνοθέτης, Δημήτρης Λιγνάδης. Απόφοιτος της Σχολής Μωραΐτη και αριστούχος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου, δίδαξε ως καθηγητής στο τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, ήταν διευθυντής της Νέας σκηνής του Εθνικού Θεάτρου και επί σειρά ετών καθηγητής Υποκριτικής στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και αναπληρωτής διευθυντής Σπουδών. Ακόμα, υπήρξε υπεύθυνος επί σειρά ετών του θεατρικού ομίλου του Αρσακείου Σχολείου Ψυχικού.

Ήσασταν ανήσυχο πνεύμα μικρός;

Θα έλεγα ότι μικρός, ενώ έδειχνα να είμαι πολύ κοινωνικός και ανοιχτός ως χαρακτήρας, διεξήγαγα μια άλλη ζωή μέσα μου πολύ πιο κλειστή. Θυμάμαι ότι, όταν έβρεχε νωρίς το πρωί, μου άρεσε να τυλίγομαι με ένα σεντόνι και να βγαίνω στο μπαλκόνι με μια μελαγχολική, ποιητική διάθεση. Βέβαια τότε δεν το καταλάβαινα, γιατί αντιλαμβανόμαστε τα νεανικά μας χρόνια μόλις περάσει ο καιρός και κάνουμε ανασκόπηση. Νομίζω ότι ήμουν από μικρός αυτή η διττότητα που έχω τώρα ως χαρακτήρας. Μπορούμε να πούμε ότι είμαι ένας κοινωνικός άνθρωπος, politically correct, με πολύ εσωτερικό, μοναχικό βίο. Σε μία εξεζητημένη έκφραση θα έλεγε κανείς μια «καλλιτεχνική φύση» σε αμπαλάζ παιδιού της γειτονιάς.

Ποια εσωτερική ανάγκη σας προέτρεψε να ασχοληθείτε με το θέατρο; Ποιο το έναυσμα;

Ασυνείδητα έγιναν όλα! Δεν είχα σκεφτεί ποτέ συνειδητά να ασχοληθώ με το θέατρο. Μεγάλωσα βέβαια σε μια φιλολογική-καλλιτεχνική οικογένεια λόγω του πατέρα μου Τάσου Λιγνάδη και του αδελφού του Γιάννη Λιγνάδη, που ήταν δικηγόρος πολλών ηθοποιών. Στο σαλόνι μας κάθε βράδυ υπήρχαν ηθοποιοί, όπως ο Δημήτρης Χορν, η Έλλη Λαμπέτη, η Άννα Συνοδινού, η Αλίκη Βουγιουκλάκη κ.ά. Αλλά ποτέ μου, μέχρι που έδωσα στη σχολή, δεν ήθελα να γίνω ηθοποιός. Το έβλεπα σαν χόμπι. Φαίνεται, το ασυνείδητο κάτι δούλευε μέσα μου, μια επιρροή, μια μαγεία… πάντα με μάγευε το θέατρο, αλλά όχι για να ασχοληθώ!

Τι σας εμπνέει στη ζωή;

Ο έρωτας και μόνο και τίποτα άλλο! Και λέγοντας έρωτα εννοώ το καθετί. Ο έρωτας είναι εύφλεκτο υλικό. Όταν απουσιάζει ο έρωτας στη ζωή μου, παθαίνω μαρασμό. Δεν έχω καύσιμα για να τρέξει το αυτοκίνητο. Ο έρωτας είναι καύσιμο.

Πώς είναι η αίσθηση του να σκηνοθετείτε και να δίνετε πνοή σε σπουδαία έργα;

Σαν να τεκνοποιώ. Σαν να θέλει κανείς από αγωνία, ανάγκη, ηδονή –πολλές φορές– να αφήσει κάτι πίσω του. Βεβαίως, δυστυχώς το θέατρο (μια σκηνοθεσία, ερμηνεία) γεννιέται και πεθαίνει κατά τη διάρκεια που κρατάει μια παράσταση. Δεν είναι ένας πίνακας ζωγραφικής, ένα ποίημα, μία μελωδία που θα παίζεται στους αιώνες. Αυτό που αφήνουμε πίσω μας είναι ένα εφήμερο πράγμα που μόνο ως μνήμη και ως φήμη ίσως, δικαίως ή αδίκως, μπορεί να υπάρχει.

Το εμπορικό στις μέρες μας μπορεί να είναι ποιοτικό; Το μοντέρνο μπορεί να συμπορευτεί με το κλασικό; Ακολουθείτε κάποιους κανόνες ή νόρμες στη σκηνοθεσία σας;

Παθαίνω αλλεργία σε αυτούς τους διαχωρισμούς. Δεν χρησιμοποιώ ποτέ τη λέξη «μοντέρνο» αλλά μόνο τη λέξη σύγχρονο. Το μοντέρνο έχει να κάνει με τις επιταγές μιας αισθητικής. Την οποία φυσικά όλοι χρησιμοποιούμε στα ρούχα μας, στο άρωμα που φοράμε, στα αξεσουάρ μας. Άλλο όμως να την ακολουθείς και άλλο να σε ορίζει. Η σκηνοθεσία μου με ενδιαφέρει να αφορά το σύγχρονο κοινό. Όσον αφορά τις έννοιες εμπορικό και ποιοτικό, όλη μου η μέριμνα όλα αυτά τα χρόνια ήταν να απαλείψω αυτό το δίλημμα. Δηλαδή να μπορέσει κάτι να το δει όσο περισσότερος κόσμος γίνεται και να κερδίσει το εύρος χωρίς να θυσιάσει το βάθος. Βέβαια, άλλους κώδικες θα χρησιμοποιήσεις σε ένα έργο που θα έρθει 60.000 κόσμος και άλλους αν μαζευτούν 60 φίλοι σου σε ένα θέατρο. Την ίδια αλήθεια θα πεις, αλλιώς σερβιρισμένη. Δεν έχω κανόνες αλλά δύο δεκανίκια στη σκηνοθεσία μου: το ένα είναι η εμβάθυνση στη σταθερά που ονομάζεται κείμενο και το άλλο είναι ένα ένστικτο, μια διαίσθηση η οποία ίσως κρύβει μια κατασταλαγμένη γνώση και μια διυλισμένη εμπειρία.

Αν θέτατε μια δύσκολη ερώτηση στον εαυτό σας, ποια θα ήταν αυτή;

Να κοιταχτώ στον καθρέφτη και να πω: Μήπως τελικά δεν είσαι τόσο κακός ούτε τόσο καλός αλλά είσαι μέτριος σε όλα;

Τι συμβουλεύετε τους νέους;

Να μάθουν το ρίσκο και τον αληθινό κίνδυνο. Όχι τζάμπα μαγκιά. Μόνο έτσι μπορεί να πει κανείς «θέλω να ακολουθήσω τα όνειρά μου». Όχι σπάω μια βιτρίνα και μετά έρχεται να με βγάλει ο μπαμπάς μου, όχι κάνω κατάληψη αλλά δεν θέλω να χάσω την πενταήμερη. Όπου κίνδυνος σημαίνει διακινδυνεύω και διακυβεύω την προσωπική μου βολή, άνεση και ασφάλεια. Δεν απασφαλίζω εναντίον των άλλων αλλά εναντίον του εαυτού μου. Αυτό σημαίνει νέος, ένας που ρίχνεται στη μάχη με οποιαδήποτε αποτελέσματα. Δεν είναι μία αστυνομική ταυτότητα που γράφει ένα έτος γέννησης. Νέος είναι ο τολμηρός, ο απόλυτος, ο ρομαντικός.

Ένα μήνυμα για τους αναγνώστες του «Καρφιού»;

Να γκρεμίσουμε ό,τι είναι σάπιο μέσα μας, όχι μέσα στους άλλους. Να το κόψουμε με τσεκούρι. Καλές γιορτές και να ελπίζουμε πάντοτε.

Ποια είναι τα επαγγελματικά σας σχέδια για φέτος;

Είμαι στο Εθνικό Θέατρο στη θεατρική παράσταση «Ριχάρδος Γ΄» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, όπου έχω τον ομώνυμο ρόλο. Ο Ριχάρδος είναι από τις πιο σκοτεινές προσωπικότητες του παγκόσμιου ρεπερτορίου. Είναι ο ορισμός της βίας και της φιλοδοξίας και του κυνηγάω κάτι με αθέμιτα μέσα, αλλά, όταν το φτάσω, δεν ξέρω τι να το κάνω παρά μόνο με καταστρέφει. Ο Ριχάρδος είναι η σύγκρουση της φύσης με την ηθική. Επίσης, θα σκηνοθετήσω το θεατρικό έργο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα», που θα ανέβει στο θέατρο Πάνθεον την άνοιξη του 2016.

Ο Ριχάρδος επιθυμεί την εξουσία αγνοώντας πώς να τη χειριστεί. Πώς βλέπετε την σημερινή πολιτική κατάσταση της χώρας;

Βλέπω μια μετριότητα και μια τεράστια δειλία να αντιμετωπίσουμε και να πούμε την αλήθεια. Πάντα οι πολιτικοί δεν έλεγαν την αλήθεια, αλλά τώρα το πράγμα έχει παραγίνει. Και πάντοτε, όταν μιλάμε για πολιτική κατάσταση, βγάζουμε τον εαυτό μας απέξω, λες και εμείς που ψηφίζουμε, ζούμε, δρούμε ή δεν αντιδρούμε, δεν είμαστε μέρος αυτής της πολιτικής κατάστασης. Αυτή τη στιγμή νομίζω ότι βρισκόμαστε όλοι σε μια χαύνωση, μια μιζέρια. Εγώ δηλώνω πάρα πολύ πατριώτης, αγαπώ την πατρίδα μου και θα ήθελα να είναι πιο καλά τα πράγματα στην πατρίδα μου, όχι μόνο στη λογιστική, οικονομική επιστήμη αλλά γενικά. Χωρίς αυτοκριτική δεν μπορεί να υπάρξει κριτική και χωρίς αυτοεπανάσταση δεν μπορεί να υπάρξει επανάσταση. Το ξεβόλεμα και το ρίσκο ξεκινάει από τον εαυτό μας.